آیت الله خامنه ای، رهبر مذهبی ایران، با یک لبخند معنی دار و بیان کلماتی “بی فایده و خودخواهانه” کمپین اخیر ایالات متحده علیه شبه نظامیان جهادگرای “دولت اسلامی” را به سخره گرفت. بدین ترتیب حکومت تهران حتی در دراز مدت نیز نخواهد توانست موضع خود را مشخص کند، زیرا درخصوص نبرد علیه دولت اسلامی دو به شک مانده است.
با وجود آنکه ایران نیز منافع بسیاری در عراق و سوریه دارد و نباید به دولت اسلامی اجازه استقرار بیشتر دهد، ولی هیچ گامی در راستای تلاش های آتی آمریکا برای آرام کردن منطقه نیز انجام نمی دهد. تأثیر مشترک ائتلاف میان متحدان آمریکا علیه دولت اسلامی می تواند بشار اسد، متحد تهران در سوریه را، نیز شامل شود.
اسد به عنوان جوکر
بشار اسد درواقع جوکر تهران در منطقه است و کاربرد آن در “نبرد” علیه دشمن قسم خورده اش، اسراییل، و وزنه مقابل اش، عربستان سعودی، نمود پیدا می کند. درواقع تهران بیم آن دارد که نفوذش در جهان تشیع کاهش یابد. رد یک همکاری رسمی ازسوی ایران همچنین به دلیل رویارویی بین شیعیان و سنی ها در خاورنزدیک و خاورمیانه قابل توجیه می باشد.
این موضع گیری ها معمولاً ازسوی محافل داخلی دو حکومت کنترل می شود: هسته های کنترل در عربستان سعودی [سنی] و ایران [شیعه]. دولت اسلامی با هدف استقرار یک خلافت اسلامی درحال تعیین محدوده های جغرافیایی است و به شدت قدرت منطقه ای ریاض و تهران را به چالش کشیده است.
دولت اسلامی علاقه ای به ایرانیان و سعودی ها ندارد. نکته طنزآمیز آنکه بخشی از میلیاردها وجه تأمین شده ازسوی کشورهای حوزه خلیح فارس برای استفاده شورشیان سوری اکنون به دست دولت اسلامی افتاده. عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی از شورشیان حمایت کردند تا در برابر اسد که مورد حمایت تهران است، یک وزنه تعادلی ایجاد کنند. اکنون دولت اسلامی به جایگاهی رسیده که دستانی را که روزی به او آذوقه می رساندند قطع می کند.
برنامه هسته ای معلق شده
تمامی این منازعات و درگیری های پراکنده در منطقه در زمانی حادث می شود که رویارویی هسته ای میان ایران و غرب در جریان است. گفته می شود که طرفین در ماه نوامبر به راه حل نهایی دست خواهند یافت. همکاری میان واشنگتن و تهران در عراق علیه دولت اسلامی، همان طور که به صورت غیرمستقیم نیز انجام می شود، می تواند به عنوان دریچه ای در یافت راه حل برای معضل هسته ای به کار رود. البته وضعیت به این سادگی نیز قابل پیشرفت نیست.
درحال حاضر اوضاع عراق گاهی بی معنی و نامعقول به نظر می رسد. علی رغم حمایت سپاه پاسداران و واحد نخبه اش، نیروی قدس، به فرماندهی قاسم سلیمانی، از ارتش عراق، این نهاد به شدت از همکاری با آمریکا، که آن نیز از همین ارتش حمایت می کند، سر باز می زند.
بغداد در همین راستا در کنفرانس پاریس که ازسوی واشنگتن علیه دولت اسلامی برگزار شد، به صراحت نظر خود را بیان کرد و از اینکه ایران در این کنفرانس حضور نداشت “ابراز تأسف نمود”. ازسوی دیگر، استوارت ای. جونز، سفیر آمریکا در عراق، و رییس او، جان کری، وزیر خارجه آمریکا، به آرامی اظهار داشتند که “بدون پارسیان امکان پذیر نیست”. دراین راستا به نظر می رسید که وزیر امور خارجه آمریکا قصد دارد در فرصت دیگری امکان همکاری با ایران را در نبرد علیه دولت اسلامی به وجود آورد.
بازی با زمان
درعین حال، تهران در انتظار بسر می برد و درحال بازی با زمان است تا بلکه بتواند وقت بیشتری برای خود بخرد. جمهوری اسلامی بدون دادن امتیاز نمی تواند به توافق با دشمن دیرینه خود آمریکا دست یابد. البته این یک بازی بی خطر است، زیرا اختلاف هسته ای در بدترین حالت خود می تواند به مثابه یک بومرنگ عمل کند.
منبع: وینر سایتونگ، ۱۷ سپتامبر
