یکسال مانده به انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، کاندیداها یکی یکی از راه می رسند و خودی نشان می دهند تا با انواع و اقسام شعارها و اشارات غیرمستقیم آمادگی شان را برای حضور در انتخابات اعلام کنند. یکی با کت و شلوار گلی می آید، دیگری در مذاکرات هسته ای، آن یکی با پای شکسته و…. محمدرضا عارف معاون اول دولت دوم خاتمی هم از جمله همین کاندیداهای احتمالی است.او پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم تاکنون دو بار آفتابی شده و در هر دوبار هم شبیه هم سخن گفته و هیچ پیام جدی برای اصلاح طلبان و غیر اصلاح طلبان نداشته است.
براساس خبری که ایسنا عصر دوشنبه از یزد مخابره کرد محمدرضا عارف در سخنانی که مشخص نیست کجا و در جمع چه کسانی بوده، شعارهایی را که میرحسین موسوی در سال 84 با سردادن آنها وارد کارزار انتخابات شد، تکرار کرده است.
عارف هم از “نیروهای دلسوز کشور و میثاق با آرمان های بنیانگذار انقلاب و اجرای قانون اساسی” سخن گفته اما در عین حال افزوده است: “انقلابی متعهد می‌تواند در مقاطع مختلف سنگرش را عوض کند، اما قهر کردن و رها کردن معنا ندارد و باید در راستای اهداف انقلاب قدم برداریم و حضوری جدی و معنادار در جای جای کشور داشته باشیم.”
او اضافه کرده: “اکنون در کشور شرایط خاصی داریم، البته شرایط همیشه خاص بوده، اما خاص بودن در زمان‌های مختلف، متفاوت بوده است. زمانی خاص بودن به لحاظ حضور ضد انقلاب و رویارویی با انقلاب، زمانی خاص بودن به لحاظ جنگ تحمیلی بود، اما امروز، خاص بودن شرایطی را ایجاد کرده که نتیجه‌ی آن بی‌تفاوتی مردم خوبمان می‌شود.”
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام پس از سه سال راهکاری برای عبور ایران از مشکلات هم پیشنهاد داده است: “می‌توان پاسخگوی مشکلات و گرفتاری‌ها بود، به شرط اینکه به استفاده از تخصص‌ها باور داشته باشیم و حذف کردن افراد و جریان‌ها را در دستور کار نداشته باشیم.”
تندترین سخنان کاندیدای احتمالی اصلاح طلبان هم بدون اشاره به گشت های ارشاد انتقاد از شرایط فرهنگی ایران است. به گفته عارف “به رغم همه‌ی شعارهایی که داده می‌شود، شرایط فرهنگی مناسبی در کشور نداریم و تصور می‌شود با برخوردهای خشن می توان مشکلات فرهنگی را حل نمود.”
او در عین حال تاکید کرده: “همه باید از گذشته درس بگیرند و بدانیم که کنار گذاشتن یک جریان اصیل، قبل از اینکه برای آن جریان، مسئله‌ساز باشد، برای کشورمان مسئله‌ساز است.”
سیر صعود عارف
همشهری سیدمحمد خاتمی اکنون 61 ساله است؛ در زمان محمدرضا پهلوی بورسیه شده و مدرک دکترای برق را از دانشگاه استانفورد دریافت کرده است. عارف در دوره هاشمی رفسنجانی رییس دانشگاه تهران بود و در دولت خاتمی سه سال وزیر مخابرات و یک سال هم رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی. پس از خروج حسن حبیبی از دولت اصلاحات، او معاون اول رییس جمهور وقت شد و تا آخر دولت اصلاحات در همین سمت ماند. بنا به رویه رهبر جمهوری اسلامی که همه معاونان اول روسای جمهور را عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام می کند، دست تقدیر او را همچنان سر سفره نظام نگه داشت و عضویت وی در دوره اخیر نیز تمدید شد.
ریسک های انتخاباتی عارف
محمدرضا عارف اما هرگز پای خود را در حوض انتخابات وارد نکرد. حتی یک بار تا نزدیکی انتخابات هم رفت اما به سرعت پس زد و برگشت. در جریان انتخابات مجلس هشتم و در آخرین روزهای ثبت نام، وی به عنوان نامزد وارد انتخابات شد و قرار بود سر لیست اصلاح طلبان باشد اما پس از نتایح اولیه رد صلاحیت ها، سایت بهارستان تهران-ـ سایت رسمی انتخاباتی اصلاح طلبان در انتخابات مجلس هشتم ـ اعلام کرد سرلیست اصلاح طلبان در اعتراض به ردصلاحیت ها از حضور در انتخابات انصراف داده است. این خبر در حالی بود که برخی اصلاح طلبان، انصراف عارف از انتخابات را براساس نظرسنجی های نهادهای مختلف مبنی بر “رای پایین” او می دانستند. به گفته آنان عارف از قبل نیز به این موضوع اشراف داشته اما با اصرارهای هاشمی رفسنجانی و خاتمی فقط تصمیم به ثبت نام، آن هم برای گرم کردن تنور انتخابات گرفته بود. هرچند گروه دیگری هم معتقد بودند عارف خود را گزینه ریاست جمهوری می داند و سودای پاستور در سر دارد. آنها چندان بیراه هم هم نمی گفتند چرا که عارف چند ماه بعد در مصاحبه با مهر چنین گفت: “بنده هم با توجه به شرایط موجود در کشور احساس تکلیف می کنم و آمادگی خود را برای کاندیداتوری اعلام می دارم. اگر اصلاح طلبان در نهایت بنده را به عنوان کاندیدای مورد اجماع انتخاب کردند که رسما کاندیداتوری خود را اعلام خواهم کرد در غیر این صورت از کاندیدایی که در نهایت اجماع بر روی وی حاصل گردد حمایت خواهم کرد.”
