آرش سیگارچی
یکی از دست اندرکاران استیضاح وزیر بازرگانی گفته است وی به این دلیل برای توضیح به مجلس احضار می شود که ”مجلس نخواسته است احمدی نژاد را استیضاح کند”. همزمان برخی نیز تحلیل کرده اند دولت هم، چندان با این استیضاح ”مخالف” نیست و امیدوار است “استیضاح وزیر بازرگانی و برکناری وی” به این معنا تعبیر شود که “مقصر اصلی” گرانی‌های اخیر “شناسایی و برکنار” شده تا دولت از اتهامات “تبرئه” شود.
علی عسگری، نماینده مردم مشهد در مجلس که یکی از امضا کنندگان طرح استیضاح وزیر بازرگانی است، روز گذشته به سایت “عصر ایران” گفت: ”نخواستیم احمدی نژاد را استیضاح کنیم، وزیر بازرگانی را به مجلس کشاندیم.“
وی در این گفتگو همچنین به انتقادات اخیر معاون اول رییس جمهور نیز واکنش نشان داد. دو روز پیش، داوودی، معاون اول احمدی نژاد در اولین واکنش به خبر استیضاح وزیر بازرگانی، آن را “غیر علمی” توصیف کرده و از نیرکاظمی به عنوان “یکی از فعال‌ترین و بهترین” ها نام برده بود. عسگری در واکنش به این اظهارات گفت: ”ما نتوانستیم از آقای داوودی سوال کنیم چرا به نمایندگان ملت توهین کرده و گفته استیضاح آن ها غیرعلمی است. اگر خود ایشان مصلحت دیدند، بیایند در مجلس با روش علمی و عالمانه، علل بروز گرانی را توضیح دهند و راه های کنترل آن را هم بیان کنند. آقای داوودی به عنوان یک اقتصاددان در روز استیضاح میرکاظمی به نیابت از او در مجلس حاضر شود و بگوید در این سال ها چه روش های علمی و عالمانه ای به کار گرفته شده که اینگونه گرانی صدای مردم را درآورده است!”
این نماینده مجلس همچنین بیان داشت:“داوودی می گوید من اقتصاددان هستم و احمدی نژاد هم می گوید من مهندس هستم و کارها را مهندسی می کنم، بنابراین تحلیل علمی و عالمانه این است که اقتصاددانی و مهندسی این آقایان به گرانی منجر شده و وزیر بازرگانی به تنهایی مقصر نیست. با این حال، مجلس نخواست احمدی نژاد را استیضاح کند و به داوودی هم که کسی نمی تواند بگوید کارش علمی است یا غیرعلمی و به همین دلیل، تصمیم بر این شد آقای میرکاظمی به عنوان نماینده دولت در مجلس حاضر شود و درباره گرانی توضیح دهد.”
با اینکه این نماینده و یکی دیگر از استیضاح کنندگان، صراحتا استیضاح این وزیر دولت را “انتقادی” به عملکرد اقتصادی رییس جمهور می دانند اما به نوشته برخی منابع براین استیضاح “شرایط بی‌سابقه و منحصر به فردی حاکم” است. چرا که پیش از این در پس خبر استیضاح هر وزیری در مجلس، رسانه های نزدیک به دولت با تمام قوا به دفاع از عملکرد وزیر احضار شده می پرداختند اما در حالی که “کاظمی” به مجلس احضار شده، “رسانه های همسو با دولت” هنوز تلاشی برای حمایت از وی نکرده اند و در این میان تنها نشریه “شهروند امروز” که عملا به جبهه منتقدان دولت تعلق دارد، گفتگویی مشروح با وزیر بازرگانی رامنتشر کرده است.
من مقصر نیستم
مسعود میرکاظمی در این مصاحبه دفاعیات اولیه خود را از عملکرد وزارت بازرگانی در ماجرای گرانی‌ها مطرح و ضمن پاسخگویی به برخی از تحلیل‌های رایج در محافل سیاسی، درباره گرانی ها صراحتا تاکید کرده است که: “من مقصر گرانی ها نیستم”.
