با نزدیک شدن به زمان برگزاری نهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و همزمان با افزایش اختلافات میان اصولگریان و محمود احمدی نژاد، از چند روز پیش اخباری مبنی بر تغییر مدیریت خبرگزاری فارس از رسانه های وابسته به سپاه پاسداران منتشر شد که روز گذشته با تایید مقامات این رسانه بر روی خروجی این خبرگزاری قرار گرفت.بنا بر خبر منتشر شده در فارس، سیدنظام الدین موسوی، مدیر مسئول کنونی روزنامه جوان نزدیک به سپاه پاسداران جایگزین حمیدرضا مقدم فر مدیرعامل خبرگزاری فارس خواهد شد. در همین ارتباط عباس توانگر درویش، سردبیر خبرگزاری فارس اعلام کرده است که “مراسم تودیع حمیدرضا مقدم‌فر و معارفه سید نظام‌الدین موسوی مدیر عامل خبرگزاری فارس رأس ساعت 10صبح روز سه‌شنبه در تالار سوره حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی واقع در تقاطع خیابان حافظ و سمیه برگزار می‌شود.”
در اخباری که پیش تر در این باره منتشر شد و همچنین اظهارات سردبیر خبرگزاری فارس، اشاره ای به اینکه چه کسی تصمیم به این تغییر و جابجایی در این دو رسانه نزدیک به سپاه پاسداران گرفته، نشده است.
اما آنچنان که کیهان درباره آینده کاری مقدم فر نوشته “ازیکسو شنیده شده است وی به معاونت فرهنگی سپاه خواهد رفت و عهده دار این معاونت می شود و از سوی دیگر گفته می شود احتمالا در انتخابات در پیش روی مجلس از حوزه های انتخابیه تهران یا کاشان کاندیدا خواهد شد.”
این روزنامه همچنین از نظام الدین موسوی به عنوان یکی از روزنامه نگاران باسابقه یاد کرده که “مدیریتی بسیار موفق در روزنامه جوان داشته است.”
سرتیپ مدیرعامل چرا رفت؟
حمیدرضا مقدم فر که از اعضای سپاه پاسداران است در حال حاضر دانشجوی دکترای علوم استراتژیک در دانشگاه عالی دفاع ملی ستادکل نیروهای مسلح نیز هست. البته سوابق چندانی از وی، همچون سایر فرماندهان سپاه پاسداران در دست نیست اما از جمله شرایط پذیرش دانشجو در دانشگاه عالی دفاع ملی (داعا) “داشتن صلاحیت امنیتی”، “دارا بودن حداقل درجه سرهنگ دومی برای کارکنان نظامی و انتظامی”، “دارا بودن حداقل رتبه 16 برای کارمندان نیروهای مسلح” و “تصدی در محل¬های سرتیپ دومی و بالاتر برای کارکنان نیروهای مسلح” عنوان شده است.
مقدم فر در دی ماه سال 1386 در پی برکناری ناگهانی مهدی فضائلی، پس از 5 سال مدیریت در این خبرگزاری، آنهم درست پیش از برگزاری هشتمین دوره انتخابات مجلس جایگزین وی شد.
سایت تابناک، نزدیک به محسن رضایی فرمانده سابق سپاه پاسداران و دبیر کنونی مجمع تشخیص مصلحت نظام در زمان این جابجایی درباره سوابق مقدم فر نوشت: “سابقه عضویت در حزب جمهوری اسلامی، تدریس و مدیریت در آموزش و پرورش، همکاری و فعالیت در امور فرهنگی و مدیریتی سپاه، عضویت در مدیریت و تحریریه نشریات سیاسی و فرهنگی، عضویت در هیأت مدیره مؤسسه فرهنگی «ثامن الائمه» و عضویت هیأت مدیره مؤسسه مطالعات و تحقیقات رسانه‌ای، از جمله مواردی است که درباره سوابق حمیدرضا مقدم‌فر گفته شده است.”
این وبسایت اینترنتی همچنین درباره دلایل این تغییر ناگهانی در خبرگزاری فارس نیز نوشت: “در حالی که برخی این تغییر مدیریت را تنها در راستای تغییرات مدیریتی می‌دانند، عده‌ای دیگر احتمال تغییراتی در مشی خبرگزاری فارس و تشدید گرایش آن به سمت دولت و یا اندکی فاصله گرفتن آن از دولت را با توجه به دیدگاه‌های عزیز جعفری و طائب پیش‌بینی می‌کنند.”
