گفتگو با مردم امریکا

نویسنده

گفتگوی مطبوعاتی خاتمی نشان داد که وی می کوشد تا دکترین جدیدی را در روابط با آمریکا به وجود آورد. چند روز بعد خبر رسید که رئیس جمهوری آمریکا طی سخنانی تمایل واشنگتن برای گفتگو با تهران را اعلام کرده است. کلینتون تأکید داشت: «آمریکا در حال بررسی سیاست خود در قبال ایران است.»او در یک کنفرانس خبری گفت:« اکنون ما در حال بررسی این موضوع هستیم که چگونه حرکت کنیم، هیچ تصمیمی اتخاذ نشده است، اما همیشه گفته‌ام، فکر می‌کنم جدایی ایالات متحده از مردم ایران تراژیک است». وی افزود: «آیا می توان امیدوار بود شرایطی وجود داشته باشد که با استفاده از آنها گفت و شنود از سرگرفته شود؟ من قطعاً امیدوار هستم. باید قادر باشیم این مسائل را در یک گفت و شنود صادقانه مورد بحث قرار دهیم. درست همانند گفت و شنود صادقانه‌ای که با چین داریم، ما مجبور نیستیم در مورد همه چیزها توافق داشته باشیم.»کلینتون در آنچه که یک اشاره آشتی جویانه به نظر می رسید گفت: «ایالات متحده انتظار ندارد ایران عقاید خود را در مورد این موافقت‌نامه‌های صلح تغییر دهد. موافقت‌نامه هایی که ایران و بعضی از دولتهای خاورمیانه به عنوان خیانت به حقوق فلسطینی ها بدان می نگرند.»کلینتون از سیاست گذشته آمریکا که تلاش برای انزوای ایران بود دفاع کرد اما گفت: «ایالات متحده در حال بررسی چگونگی رفتار با ایران است. مردم باید قادر باشند حتی زمانی که در مورد موضوعی باهم اختلاف دارند، بحث صادقانه ای باهم داشته باشند.» [روزنامه همشهری-29/7/76 ]

سخنان رئیس‌جمهور امریکا چنان آشتی‌جویانه بود که بسیاری از تحلیلگران در غرب آغاز دور جدیدی در روابط خارجی ایران و امریکا را پیش‌بینی کردند. نباید هرگز فراموش شود که دکترین مسالمت‌جویانه‌ی خاتمی، هم در ان زمان و هم در چند فرصضت تاریخی دیگر امکان حل مسالمت آمیز بحران روابط ایران و امریکا را بوجود آورده بود. سخنان کلینتون چنان بود که حتی موضع ایران در قبال صلح اعراب و اسرائیل را قابل تحمل می‌دانست و بدنبال حل مسائل دوجانبه بود. این فرصتها آنچنان که خواهیم دید با کارشکنی‌های بنیادگرایان و حمایت علنی رهبر ایران از آنها به سرعت از دست رفت و ایران زمانی حاضر به گفتگو با امریکایی‌ها شد که این بار آنها حاضر به گفتگو نبودند!

اظهارات آشتی جویانه رئیس جمهوری آمریکا در محافل سیاسی جهانی بااهمیت تلقی شد و در محافل سیاسی ایران نیز شایعاتی در باره گفتگوی قریب الوقوع خاتمی با مردم امریکا به گوش رسید . خاتمی خود در گفتگوی مطبوعاتی‌اش وعده داده بود که در آینده نزدیک با مردم آمریکا سخن خواهد گفت.

در این میان اولین سفر رسمی خارجی خاتمی به مقصد عشق آباد جمهوری ترکمنستان انجام شد. او در این سفر دوروزه پالایشگاه و خط انتقال گاز مایع 200 کیلومتری ترکمنستان به ایران و همچنین طرح فیبر نوری میان دو کشور را افتتاح کرد. [ هشتم دی‌ماه 1376] چندروز پس از بازگشت خاتمی به ایران، شبکه تلویزیونی سی ان ان آمریکا در خبری کوتاه که روز جمعه، 12 دی ماه منتشر کرد، زمان مصاحبه اختصاصی خود با سید محمد خاتمی را روز پنج شنبه، 18 دی ماه اعلام کرد.

