افزایش ضریب آمار عفو و بخشش خبر بسیار خوبی است، اما وجدان جمعی مردم زمانی از کار خود راضی خواهد شد که آمار بخشش بر آمار اعدام پیشی بگیرد، البته افزایش آمار عفو و بخشش تابع علل و عوامل متعددی است، به نظر میرسد بخشی از بخششها در ازای گرفتن دیه صورت میگیرد. آمار بخشش به معنای گذشتن بیقیدوشرط از حق انتقام هنوز بسیار ناچیز است. اعدام سختترین عذاب بدنی است. در جوامع توسعهیافته بهجای تعذیب بدن مجرمان، آنها را از طریق تکنیکهای انضباطی مجازات میکنند. در جامعه ما تحقق حق انتقام در دایره تعلقات قومی و خانوادگی تعریف میشود؛ آنها که توانستهاند از چرخه خودمحوری و قومداری خود را بیرون بکشانند آمادگی بیشتری برای پذیرش فرهنگ عفو و بخشش دارند، زیرا مبنای بخشش، صلح با خود و صلح درونی است، بهترین مؤلفه برای ایجاد بخشش تغییر معرفتهاست، اما هر تغییری برپایه نقد درون و رسیدن به صلح درون و بخشش خود امکانپذیر میشود، ازاینرو برای دریافت اینکه آیا افزایش آمار عفو و بخشش ناشی از تغییر نگرش جامعه است، نیاز به بررسی تطبیقی دارد.
در مورد تأثیر مثبت و منفی عفو و بخشش، نظرات بسیار متفاوت و حتی متضادی وجود دارد، برخی معتقدند بخشیدن و عفو بلاشرط سبب افزایش آمار جرم میشود، زیرا اتوریته و اقتدار نهفته در مجازات جهت ایجاد ترس در مجرمان و خشونتگران را بلااثر میکند، عده دیگری معتقدند اغلب مجرمان خود قربانیان جهل و فرهنگ عقبمانده هستند و با تشویق روحیه بخشش میتوان روحیه نوعدوستی و مدارا در جامعه را افزایش داد و کسانی هم معتقدند که بدون تغییر زیرساختهای خشونتزا، نمیتوان انتظار تغییرات بنیادی و ترویج فرهنگ بخشش در جامعه داشت. فرهنگسازی، مبتنیبر نقد خود و عبور جامعه از درخودماندگی است که متأسفانه از اوان خردسالی در خانواده و مدرسه به کودکانمان باید بیاموزیم. فرهنگ هر که با من نیست حتما علیه من است، امر ذاتی انسان نیست بلکه خشونت و مهربانی نیز مانند آزادی و عشق و بسیاری دیگر از کنشها و کردارهای آدمی، آموختنی هستند. برای عبور از درخودماندگی آموختهشده که از دلایل اصلی ارتکاب اعمال خشونتبار است، باید بتوانیم فضاهایی برای گفتوگوهای جمعی و آزاد بسازیم و از طریق نقد فرهنگ خشونتپرور به بدیل و جایگزین رهاییبخش آن که فرهنگ صلح و مداراست دست پیدا کنیم. درعینحال بخشش بیچشمداشت کسی که جان عزیزی را ستانده، کرداری ستودنی است. هنوز ازخودگذشتگی و ایثار در سراسر جهان بهمنزله عمل اخلاقی احترامبرانگیز و تأثیرگذار است، برای ماندگارکردن تأثیر این قبیل بخششها باید آنها را در کنار سایر عوامل و به صورت مجموعهای فرهنگی با الگوهای تأثیرگذار در خدمت صلح درون و برون جامعه به کار گرفت.
به علاوه طبق قانون، مبلغ خاصی بهعنوان خونبها یا دیه شخص قربانی تعیین شده است، اما با کمال تأسف بعضا به کسانی برمیخوریم که در معامله و چانهزنی بر سر خونبهای عزیزانشان چندینبرابر مبلغ دیه را در ازای بخشش و دادن رضایت طلب میکنند. بخششهای اینچنینی که معمولا به قیمت ازدستدادن خانه و سرپناه و خاکنشینی خانواده محکوم صورت میگیرد را نمیتوان بخشش نامید. دستگاههایی در این خصوص باید روشی اتخاذ کنند تا بر سر معامله بر سر خون مقتول، به جایی نرسد که خانواده محکوم در طلب بخشش از هستی ساقط شود.
منبع: شرق، ۱۶ آذر