مهدی فضائلی در زمستان 86 طی گفتگویی با روزنامه جام جم دلیل راه اندازی و تشکیل خبرگزاری فارس در سال1381 را حمایت از اصولگرایی عنوان کرده و گفته بود: “فارس برای حمایت از اصولگرایی به معنایی که مقام معظم رهبری تبیین کردند، شکل گرفت.”
وی در این گفت و گو همچنین تائید کرده بود که خبرگزاری فارس با حمایت برخی نهادهای نظامی از جمله سپاه پاسداران و موسسات وابسته به آن فعالیت می کند.
حمیدرضا مقدم فر اما پس از انتصابش به سمت مدیرعاملی فارس در نیمه اسفندماه 1386 در گفتگویی با روزنامه تهران امروز به طور رسمی حمایتش از دولت احمدی نژاد را اعلام کرد: “ما از دولت دفاع می‌کنیم، اگر چه نقد هم می‌کنیم. البته قبول دارم که سهم انتقادات کمتر است.”
مدیر عامل خبرگزاری فارس همچنین تاکید کرده بود که “ما در جنگ هستیم ولی این بار، قلم ما در حکم موشک است و جنگ ما، جنگ رسانه‌ای است.“
وی کار رسانه ای را به مثابه یک کار تشکیلاتی و حزبی توصیف کرده بود: “باید نیروهای مدافع انقلاب در عرصه خبر، متحد شوند و پدافند خوبی علیه دشمن در عرصه رسانه‌ای به کار ببندند، این عرصه مجروح و شهید دارد و باید از آبروی خودمان نیز خرج کنیم.”
او همچنین به دولت توصیه کرده بود که از راه اندازی خبرگزاری ها جلوگیری کند و تاکید کرده بود که “ایجاد خبرگزاری‌های زیاد، غیر فعال ومتفرقه دور ریختن سرمایه‌های ملی است. باید از رسانه‌ای حمایت کرد که قدرت خود در جهت دهی مثبت به جامعه و تاثیر گذاری بر مناسبات خارجی به نفع نظام را به اثبات رسانده باشد.”
همکاری با نهادهای امنیتی نظامی، همچنان که در دوره مدیریت مهدی فضایلی در خبرگزاری فارس انجام می شد، در دوره مدیریت حمیدرضا مقدم فر نیز ادامه و افزایش یافت تاجایی که برخی خبرنگاران این خبرگزاری در مراحل بازداشت فعالین سیاسی و مدنی حاضر می شدند و از اعترافات اجباری آنها گزارش، فیلم و خبرهای مختلفی تهیه می کردند.
پس از انتخابات مجلس هشتم، خبرگزاری فارس از نیمه نخست سال 1387 تا زمان برگزاری دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در 22 خرداد 1388 با خبرسازی و اتهام زنی های گوناگون برعلیه اصلاح طلبان و در حمایت ویژه از محمود احمدی نژاد فعالیت کرد.
نظام موسوی چرا آمد؟
سیدنظام موسوی مدیرمسئول روزنامه جوان که هم اکنون به عنوان جایگزین مقدم فر معرفی شده است هم البته با خبرگزاری فارس بیگانه نیست؛ او در دوره مدیریت مهدی فضائلی دبیر بخش ویژه (شامل اخبارخاص امنیتی و سیاسی) خبرگزاری فارس بود.
او پیش از فعالیت در خبرگزاری فارس، ابتدا در نیمه دوم دهه 70 به عنوان خبرنگار کیهان در حوزه دانشگاه فعالیت می کرد و در فاصله سالهای 1377 تا پایان سال 1382 مسئولیت تهیه بیانیه‌های بسیج دانشجویی تهران و همچنین تجمعات علیه دولت سید محمد خاتمی را بر عهده داشت.
نظام الدین موسوی همچنین به دلیل نزدیکی اش به برخی چهره های امنیتی و نظامی در زمان آغاز به کار سایت جهان نیوز، نزدیک به علیرضا زاکانی که سابقه فرماندهی بسیج دانشجویی تهران و سپس بسیج دانشجویی کشور (77 تا 82) و سالها سابقه فعالیت اطلاعاتی در سپاه استان تهران را دارد، به سردبیری این سایت اینترنتی منصوب شد.
وی پیش از انتصاب به سمت مدیرمسئولی روزنامه جوان، نزدیک به سپاه پاسداران مدتی نیز در اداره سیاسی سپاه، مرکز اسناد انقلاب اسلامی و همچنین زمانی در شورای نگهبان مشغول به کار بوده است.
