ستوده و فرهادی: به هر کشتاری اعتراض داریم

فرشته قاضی
فرشته قاضی

» در مصاحبه با روز :

“کشتن همنوعان خود را متوقف کنید” کمپینی  است در بزرگراه اطلاعاتی که از سوی نسرین ستوده، حقوقدان سرشناس ایرانی و اصغر فرهادی، تنها کارگردان ایرانی برنده جایزه اسکار، راه اندازی شده است. آنها با در دست گرفتن پلاکاردی در دست که همین جمله بر آن نقش بسته خواستار توقف جنگ در غزه شده اند هرچند در مصاحبه با “روز” می گویند که خطاب آنها به همه مسائلی است که در جهان منجر به کشتار انسان ها می شود حتی مساله اعدام در ایران و ..

نسرین ستوده و اصغر فرهادی از همه خواسته اند برای پیوستن به کمپین “کشتن همنوعان خود را متوقف کنید” با همین جمله عکس گرفته و برای آنها ایمیل کنند.

نسرین ستوده، حقوقدان و نایب رئیس کانون مدافعان حقوق بشر می گوید که ما به هر نوع کشتاری در هر جای جهان و ایران اعتراض داریم حتی اعدام و .. ولی الان بهانه ما بهانه غزه است. به دلیل اینکه حجم کشتار در غزه بالا است و صرفنظر از اینکه چه چیزی باعث شده و چه کسی ادامه دهنده است ما از طرفین می خواهیم که به این کشتار پایان دهند.

او در مصاحبه با “روز” توضیح می دهد: به دنبال قضایایی که در غزه پیش آمد، توجه به تمام مسائلی که چند سال اخیر در سوریه و عراق و خاورمیانه می گذرد هم مدنظرمان بود حتی در ایران و اعدام و .. ما شعار کلی کمپین را گذاشتیم اینکه کشتار همنوع تان را متوقف کنید. این خطاب به همه مسائلی است که به کشتار انسان ها منجر می شود.

خانم ستوده سپس در پاسخ به این سوال که ایا کمپین شما فقط به صورت مجازی فعالیت خواهد کرد یا راههای دیگری هم مدنظرتان است می گوید: فعلا کمپین به صورت مجازی است ولی جامعه مدنی حق استفاده از همه امکانات مدنی را دارد و ما حق استفاده از راهها و امکان های دیگر را از خودمان سلب نکرده ایم.

طی چند روز گذشته بیش از ۳۱ هزار نفر به کمپین “کشتن همنوعان خود را متوقف کنید” پیوسته اند اما چرا این کمپین و چطور شد این دو چهره شناخته شده ایرانی اقدام به راه اندازی چنین کمپینی کرده اند؟ اصغر فرهادی، کارگردان سرشناس ایرانی که برای ساخت فیلم “جدایی نادر از سیمین” برنده جایزه اسکار شده است در مصاحبه با “روز” در پاسخ به این سوال می گوید: خیلی اتفاقی تصویری دید م که ساعتها با من ماند و ذهنم را درگیر کرد،تصویری که نه خونی در ان  دیده می شد و نه سر بریده ای و نه کسی را بالای دارکشیده بودند.همان  تصویر معروفی که یک خبرنگار اروپایی در اسرائیل گرفته بود که عده ای  داشتند بمباران غزه را با لذت تماشا می کردند. این تصویر تاثیرش بیشتر ازخود بمباران بود اینکه  چگونه انسان عصر مدرن  هم  می تواند با تماشای کشته شدن همنوعان خود سرگرم شود و لذت ببرد. انگار دارد یک بازی مجازی را تماشا می کند.این انسان  با این همه وسایل ارتباط جمعی چگونه ممکن است نداند آن کسی که آن طرف زیر اوار دیوارهای خانه أش آخرین نفس های زندگی أش را  می  کشد کسی است عین خود او. این  میزان نفرت و کینه  و سنگدلی  حیرت انگیز است .فکر کردم کاری باید بکنم  مثلا یک نامه ای منتشر کنم برای نهاد های بین المللی، بعد احساس کردم این نهادها اگر  تاثیر و خاصیتی داشتند این همه ظلم و جنایت و استبداد در  جهان  رو به فزونی نبود،موضوع را با خانم ستوده مطرح کردم که با هم کاری کنیم.در صحبت ها به این رسیدیم که یک کمپینی در فضای مجازی راه بیندازیم.  با خانم ستوده به این نتیجه رسیدیم که با یک جمله ساده انسانی که بتواند سریع بین همه منتشر شود این کمپین را شروع بکنیم.

