دلیل نزدیکی مجدد حماس و ایران

الجزیره چهارشنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۳

» تحلیل الجزیره از احیای روابط

آیا حماس می‌تواند درخواست ایران برای احیای روابط تا سطح قبلی را رد کند؟ پاسخ شدیدا منفی است. دلیلش تغییرات زیادی است که در منطقه ایجاد شده که فشار بر حماس را در داخل و خارج از غزه افزایش داده است. حماس در داخل غزه تحت فشار زیادی است اما این موضوع بخشی از یک برنامه بزرگتر علیه موجودیت این گروه محسوب می‌شود که توسط نقش‌آفرینان بین‌المللی و منطقه‌ای و با رهبری مصر پیش می‌رود.

دو طرف که در گذشته خصوصا در مورد روابط حماس با حزب‌الله همکاری داشته‌اند، با درک این تغییرات نامه‌هایی رد و بدل و در تهران دیدار کردند تا سطح روابط را به گذشته بازگردانند.

مشخص است که ایران اهداف خود را می‌شناسد، اما سئوال این‌جاست که آیا حماس هم اهدافش را می‌داند و مهمتر از آن آیا نسبت به تغییر سیاست خارجی ایران آگاهی دارد؟

از دیدگاه سیاست خارجی ایران، مناقشات منطقه‌ای و جنگ خونین سوریه، تناقض و شکافی آشکار بین حمایت علنی از مقاومت علیه اسرائیل و حمایت همه‌جانبه نظامی و مالی از رژیم سوریه علیه مردم خود، ایجاد کرده است.

این تناقضات باعث شد تا وجهه ایران در منطقه خدشه‌دار شود و حمایت عمومی از این کشور در جهان عرب آسیب ببیند. این موضوع به سیاست ایران در حفظ نفوذ خود در درگیری فلسطین و اسرائیل نیز آسیب رساند. از این رو از سرگیری روابط با حماس، به ایران این فرصت را می‌دهد که موضع خود را در منطقه تقویت کند و آن‌را به شکل قبلی بازگرداند.

به رغم این‌که حماس موضع خود در قبال سوریه را تغییر نداده، اما ایران نیز این موضوع را پیش نکشیده است. همچنین اجازه نداده از حماس انتقاد علنی صورت گیرد.

سیاست منطقه‌ای ایران را می‌توان پیچیده توصیف کرد. از یک طرف، به مقاومت فلسطین که خواستار آزادی فلسطین از طریق نظامی است، کمک مالی و نظامی می‌رساند. از طرف دیگر، بسیاری از مقامات ایرانی از یک توافق صلح‌آمیز یا همه‌پرسی فلسطینیان درباره یک توافق صلح‌آمیز صحبت کرده‌اند. اخیرا محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران گفته است، فلسطینیان هر تصمیمی بگیرند ایران با آن موافق است.

در عین حال، باز شدن یخ روابط ایران و حماس را باید در سایه روابط ایران و آمریکا بر سر مذاکرات هسته‌ای و مسایل دیگر منطقه نیز بررسی کرد.

حتی اگر گفتگوی ایران و آمریکا کوتاه‌مدت و تاکتیکی هم باشد باید به این موضوع توجه کرد، چون از نظر رهبری ایران، احیای استراتژیک روابط با آمریکا در سیاست داخلی و خارجی تبعات اجتماعی و سیاسی دارد.

به این ترتیب، اصل “دخالت سازنده” در امور خارجی و منطقه‌ای، فی‌نفسه با اصل «اتکا به خود و امید» در مدیریت سیاست‌های سیاسی و اقتصادی داخلی که می‌تواند موجب ارتقای موضع بین‌المللی این کشور شود، تناقض ندارد.

ایران به منظور حمایت از این اصول توانسته است موضع خود را به عنوان یک میانجی در مسایل و درگیری‌های منطقه‌ای تقویت کند. به همین خاطر از دیدگاه ایران، روابط نزدیک با حماس یک هدف کلیدی منطقه‌ای است که مکمل سیاست خارجی و داخلی این کشور خواهد بود.

خبرگزاری فارس به نقل از حسین همدانی، از فرماندهان سابق سپاه پاسداران گفته، جنگ داخلی سوریه یک جنگ نیابتی از جانب ایران است. این سخنان همدانی مدتی بعد از وب سایت این خبرگزاری حذف شد. سردار یحیی رحیم صفوی یک فرمانده پیشین سپاه که اکنون مشاور رهبر ایران است نیز گفته ، اکنون قدرت و نفوذ ایران به مدیترانه رسیده که اشاره مبهمی به امپراطوری باستانی پارس است.

در رابطه با سفر اخیر رهبران حماس به تهران، نکات متعددی باید مورد توجه قرار گیرد.

اول این‌که این سفر پس از ابراز علاقه حماس و دیدارهای متعدد بین مقامات دو طرف در بیروت صورت گرفته است. دوم این‌که حماس برای کم کردن فشار منطقه‌ای به روابط با ایران نیاز دارد. سوم این‌که، ایران نیز به دلایل مهمی به حماس نیاز دارد. ایران می‌خواهد این واقعیت را بیان کند که در مسایل فلسطین فعال است و خصوصا با یک شاخه فلسطینی مهم مثل حماس نزدیک است. همچنین ایران نیاز دارد وجهه فرقه‌گرایی خود را ترمیم کند و با یک سازمان بزرگ سنی مثل حماس ارتباط نزدیک داشته باشد. ایران همچنین می‌خواهد این پیام را به آمریکا و نقش‌آفرینان دیگر منطقه بفرستد که در مسایل فلسطین، خصوصا در رابطه با مذاکرات صلح بین اسرائیل و فلسطینیان نفوذ دارد.

حماس نیز از جانب خود احیای روابط با ایران را قدم مهمی در جهت کم کردن فشار اسرائیل و محاصره غزه به شمار می آورد.