یک نماینده خبر دارد اما دولت نه؟

نویسنده
حسین محمدی

» واکنش نوبخت به خبر "نامه اوباما به خامنه‌ای"

چند روز پس از تایید و تکذیب‌ها درباره ارسال نامه‌ای از سوی باراک اوباما خطاب به ایت‌الله خامنه‌ای، محمدباقر نوبخت - سخن‌گوی دولت روحانی - گفت که از ارسال چنین نامه‌ای بی‌خبر است و به عقیده او “این‌که یک نماینده مجلس خبر این نامه را اعلام کند جای تعجب است”.

نوبخت در جمع خبرنگاران گفت که “اگر نامه به رهبری ارسال شده باشد ایشان سایت و دفتر دارند” و تاکید کرد که تاکنون “چنین نامه ای به رئیس‌جمهور ارسال نشده” و به همین دلیل “از نامه اوباما به مقامات کشور بی‌اطلاعم و به تبع، آن را تایید نمی‌کنم”.
خبر نگارش نامه‌ای از سوی باراک اوباما به ایت‌الله خامنه‌ای چند روز پیش توسط مهرداد بذرپاش - نماینده مجلس و از اعضای جبهه پایداری - اعلام شد. این عضو هیات رئیسه مجلس از “پیام هسته‌ای” باراک اوباما به مقام‌های جمهور‌ی‌اسلامی خبر داده بود؛ پیامی که به گفته او در جریان سفر “یکی از سران کشورهای همسایه” به ایران تحویل مقام‌های جمهوری‌اسلامی داده شد. بذرپاش البته درباره جزییات این نامه - به دلیل آن‌که مربوط به “مسایل امنیت ملی” است - خودداری کرده و تنها گفته بود که این “پیام ویژه” در “راستای نیاز دولت آمریکا برای دستیابی به توافق هسته‌ای بوده‌است”.
برخی تحلیل‌گران گفته‌اند که منظور بذرپاش حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق، است که اخیرا به ایران سفر کرده. با این حال روزنامه همشهری به نقل از “یک منبع آگاه در میز عراق وزارت خارجه” از ارسال چنین نامه‌ یا انتقال پیام “اظهار بی‌اطلاعی” کردند. نخست‌وزیر عراق روزهای پایانی خردادماه به ایران سفر کرد و با برخی مقام‌های جمهوری‌اسلامی - از جمله ایت‌الله خامنه‌ای - دیدار کرد. عبادی ماه گذشته در مونیخ دیدار دوجانبه‌ای با باراک اوباما هم داشت.
در چند سال گذشته پادشاه عمان تبدیل به میانجی میان ایران و‌آمریکا شده است. علاوه بر جابه‌جایی پیام‌های دو طرف، ایران و آمریکا تاکنون چندین بار در عمان با یک‌دیگر دیدار داشته‌اند.
پس از انتشار این اخبار کاخ سفید نگارش وارسال چنین نامه‌ای را تکذیب کرده بود. رویترز نیز به نقل از “یک مقام ارشد آمریکایی” صحت این خبر را زیر سوال برد.
این البته برای نخستین بار نیست که خبر نامه‌نگاری میان رئیس‌جمهور آمریکا و رهبر ایران منتشر می‌شود. براساس آن‌چه تاکنون علنی شده، باراک اوباما تاکنون حداقل چهارنامه خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای نوشته است. سه نامه قبلی در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد ارسال شده بود. در سه مورد اول، این مقام‌های جمهوری‌اسلامی بودند که از دریافت این نامه‌ها خبر دادند. با این حال پیش از این هیچ منبعی درباره پاسخ جمهوری‌اسلامی به این نامه‌ها خبری نداده و جزییاتی را اعلام نکرده بود.
نامه‌ی اول اوباما به خامنه‌ای،‌ پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ ارسال شد؛ نامه‌ای که آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نمازجمعه معروف خود در ۲۹ خرداد، یک هفته پس از برگزاری انتخابات مناقشه‌برانگیز ریاست‌جمهوری سال ۸۸ به آن اشاره کرد. او با اشاره به حمایت‌های اوباما از تظاهرات معترضان به نتیجه انتخابات، گفته بود که “از آن طرف نامه بنویسند، اظهار علاقه‌ به روابط کنند، ابراز احترام به جمهوری اسلامی بکنند، از این طرف این حرف‌ها را بزنند. کدام را ما باور کنیم”؟
چند ماه بعد و پس از انتشار اخباری درباره ارسال نامه دوم اوباما، آیت‌الله خامنه‌ای اشاره کرد که رییس‌جمهوری آمریکا “به ما هم مکررا پیغام داد؛ شفاهی، کتبی، که بیایید صفحه را عوض کنیم، بیایید وضع تازه‌ای درست کنیم، بیایید در حل مشکلات عالم با همدیگر همکاری کنیم؛ تا این حد”.
خبر ارسال نامه بعدی از سوی علی مطهری اعلام شد. این نماینده مجلس، از نامه اوباما به آیت‌الله خامنه‌ای و خط قرمز بودن بستن تنگه هرمز برای این کشور خبر داد. به گفته مطهری “قسمت اول این پیغام از موضع تهدید و قسمت دوم هم از موضع دوستی و مذاکره بیان شده” بود.
در آخرین مورد زمستان گذشته روزنامه وال استریت ژورنال، خبر از ارسال پاسخ آیت‌الله خامنه‌ای به نامه باراک اوباما داده بود. به نوشته این روزنامه پاسخ رهبر جمهوری‌اسلامی از طریق “راه‌های ارتباطی محرمانه”ی آیت‌الله خامنه‌ای ارسال شده و گرچه “محترمانه” بوده، اما “تعهدی برای همکاری” در آن وجود نداشته. آن زمان یدالله جوانی، مشاور نماینده ولی‌فقیه در سپاه پاسداران، درباره این پاسخ گفته بود: “مقام معظم رهبری هم در زمانی که بیمارستان بودند موقع ترخیص به این موضوع اشاره‌ای کردند و ممکن است که بعدا در قالب نامه هم آن را به نگارش در آورده باشند”.
وال استریت ژورنال اکتبر/ آبان ماه گذشته نوشته بود که باراک اوباما نامه‌ای خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای نوشته است. براساس خبر وال‌استریت ژونال در این نامه محرمانه رییس‌جمهور آمریکا پیرامون “منافع مشترک ایران و آمریکا” و “حملات آمریکا علیه داعش” سخن گفته بود.
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، نیز گفته بود که نامه‌نگاری باراک اوباما با آیت‌الله خامنه‌ای “دارای سابقه چندین ساله است” و “در برخی موارد نیز پاسخ‌هایی به این مکاتبات ارائه شده”. شمخانی آن زمان گفته بود که در پاسخ به اوباما “مواضع صریح، شفاف و قاطع جمهوری اسلامی در موضوع هسته ای” یادآوری و “بر عدم پذیرش برنامه غنی سازی نمایشی از سوی جمهوری اسلامی ایران” تاکید شده بود.
بعد از انتشار خبر وال استریت ژورنال، برخی رسانه‌های داخل ایران به آن واکنش نشان دادند. از آن جمله ایسنا نوشت: “پاسخ رهبر معظم انقلاب به نامه رییس‌جمهور امریکا، جدید نیست و بر اساس اخبار بدست آمده، همان زمان محترمانه و البته صریح به نامه اوباما پاسخ داده شده بود”.