گزارش اخیر آژانس دور از انتظار نبود و چند دلیل در تدوین این گزارش نقش داشت؛ اول تحولاتی بود که در پرونده هسته‌ای کشور طی چند ماه گذشته رخ داد. یکی از این تحولات بر هم خوردن توافقات ژنو و وین بود. مساله دیگر دستور رئیس جمهور به آغاز تولید سوخت بیست درصد بود که می‌توانست شرایط جدیدی را ایجاد و موجب تاثیرگذاری بر گزارش آژانس و تصمیم گیری تصمیم گیرندگان در مساله هسته‌ای ایران شود.
مساله دیگر ادامه سیاست‌های تهاجمی در سیاست خارجی کشورمان بود که بیشتر استفاده ابزاری داشت تا این که معطوف به عمل باشد. زبان ایران در سیاست خارجی زبان مفاهمه با جهان نیست بلکه زبان برخورد و تضاد و عمیق‌تر ساختن شکاف‌هاست. چنین زبانی در شرایط کنونی جهان جواب نمی‌دهد اما این بدان معنا نیست که باید تسلیم جهان شویم بلکه باید زبان مناسب با شرایط را به کار گرفت.
مساله دیگر غفلت از سیاست اقناعی در حوزه هسته‌ای کشور بود؛ دیده نشد که موازی با سیاست تهاجمی، سیاست اقناعی در قبال آژانس و بازیگران اصلی پرونده هسته‌ای به کار گرفته شود.
مساله دیگر لابی امریکا و اسرائیل و اخیرا کشورهای عربی همسایه در مساله هسته‌ای کشورمان است؛ رویکرد تعاملی امریکا طی یک سال گذشته جوابی نگرفت. در شرایط فعلی بدترین رابطه میان ایران و اروپا برقرار است. روسیه و چین نیز برای پیشبرد منطقه و جهانی خود از ایران استفاده ابزاری می‌کنند.
در همین زمینه برهم خوردن روابط ایران و آژانس شرایط مطلوبی را برای توجیه تاخیر در راه اندازی نیروگاه بوشهر در اختیار روسیه می‌گذارد.
اعراب همسایه نیز اقدامات و مذاکراتی را برای کنترل ایران در منطقه آغاز کرده‌اند، شاید سخنان مقام های عربی منطقه طی دیدار و گفت و گو با مقامات امریکایی در مورد ایران بدترین زبانی بود که پس از دوران جنگ علیه ایران به کار گرفته شد.
مجموع این شرایط باعث برهم خوردن توازن در جناح بندی‌های درونی آژانس – حامیان و مخالفان ایران در آژانس- شد که خروجی آن گزارش اخیر مدیر کل این نهاد بین المللی بود.
در مورد مدیر کل جدید آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز باید به این نکته اشاره کرد که بر خلاف آقای البرادعی که با سیاست یکی به نعل و یکی به میخ خود تلاش داشت هم ایران و هم غرب را در کنار خود داشته باشد، آقای آمانو در قالب مفاهمه مثبتی که با غرب دارد گزارشی را در مورد ایران منتشر ساخت که به گفته مقام های ایران بدترین گزارش مدیرکل طی شش سال گذشته بود.
وضعیت کنونی پرونده هسته‌ای ایران
باید پذیرفت که وضعیت پرونده هسته‌ای ایران مناسب نیست؛ کتمان این مساله کمکی به حل موضوع نمی‌کند. واقعیت این است که بارها از سوی سطوح بالای نظام اعلام شده که ایران به دنبال حل و فصل موضوع از طریق مذاکره است.
حل مساله از طریق مذاکره راه و روش‌های مشخصی دارد و با فراموشی صورت مساله پیشرفتی حاصل نخواهد شد. نکته دیگر این است که مدیریت نادرست پرونده طی چند سال اخیر نه تنها وضعیت ایران را در آژانس و شورای امنیت و افکار عمومی جهان بدتر کرد بلکه موجب تخریب سیاست خارجی کشور در سطح جهان و حتی منطقه شد.
از سوی دیگر ایران در شرایط کنونی نیاز به سوخت هسته‌ای برای راکتور تهران دارد، این موضوع ما را در موضع نسبتا ضعیف تری قرار داده است و باید هرچه زودتر رفع شود. همچنین اجماع جهانی در حال شکل گیری بر علیه ایران است و فرایند تحقق آن با گزارش اخیر آژانس تسریع شد.
منبع دیپلوماسی ایرانی