اشاره آقای فرهادی به عکسی است که آلن سورنسن، خبرنگار دانمارکی در توییتر خود منتشر کرده است؛ عکسی که تعدادی از مردم اسرائیل را بر روی تپه ای در شهر سدروت در حال تماشای موشک باران غزه نشان می دهد. این خبرنگار دانمارکی در توییتر خود نوشته است که با هر صدای انفجار و بمبارانی که در غزه می شود، اسرائیلی ها کف و سوت می زنند.

اصغر فرهادی راه اندازی کمپین را واکنشی عاطفی به عکس منتشر شده از سوی خبرنگار دانمارکی توصیف می کند و در پاسخ به این سوال که چرا چنین کمپینی برای کشتار در سوریه یا عراق صورت نگرفت می گوید: اگر توضیحات خوانده شود کاملا روشن است که بهانه این کمپین چیست.دو جمله واضح  در توضیحات کمپین امده است.ابتدا تقبیح کشتار همنوع در هر کجا و دوم درخواست هم صدایی به بهانه کشتار در غزه.این کلمه همنوع اهمیت داشت ،کدام جانداری روی کره زمین به اندازه انسان در طول تاریخ همنوع خودش را این چنین  نابود کرده است ،دوست داشتم  جمله ای انتخاب شود که کلمه همنوع در آن باشد. وقتی می گوییم همنوع، در حقیقت تفاوت های نژادی، قومی و اعتقادی را در رده بعدی می گذاریم، انسان بودن بزرگترین ویژگی  مشترک بین انسانهاست .تفاوتها در برابر این شباهت ناچیزند،اگر چه سیاست نانش درتلقین  عکس این موضوع است.پس جمله اول دلالت  دارد بر همه کشتارها در هر کجا و جمله دوم  اشاره به کشتاری است که این روزها در غزه اتفاق می افتد .این یک واکنش عاطفی بود و شاید  اگر آن عکس را نمی دیدم چنین ایده ای به ذهنم نمی رسید.خیلی هم سریع و در یک جلسه کوتاه به  این ایده رسیدیم .هدف از این کمپین کاملا روشن است ،هدفش حل همه مشکلات کره زمین نیست و نمی تواند باشدهدف این است که بتواند در زمانی کوتاه با کمک به انعکاس  بیشتر رسانه ای  کشته شدن انسانها  قدمی در توقف این کشتار بردارد.شاید خوش بینانه به نظر اید اما از سکوت بهتراست.مخصوصا سکوتی که زاده منزه طلبی و بیرون گود نشینی ست.

او می گوید که برای آینده کمپین و اینکه منحصر به فضای مجازی باقی بماند یا در عرصه های دیگر نیز فعال شود هنوز تصمیمی گرفته نشده است: هنوز برای آینده  این کمپین، برنامه ای نریخته ایم ولی با توجه به اینکه واکنش های  زیاد و خوبی  از ایرانیان و مردم  دیگر کشورها   داشته فکر می کنم  که  اگر من و خانم ستوده هم نه ،توسط دیگران می تواند ادامه  داشته باشد.شعار اصلی کمپین باقی خواهد ماند. متاسفانه بهانه های دیگری چون غزه باز هم   رخ خواهد داد که بتواند این کمپین آدامه پیدا کند.

از اصغر فرهادی سوال می کنم؛ با توجه به جایگاه شما، چنین فعالیت های مدنی مورد توجه بیشتری در افکار عمومی قرار می گیرد و بازخوردهای بسیاری هم می گیرد. در عین حال سوالاتی هم مطرح می شود مثلا در مورد ایران و کسانی که در اعتراضات بعد از انتخابات کشته شدند شما نه کمپینی زدید نه حرفی زدید. وقتی می گویید همنوع آیا این کمپین شما آنها را هم در برمیگیرد؟ و چرا شما سکوت کردید و واکنشی در قبال کشته شده ها در ایران از شما دیده نشد؟ او می گوید: واکنش نشان دادن فقط کمپین زدن  نیست،هنوز زمان زیادی  از نامه های مهم ،صریح و  تاثیرگذاری که  بعضی سینماگران وهنرمندان امضا کرده و منتشر کردند نگذشته و موارد بسیار دیگر.اما من یک فیلمسازم و به شیوه خودم واکنش دارم. اگر ساختن فیلمی چون شهرزیبا با موضوع اعدام زیر ۱۸سال و یا چهارشنبه سوری،درباره الی و جدایی نادر از سیمین که نگاه اجتماعی  ویژگی مشترکشان است را سکوت به حساب بیاوریم  تعبیر شما درست است،تاثیرگذارترین واکنش اجتماعی ان است که هر کس کاری را که در ان توانایی دارد انجام دهد،من وظیفه ام فیلم ساختن است و پاشیدن بذر پرسش در ذهن جامعه ای که عادت به شنیدن پاسخ  های دیکته شده  دارد و ترس از پرسشگری. جامعه ای که با حذف علامت سوال  در ان تابو ها، سترگ تر  و سهمگین تر می شوند. در کنار این کار اصلی و مهم یعنی فیلمسازی، هر کجا که فکر کرده ام نیاز است که واکنشی داشته باشم تلاشم را کرده ام، بخشی از ان رسانه ای شده و بخشی نه. هر جایی کاری از دست من برامده چه در مصاحبه با روزنامه ها و رسانه های داخلی و خارجی، چه حضور در جلسه هایی که همراه با بقیه هنرمندان و بقیه فعالان حقوق بشر بوده، بوده ام. اما مهم ترین کاری که کرده ام فیلم هایی بوده که ساخته ام و فکر می کنم  نقد و نظر اجتماعی من در فیلم هایم  قابل لمس است. نباید فراموش شود که وظیفه اصلی ام و بیشترین کمکی که می توانم بکنم ساختن فیلم است. فیلم درباره الی و فیلم جدایی نادر از سیمین، مخصوصا جدایی نادر از سیمین را بی ارتباط با شرایط زمانی  نمی بینم.