روزنامه جوان که پس از آغاز به کار دولت سیدمحمدخاتمی و به دست گرفتن روزنامه ایران (روزنامه رسمی دولت) توسط مدیران و روزنامه نگاران اصلاح طلب با لوگو و شکل و شمایلی شبیه به روزنامه ایران و با بودجه سپاه پاسداران فعالیت خود را آغاز کرده بود،در نزدیک به سه سالی که نظام الدین موسوی مدیریت آن را برعهده داشت با انتشار اخبار و اتهامات مختلف برعلیه اصلاح طلبان و نیروهای مستقل در عرصه های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی فعال شد.
این روزنامه که با راه اندازی وبسایت اینترنتی به پایگاه خبری جوان نیز تبدیل شده بود همزمان با آغاز فعالیت های انتخاباتی برای ریاست جمهوری دهم بارها مطالب و اتهامات مختلفی برعلیه سیدمحمد خاتمی، مهدی کروبی و میرحسین موسوی منتشر کرد. جوان در دوره مدریت نظام الدین موسوی حتی از انتشار اعترافات و اخباری از فعالین سیاسی بازداشت شده پس از انتخابات که همگی از سوی سپاه پاسداران بازداشت شده بودند نیز واهمه نکرد تا وابستگی اش به سپاه و نهادهای امنیتی را به طور کامل نمایان کند.
میرحسین موسوی به دلیل اتهاماتی که روزنامه جوان در جریان رقابت های پیش از انتخابات و همچنین اتهامات پس از آغاز اعتراضات مردمی به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری به وی زده بود از نظام الدین موسوی شکایت کرد که البته این شکایت به جایی نرسید و مدیر جوان تبرئه شد.
از جمله نکات قابل توجه و مشترک نظام الدین موسوی با مهدی فضایلی، مدیرعامل نخست خبرگزاری فارس این است که مهدی فضائلی دبیری انجمن خبرنگاران مسلمان ( انجمن موازی تشکیل شده با انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران) را برعهده داشت و نظام الدین موسوی نیز هفته گذشته، پیش از انتصابش به مدیریت عاملی خبرگزاری فارس به سمت دبیری همان انجمن منصوب شد.
اما در مقابل، نکته متفاوت انتصاب او به سمت مدیر عاملی خبرگزاری فارس با مهدی فضائلی این است که او پس از پنج سال مدیریت در آستانه برگزاری انتخابات مجلس هشتم برکنار شد اما نظام الدین موسوی درست در آستانه نهمین دوره انتخابات مجلس به این سمت برگزیده شده است.
مدیرمسئول جدید خبرگزاری فارس و مدیر مسئول سابق روزنامه جوان که جانشینش نیز دراین روزنامه منصوب شده است (ودود حیدری) در چند ماه گذشته و پس از آشکار شدن اختلافات بین محمود احمدی نژاد و آیت الله سیدعلی خامنه ای بر سر عزل و ابقای وزیر اطلاعات، مواضع تندی برعلیه نزدیکان رییس دولت تحت عنوان “جریان انحرافی”داشته است.
نظام الدین موسوی در نیمه تیرماه طی اظهاراتی در بوشهر با حساس خواندن انتخابات آتی مجلس در سال جاری گفته بود: “حوزه رسانه نمی تواند نسبت به این مقطع حساس بی تفاوت باشد. باید توجه داشت که چه گفتمانی بر مجلس آینده حاکم می شود و رسانه ها باید بتوانند گفتمانی را ایجاد نمایند که همسو با مطالبات مردم، منافع عالی نظام و مصالح کشور باشد و از دل این گفتمان افرادی که همجهت تر و همگراتر با این گفتمان هستند به انتخابات ورود پیدا کنند.”
نکته ای که به نظر می رسد دلیل اصلی آمدن او به خبرگزاری فارس نیز باشد. او در ادامه همین اظهاراتش همچنین گفته بود: “پرداختن به جریان انحرافی درون دولت امری حساس و ظریف است. به دلیل این که از طرفی با دولتی مواجه ایم که با نام اصولگرایی و ولایتمداری به روی کار آمده و بخش عمده ای از بدنه آن را بچه های انقلابی، متعهد و اصولگرا تشکیل می دهند و از طرفی هم این جریان مانند تومر خود را به بدنه دولت چسبانده و سعی دارد خود را جزئی از دولت معرفی نماید که متأسفانه جاهایی هم آقای احمدی نژاد به دلایلی به عنوان یک سپر حمایتی برای این ها عمل کرده است.”
مدیرعامل جدید خبرگزاری فارس معتقد است: “ کارآمدی نظام یک حقیقت است اما متأسفانه نوعی سیاه نمایی بلای جان برخی از خبرنگاران شده و باعث شده تا این حقیقت به خوبی نشان داده نشود.”