قرار بود مصاحبه مذکور رأس ساعت 22:30به وقت گرینویچ ( 2 بامداد روز پنجشنبه به وقت تهران ) و توسط کریستین امانپور، خبرنگار سی ان ان انجام شود. سی ان ان خبر مزبور را با نمایش صحنه هایی از انتخابات دوم خرداد و سخنرانی خاتمی در جمع مردم، در تمامی بخشهای خبری خود تکرار کرد و به بینندگان خود گفت منتظر این مصاحبه باشند.

از سوی دیگر روزنامه کریستین ساینس مانیتور در شماره روز جمعه یازدهم دی‌ماه خود نوشت: «رئیس جمهور ایران آقای محمد خاتمی قصد دارد این هفته در یک مصاحبه تلویزیونی با مردم آمریکا صحبت کند. آقای خاتمی که به تنش زدایی بین آمریکا و ایران علاقه نشان داده است در تلویزیون سی ان ان ظاهر خواهد شد. دولت کلینتون برای ابراز واکنشهایی که می تواند رفته رفته به ازسرگیری مناسبات سیاسی منجر شود. آماده می شود.»

از صبح روز دوشنبه، درحالی که برف سنگینی شهر تهران را سفیدپوش کرده بود، افکار عمومی کشور در انتظار نتایج اقدام متهورانه خاتمی، بود. از طرفی همزمانی این مصاحبه که قرار بود بطور مستقیم از شبکه سی ان ان پخش شود با ماه مبارک رمضان این انتظار را بوجود آورد که صدا و سیما ی جمهوری اسلامی ایران نیز آنرا بصورت زنده منتشر کند.

در آستانه انجام این مصاحبه، رئیس مجلس، علی اکبر ناطق نوری در گفتگوی معمول خود پس از پایان یکی از جلسات مجلس در مورد هماهنگی سه قوه کشور در ارسال پیام ریاست جمهوری برای مردم آمریکا گفت: «در جلسه سران سه قوه که خدمت ریاست محترم جمهوری بودیم، ایشان خبر این موضوع را عنوان کرده بودند و ما اجمالاً مطلع بودیم که ایشان چنین برنامه ای دارند. ولی از متن پیام خبری نداریم. » ناطق نوری ارسال پیام برای مردم آمریکا را مثبت ارزیابی کرد و گفت: «در پیام به مردم آمریکا گله های ایران نسبت به عملکرد دولت آمریکا به گوش آنها رسانده می شود.» [هجدهم دی‌ماه 1376]

در همین حال شبکه تلویزیونی سی ان ان آمریکا با چاپ آگهی بزرگی در روزنامه پرتیراژ نیویورک تایمز، مردم آمریکا را به تماشای مصاحبه تلویزیونی‌اش با رئیس جمهور ایران دعوت کرد. در این آگهی که در شماره 17 دی (مقارن با 7 ژانویه) نیویورک تایمز چاپ شده بود تصویر خاتمی بزرگترین بخش آن بود و تیتر بزرگ این آگهی نیز عبارت از مصاحبه اختصاصی با رئیس جمهوری ایران و اولین پیام به مردم آمریکا بود.

از نظر کارشناسان سیاسی چاپ این آگهی، اقدامی کم سابقه از سوی شبکه تلویزیونی سی ان ان تلقی شد و صرفاً جنبه تبلیغاتی برای این شبکه تلویزیونی نداشت. از طرفی آگهی مشابهی در صفحه دوم روزنامه پر تیراژ یو اس ای تو دی(USA Today) نیز چاپ شد.

حرکت رئیس‌جمهور میانه‌رو ایران از دو سو نگرانی‌هایی را برانگیخت. از یک طرف بنیادگرایان ایران که وجودشان بسته به وجود بحران در ایران است نگران حل مساله کشور با امریکا بودند و برخی از آنان نیز ناخرسند از این مساله بودند که این مساله بدست خاتمی حل شود و جایگاه و نفوذ او را در ایران و جهان افزایش دهد. از طرف دیگر اپوزیسیون افراطی مخالف حاکمیت ایران نیزکه از اختلاف ایران و امریکا انتظار روز درگیری آنها و نابودی جمهوری اسلامی را می‌کشید نگران حل مساله توسط خاتمی و بقای حکومت ایران شدند.