پس از آن در سال 87 و هنگامی که سیدمحمد خاتمی برای یک دوره یک ماهه کاندیداتوری خود در انتخابات را اعلام کرد، عارف به عنوان رییس ستاد ائتلاف اصلاح طلبان منصوب شد. هرچند در همان روزها که زمزمه های کاندیداتوری میرحسین موسوی به گوش می رسید در مصاحبه با فارس اینگونه درباره وی سخن گفت: “با توجه به تجربه سال‌های گذشته، حضور آقای میرحسین موسوی در صحنه انتخابات آتی ریاست جمهوری را بعید می‌بینم.”
عارف از معدود اصلاح طلبانی بود که هیچ گاه حمایت خود را از میرحسین موسوی اعلام نکرد. رجانیوز از جمله سایت های حامیان سابق احمدی نژاد در نقل قولی از عارف در خصوص میرحسین موسوی چنین نوشت: “من همان موقع گفتم موسوی نمی‌تواند رئیس جمهور دهه چهارم انقلاب باشد اما دوستان به حرف من گوش نکردند و حمل بر حسادت کردند و فکر کردند من خودم می خواهم کاندیدا شوم.”
سکوت سه سال عارف
این شخصیت محافظه کار اصلاح طلب وقتی همه به زندان رفتند پذیرای خانواده هیچ کدام از زندانیان به عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و منتسب خامنه ای نشد و بی تفاوتی را تاکتیک خود قرار داد بلکه به انتخابات یازدهم برسد. عارف در همه این سه سال تنها دو بار خبرساز شده است: یکبار در دیدار با انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه گیلان و بار دیگر با همین خبر ایسنا از یزد.
از سخنان عارف در دیدار با دانشجویان دو روایت وجود دارد؛ روایت اول به نقل از خبرگزاری ایلنا است. براساس این خبر عارف در سال 88 در جمع اعضای انجمن اسلامی دانشجویان گیلان درباره حوادث پس از انتخابات اینگونه اظهار نظر کرده: “هیچ راه سازنده‌ای جز تعامل با رقیب وجود ندارد. گرفتاری الان ما تندرویان هستند که نتیجه‌اش بازداشت برخی از نیروهای اصیل انقلابی و انزوا و گوشه‌نشینی برخی دیگر می‌باشد. ما در آینده هیچ راهی جز همگرایی نداریم و همه باید کمک کنیم و اجازه ندهیم از شرایط موجود گروهک‌ها و معاندان نظام سوء استفاده بکنند. ما باید رهبری را فصل‌الخطاب قرار دهیم و از ایشان تبعیت کنیم. ما در دوران جنگ به خودمان نرسیدیم. بزرگترین مشکل ما غفلت از کار فرهنگی است. در حال حاضر به دموکراسی نرسیده‌ایم و به آن عمل نمی کنیم. ما ظرفیت لازم در برخورد با اندیشه‌های مخالف را نداریم.” صحبت های که در روز گذشته نیز تقریبا تکرار شده و هیچ نکته جدیدی در آن وجود نداشته است.
اما روایت دوم از اظهارات عارف را رسانه های اصولگرایان رادیکال نقل کردند که با توجه به موضع گیری عارف در خصوص نتیجه اعتراض های پس از انتخابات که منجر به دستگیری “نیروهای اصیل انقلابی” شده به نظر می رسد چندان دور از واقعیت هم نباشد: “این اشتباه بود که ما برای کنار زدن احمدی‌نژاد، کل اصلاحات را در مقابل کل نظام قرار بدهیم و به مقدسات حمله کنیم. اصلاحات رو به مرگ می‌رود و مرگ اصلاحات با این کارهایی که ما کردیم، نزدیک است. من امید ندارم که اصلاحات به این زودی از جا بلند شود و به یک جریان سیاسی مقتدر تبدیل شود به این خاطر من می‌خواهم یک بنیاد به نام بنیاد امید تشکیل دهیم.می خواهم این بنیاد را با گرایش‌های اقتصادی و مدیریتی وبا مدیران جوان و در چهارچوب نظام تشکیل دهم.” اظهارات عارف همان زمان از سوی برخی اصلاح طلبان به عنوان چراغ سبزی به نظام برای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم تلقی شد.
