سیمون تیسدال
ایران آخر هفته جاری، بار دیگر از دادن پاسخ مستقیم به مشوق های پیشنهادی غرب در ازای تعلیق غنی سازی اورانیوم خودداری کرد. اما درخواست ایران برای ازسرگیری مذاکرات و ابراز اطمینان در مورد وجود «شرایط جدید» سازنده برای پیشرفت امور، همه چیز را برای بازهای آمریکا و اسرائیل که بدنبال اعمال فشار در برقراری تحریم های سنگین تر یا اقدام نظامی هستند، مشکل تر ساخته است.
تلاش آشکار ایران برای ایجاد انشعاب در آرای غرب، و درعین حال اتکاء بر همدلی روسیه و چین در سازمان ملل، به نظر آشنا می رسد. همزمان با پیچیده ترشدن مناقشه هسته ای، مسأله باقی نگاه داشتن جبهه متحد و سیاستی منطقی نیز دشورا به نظر می رسد. قرار است حرکت بعدی غرب در نشست هفته جاری گروه جی 8 در ژاپن مورد بحث قرار بگیرد.
دیپلماتهای مردد غربی که متقاعده شده اند ایران در پی تولید بمب هسته ای است، می گویند ایران تلاش می کند «زمان را برای جورج بوش بکشد.» او قرار است کاخ سفید را در ژانویه آینده ترک کند و بدون حضور (حداقل تاکتیکی) وی، حمله اسرائیل به ایران غیرمحتمل به نظر می رسد. منوچهر متکی وزیرخارجه ایران نیز از «صداهای جدید» در واشنگتن استقبال کرده است. اشاره او به نامزد انتخاباتی کمتر متخاصم دموکرات ها- باراک اوباما- است. به اعتقاد دیپلمات ها، برنامه هسته ای ایران در این گیر و دار به سرعت ادامه خواهد یافت.
همانطور که از قدیم معمول بوده، برآوردهای ناخوشایند ازشرایط ایران و نیروهای متضاد سیاسی مشغول به کار در یکی از بزرگترین کشورهای ناشناخته دنیا، در محاسبات وارد نشده اند و کمتر در گزارشات آمده است. وقتی مشکلات داخلی ایران از جمله نرخ بالای بیکاری، تورم و شدت یافتن فساد از یک سو، و انتخابات ریاست جمهوری سال آینده از سوی دیگر در کانون منازعات قرار می گیرند، دامنه نبرد برای در دست گرفتن کنترل و نفوذ وارد عرصه های متنوعی می شود.
نحوه انتخاب موضع دربرابر غرب تاحد زیادی به همین تاخت و تازها برای کسب قدرت ربط پیدا می کند. یکی از جدیدترین نمونه های آن کاستن از مسؤولیت های محمود احمدی نژاد و گماشتگان «اصولگرای» وی- که اعتبار خود را نزد بسیاری از ایرانیان از دست داده اند- در مسأله هسته ای و نقش بیشتردادن به مجلس ایران است. یکی از نیروهای محرک در پشت این ماجرا علی لاریجانی است که مذاکره کننده ارشد هسته ای سابق ایران بوده و پس اختلاف با رئیس جمهور، اکنون مقام ریاست مجلس را دراختیار دارد.
نمایندگان مجلس در مباحثات اخیر خود اعلام کرده اند تنها مجلس است که می تواند سخنگوی واقعی ملت باشد زیرا «در تماس با مردم» است. مصطفی کواکبیان- نماینده اصلاح طلب- پیشنهاد کرده که سیاست هسته ای به شفافیت علنی کامل نیاز دارد. او با فراخوانی برای برگزاری یک همایش یا «لویی جرگه» جهت مرور وضعیت حاضر، گفت: «می بایست فرصت ابراز عقاید بدون ملاحظه کاری و طفره رفتن به نمایندگان مجلس داده شود.»
آیت الله احمد جنتی رئیس شورای نگهبان محافظه کار و یکی از متحدان احمدی نژاد هم در مراسم نماز جمعه 4 ژوئیه از نگاه نادانسته به مشکلات اقتصادی سخن گفت که به آشفته ساختن صحنه سیاسی منجر شده است. جنتی با اعتراف به کمبودهای جدی در تأمین آب و جریان برق و نیز «لزوم مبارزه با فساد اقتصادی»، خواهان تفاهم بیشتر شد.
او اعلام کرد: «البته خداوند با قرار دادن مشکلات سر راه بندگانش، آنها را آزمایش می کند. مردم باید در رویارویی با مشکلات صبور باشند. مسؤولان تمام سعی خود را می کنند. نباید از آنها انتقاد کرد.»
خدا هرچه که بگوید، احمدی نژاد نمی تواند از زیر انتقادات مربوط به تأخیر در معرفی آنچه وی «اصلاح عظیم در ساختار اقتصادی» نامیده، شانه خالی کند. او را عموماً به چشم کسی نگاه می کنند که نتوانسته از عهده وعده های اتخاباتی سال 2005 برای بهبود استانداردها برآید. در دیداری که وی با 100 تن از اقتصاددانان ایران در هفته گذشته برگزار نمود، طرح او به خاطر نادیده گرفتن اقتصاد مرسوم بازار و خطر «فساد و غارت» ناشی از اعمال تغییر در یارانه های بسیار حساس سوخت، مورد حمله قرار گرفت.
صدای پای طبل جنگ اسرائیل علیه ایران، گزارش منتشر شده درباره تصمیم آمریکا برای اختصاص 400 میلیون دلار بودجه به فعالیت های ضد رژیم و عملیات های مخفی، اقدامات اخیر در انگلستان و سایر نقاط دنیا برای به رسمیت شناختن گروهک منافقین (نامی که ایران به سازمان مقاومت مجاهدین خلق داده است)، همگی عوامل موثری هستند که به طور مثبت یا منفی بر صحنه منازعات سیاسی داخلی ایران و به تبع آن بر نوع رویکرد رهبران ایران به مسأله هسته ای اثر می گذراند.
سرانجام اینکه رسول منتجب نیا، یک چهره اصلاح طلب، به تازگی نوشته است: «اخیراً عبارات متعددی از رئیس جمهورشنیده می شود… (این عبارات) می گویند دولت توسط ولی عصر اداره می شود.» او ادامه داد: «حتی در میان افراد نزدیک شایعه ای درگرفته که گاهی یک بشقاب اضافه و کارد و چنگال بر روی میز شام قرار داده می شود. احمدی نژاد می گوید اینها برای ولی عصر گذاشته شده اند.»
منبع: گاردین- 7 ژوئیه