بلندی‌های جولان از آرام‌ترین جبهه‌های اسرائیل محسوب می‌شود، اما نشانه‌ها حاکی از تبدیل قریب‌الوقوع آن به یک جبهه فعال است که می‌تواند برای اولین بار ایران و اسرائیل را مقابل یکدیگر قرار دهد.
تقریبا یک ماه است که حزب‌الله لبنان و نیروهای شیعۀ تحت فرماندهی ایران، فعالیت خود در نوار جنوبی سوریه را شدیدتر کرده تا شورشیان مخالف رژیم بشار اسد، از متحدان مهم ایران، را عقب برانند.
در صورت پیروزی این عملیات، نیروهای ایران و متحدان شیعه بر بخش سوری جولان مسلط خواهند شد. این موضوع در ماه‌های باقی مانده تا مهلت ۳۰ ژوئن برای دستیابی به توافق هسته‌ای، می‌تواند به ایران ابزار دیگری برای مقابله با اسرائیل بدهد.
فیلیپ اسمیت، محقق دانشگاه مریلند که بر مسائل نظامی‌گری شیعه در خاورمیانه تمرکز دارد می‌گوید: “حالا که ایران به جولان دسترسی دارد، می‌خواهد از طریق حزب‌الله، محاصره اسرائیل از شمال را کامل کند… به نظر من این یک اقدام استراتژیک مهم برای ایران است.”
اسرائیل تحرکات ایران در بلندی‌های جولان را، که آن را در سال ۱۹۷۶ در جنگ با اعراب به اشغال خود درآورد، با نگرانی نظاره می‌کند. در این وضعیت، اسرائیل در تنگنایی قرار خواهد گرفت که در صورت انجام یک حرکت حساب‌نشده، احتمال وقوع یک جنگ منطقه‌ای بالا می‌رود.
بنیامین نتانیاهوُ نخست‌وزیر اسرائیل، ماه گذشته ایران را به تلاش برای ایجاد یک جبهه سوم علیه اسرائیل متهم کرد. او در سخنرانی این هفته خود در کنگره آمریکا عنوان کرد که ایران یک قدرت توسعه‌طلب است که کشورهای خاورمیانه را می‌بلعد.
هجدهم ژوئن، پهپادهای اسرائیل موشک‌هایی را به سمت کاروانی در شهر متروک قنیطره در جولان شلیک کردند که شش عضو حزب‌الله و یک فرمانده ایرانی را به کشتن داد. ده روز بعد، حزب‌الله در اقدامی تلافی‌جویانه، موشک‌های ضدتانک خود را به سمت کاروان ارتش اسرائیل در نزدیکی مرز جنوبی لبنان شلیک کرد که طی آن دو سرباز کشته و هفت نفر مجروح شدند.
اسرائیل مسئولیت حمله قنیطره را به عهده نگرفت، اما این حرکت به عنوان هشداری به ایران و حزب‌الله برای فاصله گرفتن از جولان برداشت شد. با این وجود، تنها دو هفته بعد، حملاتی با رهبری ایران با عنوان «شهدای قنیطره» در شرق جولان آغاز شد.
ابوعلی، از کهنه‌سربازان حزب‌الله می‌گوید: “ما در حال پیشروی وجب به وجب در منطقه هستیم تا به مرز اسرائیل برسیم.” وی تایید کرد که ایران رهبری حمله را بر عهده دارد و سربازان این کشور در منطقه حضور دارند. وی افزود: “نه تنها افسران، بلکه سربازان هم هستند. ایران آن‌قدر به اسرائیل نزدیک می‌شود که دیگر به موشک‌های دوربرد هم نیازی نباشد.”
اما شاید در آستانه به اوج رسیدن مذاکرات هسته‌ای، مهمترین دستاورد استراتژیک ایران ایجاد پایگاهی در جولان باشد. اگر توافق امضاء و ایران مجبور به کنار گذاشتن امکان دستیابی به سلاح هسته‌ای شود، می‌تواند با حضور در بلندی‌های جولان همچنان قدرت خود در مقابل اسرائیل را حفظ کند. این موضوع در صورت شکست مذاکرات و حمله اسرائیل به تجهیزات هسته‌ای ایران نیز صادق است.
با شروع جنگ سوریه، اسرائیل با برخی از شاخه‌های معتدل شورشیان در بخش جنوب جولان به مصالحه رسید و در عوض دور نگه داشتن گروه‌هایی مثل حزب‌الله و جبهه النصره از حصار امنیتی خود، به آن‌ها کمک‌های بشردوستانه کرد. اما شکست بالقوه نیروهای شورشی در جولان اسرائیل را در تنگنا قرار می‌دهد. اگر اقدامی نکند، ایران و حزب‌الله می‌توانند علیه این کشور جبهه جدیدی در جولان تشکیل دهند.
ابوعلی گفته است، با کپی‌برداری از تاسیساتی که حزب‌الله پیش از جنگ ۲۰۰۶ با اسرائیل در جنوب لبنان ساخته بود، از یکسال پیش حفر تونل و پناهگاه در جولان شروع شده است. وی افزود، فرمانده ایرانی که در نزدیکی قنیطره کشته شد، مشغول بازرسی از همین تاسیسات جدید بوده است.
با این حال، اگر اسرائیل برای بازداری ایران، در سوریه دست به اقدام نظامی بزند، این موضوع می‌تواند موجب بروز درگیری‌های شدیدی در منطقه شود. اسرائیل زیو، فرمانده ارشد ارتش اسرائیل روز جمعه نوشت: “از یک طرف باید از درگیری در جنگی که به ما ربطی ندارد خودداری کنیم و از طرف دیگر، اگر نقشه ایران در گرفتن جولان و کنترل حوزه دمشق به پیروزی برسد، اسرائیل با یک واقعیت منطقه‌ای روبرو خواهد شد… جبهه مستقیم ایران که اسرائیل قبلا تجربه آن را نداشته است.”
تغییر جولان از یک منطقه آرام به صحنه نبرد بین ایران و اسرائیل، می‌تواند بعد تازه‌ای به جنگ داخلی سوریه بدهد که توجه جامعه بین‌المللی را نیز به خود جلب خواهد کرد.
منبع: کریستین ساینس مانیتور، ۶ مارس ۲۰۱۵