وی با اشاره به انتقاداتی که طراحان استیضاح به عملکرد وزارت بازرگانی در جریان گرانی‌ها وارد کرده‌اند، افزوده است: ”درمورد افزایش سطح عمومی قیمت‌ها وافزایش نرخ تورم، هرروز اظهارنظرهای متفاوتی می‌شنویم. عده ای از افزایش سطح عمومی قیمت‌ها به عنوان چماق سیاسی استفاده می‌کنند واحتمالا قصد برخی از این افراد، سیاه نمایی والقای این موضوع است که دولت در کنترل اقتصاد ناتوان عمل کرده است… استیضاح حق نمایندگان مردم است وآنها ازاین طریق می‌توانند دغدغه خودرا درمورد مهم ترین مسایل کشور دنبال کنند اما دراین زمینه چند موضوع مشخص نشده است. اول اینکه چرا وزیر بازرگانی؟ وزیری که درتنظیم سیاست‌های مالی وسیاست‌های بازار پول کمترین نقش را دارد. چرا وزیربازرگانی؟ وزیری که نه در طرف عرضه قرار دارد ونه در طرف تقاضا. نه درطرف تولید ونه در طرف مصرف کننده. نکته مهم دیگر این است که چرا درواپسین روزهای عمر مجلس هفتم موضوع استیضاح مطرح شده است؟ آیا این موضوع سال گذشته برای استیضاح کنندگان مهم نبود؟ چرا پس ازاینکه نتیجه انتخابات مشخص شده است؟ من معتقدم برای حل مشکل افزایش قیمت‌ها نیاز به مچ گیری ومحکوم کردن همدیگر نیست.“
میرکاظمی درباره حمایت احمدی‌نژاد از خود نیز گفته است: ”ازآقای احمدی نژاد آدمی صریح تر می‌شناسید؟ اینکه می‌گویند رئیس جمهور از وزیر بازرگانی راضی نیست ومجلس را تحریک می‌کند تا وزیر کابینه اش را استیضاح کند، چه مبنایی می‌تواند داشته باشد؟ من آدمی صریح تر ازاحمدی نژاد نمی شناسم. ایشان اگر با کسی مشکل داشته باشد، به صراحت وبدون ملاحظه عنوان می‌کند. احمدی نژاد اهل بازی‌های سیاسی نیست. ایشان از عملکرد وزارت بازرگانی راضی است واین نکته بارها عنوان شده ومن نیازی به بازگویی آن نمی بینم.“
سرگردانی نمایندگان
اما نمایندگان مجلس نیز در این میان تکلیف خود را برای جلسه روز چهارشنبه نمی دانند. برخی از صاحبنظران استیضاح وزیر بازرگانی را تنها در یک هفته پایانی عمر مجلس جدی نمی دانند. به عقیده این گروه، استیضاح نهایتاً از دستور کار مجلس حذف خواهد شد. به گفته این دسته، سکوت نسبی محمد رضا باهنر در مقابل طرح استیضاح و رایزنی‌های ابوترابی نایب‌رئیس دوم مجلس با نمایندگان حامی استیضاح برای پس گرفتن امضاهای خود نشانه‌ای از این مساله است. هر چند حاشیه‌نشینی باهنر می‌تواند چنین تفسیر شود که دولت چندان هم مخالف برکناری میرکاظمی نیست.
اما تکلیف مجلس در این استیضاح چیست؟ شهاب نیوز تحلیل کرده است:“در این میان به نظر می‌رسد که اغلب نمایندگان مجلس هم اعتقاد چندانی به تقصیرات وزارت بازرگانی در جریان گرانی‌های اخیر ندارند و برکناری میرکاظمی را به معنی پاک کردن صورت مساله می‌دانند. به گفته این دسته، اگر میرکاظمی استیضاح شود و رای اعتماد بگیرد به معنی آن است که مجلس هفتم به گرانی‌ها معترض نیست و اگر رای اعتماد نگیرد، این گونه تاویل خواهد شد که میرکاظمی مقصر گرانی‌ها بوده و کس دیگری نقش نداشته است. مجموع این شرایط باعث شده که تعداد زیادی از نمایندگان مجلس علاقه‌ای به طرح این استیضاح «بی‌ثمر» آن هم در آخرین روزهای کاری مجلس هفتم نداشته باشند. با این وصف، این احتمال که استیضاح میرکاظمی در دو روز آینده پس گرفته شود قوی‌تر از آنی است که تصور می‌شود. هر چند که ممکن است نمایندگان مجلس هفتم بخواهند در آخرین روزهای کاری خود به مردم نشان دهند در مقابل گرانی‌ها بیکار ننشستند و بالاخره «مقصر گرانی‌ها» را برکنار کردند. اقدامی که ظاهراً علیه دولت است اما این بار تصادفاً به نفع دولت تمام خواهد شد.“
استیضاح توافقی
