نجمه بزرگمهر
برای اغلب ایرانی ها قطعی برق در این اواخر، یادآور کمبود شدید انرژی است که تقریباً به مدت یک دهه پس از انقلاب اسلامی 1979 تحمل کردند.
قطعی برق که در تابستان جاری دست کم دو ساعت در روز ادامه داشته است، دمای هوا را تا گرمای 50 درجه هم رسانده و زندگی و کار را مختل کرده است.
صف های طولانی در مقابل جایگاه های بنزین و بانک ها تشکیل شده و تولید کارخانجات، شرکت های خصوصی و سازمان های مختلف تحت تأثیر قرار گرفته است.
سه دهه پیش قطع برق به عنوان جزئی از زندگی روزمره مردم پذیرفته شده بود اما ایرانی ها اکنون می پرسند چگونه است بااینکه رکورد درآمد نفت شکسته شده و به 54 میلیارد دلار در شش ماهه اول سال جاری رسیده، بااینحال اثرات آن بر استاندارد زندگی مردم اینقدر ناچیز بوده است؟
درصورتیکه که قیمت ها در همین حد باقی بماند، درآمد ایران با دراختیار داشتن دومین منابع عظیم نفت و گاز دنیا ممکن است در سال جاری به 120 میلیارد دلار برسد. این تقریباً دوبرابر درآمد سال گذشته است.
اقتصاددانان و سیاستمداران اصلاح طلب، بحران برق را شاهدی از ناتوانی دولت در هدایت درآمد نفت به سوی توسعه زیرساخت های کشور می بینند.
چهار سال پیش مجلس تحت کنترل اکثریت محافظه کار، اولین قدم عوامفریبانه خود را برای مجبور کردن دولت اصلاح طلب به ثابت نگه داشتن بهای کالاهای اساسی و خدماتی نظیر برق، بنزین و آب برداشت.
توضیح رسمی هم این بود که این اقدام به کاهش تورم کمک می کند. این درحالی بود که اصلاح طلبان اعتقاد داشتند به مردم دو گزینه قیمت های پائینتر و یا دعوت به دموکراسی بیشتر داده شده است.
محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران هم از همان موضع سود برد و انتخابات سال بعد را با وعده رفاه همگانی برنده شد.
محمد خوش چهره، نماینده سابق مجلس که از حامیان اقدام مجلس در ثابت نگهداشتن بهای برق بود، حالا می گوید قرار بر این بوده که ثابت نگهداشتن قیمت ها برای مدت کوتاهی باشد و دولت را به عنوان مسؤول ادامه آن سرزنش می کند.
او گفت: «ادامه ثابت ماندن قیمت ها یک اشتباه بود و خود یکی از عوامل کم کاری در سرمایه گذاری در بخش برق بوده است.»
دولت از خشکسالی به عنوان عامل اصلی کمبود برق یاد می کند، اما کارشناسان با رد این ادعا می گویند 90 درصد از 38,000 مگاوات برق تولیدی کشور در نیروگاه های حرارتی- و نه آبی- تولید می شوند. رسانه های ایران هم ادعا می کنند تولید برق در حال حاضر 15 درصد کمتر از میزان مصرف آن است.
کارشناسان امور برق اعتقاد دارند تحریم های بین المللی علیه برنامه هسته ای ایران نیز با پرخطر نشان دادن سرمایه گذاری (در این کشور) در بروز این مشکل نقش داشته است. تأمین قطعات یدکی دیگر مثل گذشته آسان نیست.
آنها می گویند توسعه و نوسازی نیروگاه های برق با سرعت کم، و نیز افزایش مصرف سالانه تا حد میانگین 10 درصد، عوامل اصلی عقب ماندگی در این بخش است.
وزارت نیروز عمدتاً درنتیجه سیاست عدم افزایش هزینه (های خدماتی)، با کمبود 20,000 میلیارد ریالی در بودجه روبرو است.
محمد احمدیان معاون وزیر نیرو به یک روزنامه ایرانی گفت که دولت برای تأمین یارانه سال پیش، 100,000 میلیارد هزینه کرده است.
تحلیلگران تردید دارند در آینده نزدیک تحولی در بخش برق بوجود آید. ضمناً آنها هشدار می دهند بحران فعلی می تواند به تشدید تورم منجر شود. نرخ تورم درحال حاضر 4⁄26 درصد است که به بالا رفتن بهای تمام شده اقلام ساخت داخل انجامیده است.
منبع: فایننشیال تایمز- 11 اوت