جیمز بلیتز- دانیل دامبی
یکی از مواردی که در مکالمات دیپلماتیک منتشر شده از سوی ویکیلیکس به چشم می خورد، نگرانی مهار نشدنی آمریکا از اشاعه جنگ افزار هسته ای، خصوصاً در ارتباط با برنامه هسته ای و موشکی ایران است.
دیپلمات های آمریکایی و اروپایی ظرف ماه های اخیر با علائمی از وجود مشکل در نیروگاه غنی سازی نطنز و احتمال وقوع تأخیر در روند برنامه تسلیحات هسته ای ایران مواجه شده اند. با این حال، اسناد منتشر شده نشان می دهد ایران چگونه توانسته است علیرغم مشکلات بوجود آمده از سوی دولت های غربی، به پیشرفت ادامه دهد.
در یکی از اسناد مربوط به مذاکرات صورت گرفته با روسیه در دسامبر گذشته آمده است که دیپلمات های آمریکایی از اعتقاد خود به دریافت 19 موشک پیشرفته کره شمالی توسط ایران با برد قابل دسترسی به برلین و مسکو سخن گفته اند.
اما مقامات روس درباره موضوع «توانمندی موشک های میان برد ایران» در این دیدار، موضعی توام با آرامش اتخاذ کرده اند. آنها گفته اند تهران برای پرتاب موشک های میان برد مجهز به کلاهک هسته ای به پنج تا شش سال زمان نیاز دارد. آنها از اساس نسبت به در اختیار داشتن موشک های بی ام- 25 که آمریکا مدعی انتقال آنها از پیونگ یانگ به تهران شده، ابراز تردید کرده اند. آمریکا و روسیه هیچیک شواهدی از آزمایش موشک های بی ام- 25 در اختیار ندارند.
این درحالی است که آمریکا نگرانی بیشتری دارد و ادعا کرده ایران برای توسعه موشک های دوربرد، به فعالیت های مهندسی بر روی موشک های بی ام- 25 مشغول بوده است. آنها اضافه کردند با توجه به سابقه کره شمالی در امر اشاعه تسلیحات، صدور موشک بدون انجام آزمایش بر روی آن توسط پیونگ یانگ، «غیر قابل تصور» نیست.
آمریکا ادعا کرده اگر ایران ظرف یکسال از زمان برگزاری این دیدار (یعنی ماه آینده) به چنین موشک هایی دست پیدا کند، این امر «مایه تعجب» نخواهد بود.
سند دیگری نشان می دهد چگونه آمریکا در سال 2007 نسبت به عدم همکاری چین برای توقف یک محموله حامل قطعات موشکی کره شمالی به مقصد ایران ابراز نگرانی کرده است.
در این سند، کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه وقت آمریکا خواستار اعمال فشار بر چین برای توقف این محموله شده بود و نسبت به انتقال دست کم ده محموله دیگر انتقاد کرده بود.
سند سوم به نگرانی ایجاد شده توسط برنامه هسته ای پاکستان اشاره دارد. در این سند آمده است که مقامات آمریکایی در صدد ضبط ذخیره اورانیوم غنی شده با درجه خلوص بالا از یک رآکتور هسته ای در پاکستان برآمده اند اما تلاش آنها با شکست مواجه شده است. نگرانی آمریکا از آن بود که ممکن است این ذخیره به دست گروه های غیرقانونی بیافتد و آنها از این محموله برای تولید سلاح هسته ای استفاده کنند.
این درحالی است که بسیاری از کارشناسان می گویند این مسأله در مقایسه با مسأله کلی برنامه هسته ای پاکستان جای نگرانی کمتری دارد زیرا در این راکتور تحقیقاتی، اورانیوم کافی برای تولید یک بمب هسته ای وجود ندارد.
نگرانی عمده تر به ارتباطات موجود میان تهران و پیونگ یانگ و نیز محدودیت موجود بر سر راه تحریم های سازمان ملل علیه هر دو کشور مربوط می شود.
اغلب تمهیدات یاد شده پس از معامله موشکی سال 2005 وضع شده اند اما این اقدام، نتوانست مانع از اعلام خبر وجود یک نیروگاه غنی سازی جدید در کره شمالی از سوی این کشور شود.
دیوید آلبرایت از مؤسسه علوم و امنیت بین المللی واشنگتن دی سی می گوید: «قطعنامه ها کارآیی دارند اما اعمال آنها به همکاری کشورها بستگی دارد.»
وی گفت: «برخی کشورها همکاری کامل می کنند اما برخی کشورها نیز نهایت تلاش خود را می کنند که تجهیزات به دست ایران برسد. چین هم در وسط این دو طیف قرار دارد و با بستن چشمان خود، به اندازه کافی تلاش نمی کند و قبل از هرگونه تلاشی، تقاضای مدارک زیاده از حد می کند.»
مقامات آمریکایی می گویند مدرک شفافی در خصوص ارسال تجهیزات از سوی کره شمالی به ایران وجود ندارد. اما مقامات فرانسوی و کارشناسان دیگر نسبت به احتمال صادرات اورانیوم با درجه خلوص پائین از سوی کره شمالی به ایران در ازای دریافت ارز خارجی ابراز نگرانی می کنند. این معامله می تواند به برنامه هسته ای تهران توانمندی بدهد که با تلاش های خود ایران قابل دسترسی نیست.
منبع: فایننشیال تایمز- 30 نوامبر 2010