از سوی دیگر، استیضاح وزیر بازرگانی در شرایطی در آستانه انجام است که به نوشته “تابناک” همه طرف های آن ”راضی” هستند: “چرا که پس از فراگیر شدن انتقاد از گرانی و تورم، سرانجام شماری از نمایندگان مجلس با شعار انتقاد از گرانی، استیضاح او را امضا کردند، جالب آنکه در میان نام استیضاح کنندگان نام «الیاس نادران»، نماینده نزدیک به توکلی نیز دیده می شود. با توجه به آنکه افزایش سرسام‌آور و بی‌سابقه میزان نقدینگی، علت تورم به شمار می‌رود، نمایندگان با نسبت دادن این برداشت قابل توجه، کاظمی را به عنوان یکی از عوامل گرانی تحت فشار قرار دادند، اما پرسش اینجاست که آیا این امر با دستور وزیر بازرگانی انجام شده است؟”
به نوشته این سایت وابسته به سردارمحسن رضایی، “برخی منابع در وزارت بازرگانی، با توجه به روحیه مسعود میرکاظمی بر این باورند، هرچند او پشتیبانان قدرتمندی ندارد، اما چندان مخالفتی نیز با کنار رفتن از پست وزارت بازرگانی ندارد و تنها از این نگران است که او به عنوان عامل گرانی شناخته شود. از سوی دیگر، عده‌ای معتقدند برای دولت که به صورت کم‌سابقه‌ای به دلیل تورم کمرشکن تحت فشار رسانه‌ها و افکار عمومی قرار گرفته، از دست دادن یک وزیر به شرط آنکه این فشار از دوش دولت برداشته شود، کنار می‌آید. هرچند که برای دفاع از وزیر بازرگانی، رئیس‌جمهور به مجلس می‌رود یا معاون اول خود را می‌فرستد، تا اندازه‌ای میزان حمایت دولت را مشخص می‌کند! همچنین نمایندگان مجلس هفتم که در ساعات پایانی کار خود هستند، می‌توانند این استیضاح را پس از ماه‌ها به نشانه عزم خود بر مبارزه با گرانی مطرح نمایند تا به مماشات در برابر مشکل اصلی مردم متهم نشوند. با این وصف، صرف نظر از اینکه استیضاح وزیر بازرگانی تا چه میزان بتواند مشکل گرانی کشور را به پایان برساند، دست‌کم می‌توان گفت: این استیضاح می‌تواند امری مورد اتفاق بخشی از مجلس، دولت و حتی شخص مسعود میرکاظمی باشد.“
تلاش های بی رمق
نهمین وزیر دولت احمدی نژاد در حالی در آستانه برکناری قرار دارد که سایت “شهاب نیوز” این استیضاح را تامل برانگیز می داند و در این مورد می نویسد: اخبار و تحلیل‌های ضد و نقیضی نیز در محافل سیاسی درباره استیضاح وزیر بازرگانی رایج شده است. برخی از این تحلیل‌ها ادعا می‌کند که رئیس‌جمهور و تعدادی از مشاوران وی چندان هم با استیضاح وزیر بازرگانی مخالف نیستند! چرا که استیضاح وزیر بازرگانی و برکناری وی به این معناست که مقصر اصلی گرانی‌های اخیر “شناسایی” و “برکنار” شده است و دولت تبرئه خواهد شد. این دسته از ناظران، سکوت معنادار چهره‌ها و رسانه‌های نزدیک به دولت در قبال استیضاح میرکاظمی را از این زاویه تحلیل می‌کنند؛ به ویژه اینکه در میان طراحان استیضاح نام یکی دو تن از نمایندگان حامی دکتر احمدی‌نژاد هم به چشم می‌خورد.
شهاب نیوز در تحلیل علت تمایل دولت برای این استیضاح نوشته است: موضوع دیگری که در زمینه عدم مخالفت احتمالی رئیس‌جمهور با استیضاح میرکاظمی مطرح می‌شود، تایید حکم ریاست نهاوندیان بر اتاق بازرگانی از سوی میرکاظمی است؛ امضایی که گفته می‌شود با انتقادات برخی از همقطاران میرکاظمی مواجه شده است. اظهارات اخیر میرکاظمی درباره مافیای اقتصادی که حاوی انتقاد تلویحی از رئیس‌جمهور و خلاف مواضع رسمی دولت بود نیز از موضوعاتی است که گفته می‌شود با ناراحتی برخی از مقامات اجرایی مواجه شده است.
با این حال رسانه های نزدیک به دولت همچنان که شهاب نیوز نیز منعکس کرده “بی رمق از وزیر در آستانه استیضاح دفاع می کنند”. رجا نیوز به نقل از یک نماینده مجلس که نامش ذکر نشده، خبرداده که “رایزنی‌هایی از سوی برخی نمایندگان از جمله نایب رییس دوم مجلس برای انصراف طراحان استیضاح وزیر بازرگانی و منتفی شدن این استیضاح در جریان است.” این احتمال وجود دارد که در یکی دو روز آینده در نشستی با حضور نمایندگان درخواست کننده استیضاح و وزیر بازرگانی موضوعات مورد نظر نمایندگان بررسی شود.