او در ادامه می افزاید: من امیدوارم که بیشتر متمرکز کار فرهنگی  باشم ،مشکل جامعه ما فرهنگی ست. کار فرهنگی  را ماندگارتر و تاثیرگذارتر می دانم. کار فرهنگی - اجتماعی دو نوع است یکی اینکه شما مستقیم قدرت را  مخاطب قرار دهید ونقد کنید. دیگری اینکه جامعه را نقد کنید. هر دو هم مورد نیاز و باارزش است.  اما ترجیح من نقد جامعه است. باور دارم یک جامعه اگاه و عاری از جهل، اجازه  ظلم به خود را نمی دهد، بنابراین اعتقاد به نقد جامعه دارم. توی فیلم هایم هم این را رعایت کرده ام. خودم را بیشتر یک فیلمساز می دانم چون زبان غیرمستقیم سینما را  موثرتر  می دانم تا صریح گویی . گاهی  شما نیاز دارید به موضوعی سریع و صریح واکنش نشان دهید  و امکان اینکه دو سال صبر کنید تا در فیلم بعدیتان  این واکنش را بروز دهید نیست ، مثل همین کشتار غزه، یا اعدام کسی که زمان زیادی تا اجرای حکمش باقی نمانده، یا  اعتراض به توهین به افغانها در بعضی شهرهای کشور و  یا  موضوع تحریم ها  و هم چنین بحث زندانیان. خب طبیعتا واکنشی از جنس کمپین و نامه و مصاحبه انجام می دهید اما گاهی دنبال تاثیری عمیق ترید ،برای کسی چون من راهش سینماست. 

همزمان با راه اندازی این کمپین، هشت تن از زندانیان سیاسی زندان رجایی شهر هم در نامه ای سرگشاده خطاب به دبیر کل سازمان ملل خواستار جلوگیری از اقدامات اسارائیل علیه مردم غزه شده اند.

مسعود باستانی، محمد سیف زاده، سعید مدنی، شاهین اقدامی، سعید رضوی فقیه، کیوان صمیمی، مهدی محمودیان و مهدی معتمدی مهر در این نامه خواهان برخورد فعال و قاطع نهادهای بین المللی به ویژه شورای امنیت سازمان ملل متحد، برقراری آتش بس و توقف درگیری، درمان مجروحان و کمک به استقرار صلح برپایه آرای عمومی شده و در عین حال که نوشته اند تفاوتی بین “خون به ناحق ریخته کودکان معصوم فلسطینی یا اسرائیلی” قائل نیستند توضیح داده اند: اگرچه در حالی که گنبد آهنین از مردم تل آویو و … حمایت می‌کند٬ مردم غزه که ماه‌ها است در محاصره از حداقل امکانات از جمله دارو٬‌ غذای کافی و آب آشامیدنی محروم هستند، حتی از حمایت گنبد کاغذین نیز برخوردار نیستند.

زندانیان سیاسی زندان رجایی شهر نوشته اند: جامعه مدنی ایران همواره پیش و پس از انقلاب مدافع حقوق ملت فلسطین بوده و با وجود نقدهای فراوان نسبت به سیاست های جمهوری اسلامی ایران در قبال مسایل منطقه و به خصوص فلسطین هنوز هم با آنان احساس همدردی دارد.

طی روزهای گذشته جمعی از فعالان مدنی و مادران صلح هم با تجمع در مقابل دفتر نمایندگی سازمان ملل در ایران،  خواستار توقف کشتار فلسطینیان و پایان دور جدید حملات اسرائیل به نوار غزه شده اند.