از روز دوشنبه ۲۵ خرداد ماه پخش بولتن تلویزیونی شامل ۶ بخش خبر در روز٬ در دستور کار “رادیو فردا” قرار گرفته است. اما سردبیر رادیو فردا در گفت‌وگو با روزآنلاین توضیح می‌دهد که این اتفاق به هیچ عنوان به معنای تاسیس یک شبکه تلویزیونی جدید نیست و اساسا راه‌اندازی تلویزیون در افق کوتاه مدت و میان مدت این رسانه قرار ندارد. او همچنین شایعه جایگزینی تلویزیون رادیوفردا به جای تلویزیون صدای آمریکا را تکذیب می‌کند.
بقراطی: ادعای تلویزیون شدن نداریم
با وجود رونق گرفتن شبکه‌های تلویزیونی که محوریت خود را سرگرمی و یا پخش موسیقی٬ فیلم و سریال درنظر گرفته‌اند٬ شبکه‌های خبری تلویزیونی که گاهی در تداول عامه به آنها شبکه‌های سیاسی نیز گفته می‌شود همچنان مخاطبان خاص خود را دارند. حتی مقامات جمهوری اسلامی نیز پذیرفته‌اند که با وجود محدودیت‌های بسیار٬ طیفی از شهروندان ایرانی اخبار خود را از شبکه‌های ماهواره‌ای دریافت می‌کنند. حالا به جز بی‌بی‌سی فارسی٬ صدای آمریکا و یورونیوز٬ تعدادی دیگر از شبکه‌های تلویزیونی نیز با محوریت خبررسانی و تفسیر وقایع و اخبار مشغول به کار هستند و برخی شبکه‌های سرگرم‌کننده نیز به پخش اخبار و تولید برنامه‌های خبری رو آورده‌اند. اما آیا باید “رادیو فردا” را هم عضو تازه وارد شبکه‌های تلویزیونی رسانه‌های فارسی زبان در خارج از ایران دانست؟ نیوشا بقراطی٬ سردبیر رادیو فردا یک پاسخ قطعی برای این سوال دارد: نه! او به سابقه دو سه ساله “پخش تصویری” برنامه رادیویی مجله بامدادی اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: “این برنامه به هیچ وجه تلویزیونی نبود بلکه به نوعی رادیوی تصویری بود. یعنی تعدادی دوربین در استودیوی رادیو گذاشتیم و تصویرش را برای مخاطبان پخش کردیم. البته کم کم به این سمت رفتیم که به مولفه‌های تصویری اضافه کرده و به لحاظ بصری آن را به پخش تلویزیونی نزدیک کنیم. البته نه آن موقع و نه الان هیچ وقت ادعایی نداشتیم و نداریم که رادیو فردا پخش تلویزیونی دارد.”
به گفته او این شکل جدید ارائه اخبار هم صرفا یک بخش تصویری اضافه شده به مجموعه پلت‌فرم‌های رسانه‌ای رادیو فرداست: “این برنامه اگرچه با شکل و شمایل تلویزیونی‌تری ارائه می‌شود اما باز به این مفهوم نیست که رادیو فردا حالا خودش را تلویزیون می‌داند و یا این که به رسانه بصری تبدیل شده است. هر رسانه‌ای علاقه دارد تعداد پلت فرم‌ها و سکوهای خود را برای ارتباط بیشتر با مخاطب افزایش دهد. به ویژه این که در حال حاضر متریال مالتی مدیا و تصویر در شبکه‌های اجتماعی و وبسایت‌ها می‌تواند مخاطبان بیشتری را جذب کند و به قدرت گرفتن بیشتر هر رسانه‌ای کمک کند. با تمام این توضیحات ما همچنان تمرکز اصلی‌مان روی پلت فرم رادیو و وبسایت است.”
از سردبیر رادیو فردا می‌خواهم که به طور صریح پاسخ دهد اساسا راه‌اندازی یک شبکه تلویزیونی در دستور کار این رسانه قرار دارد یا خیر؟ او پاسخ می‌دهد: “این که دقیقا بخواهیم بگوییم در یک مقطعی از زمان رادیو فردا تبدیل به تلویزیون می شود در حال حاضر چشم اندازش برای ما چندان روشن نیست. درواقع این مساله در چشم انداز کوتاه مدت و میان مدت ما وجود ندارد. اما در افق کوتاه مدت و میان مدت خود درنظر داریم تا دقایق و ساعات بیشتری برنامه تصویری تلویزیونی داشته باشیم و تنوع برنامه های تصویری‌مان را گسترش داده و تقویت کنیم.”
رادیو فردا و صدای آمریکا؛ نه جایگزینی و نه ادغام
در شبکه‌های اجتماعی شایعه‌ای نقل می‌شود که از تعطیلی تدریجی و یا کاهش فعالیت تلویزیون صدای آمریکا حکایت کرده و مدعی جایگزینی تلویزیون رادیو فردا به جای آن است. پیش از این هم شایعاتی درباره ادغام این دو رسانه شنیده می‌شد که هیچ‌گاه به وقوع نپیوست اما حالا شکل روایت آن تغییر کرده است. بقراطی در این باره توضیح می‌دهد: “صدای آمریکا و رادیو فردا هردو تحت پوشش بی‌بی‌جی(BBG) هستند و با پول مالیات‌دهندگان آمریکایی تامین بودجه می‌شوند اما هرکدام منطق رسانه‌ای خود را دارند. اصلا چینی صحبتی مطرح نیست که رادیو فردا بخواهد جایگزین صدای امریکا بشود یا برعکس. هر دو رسانه به به فعالیت خود ادامه خواهند داد.”
رادیو شکست‌خورده نیست
اما آیا رو آوردن رادیو فردا به تصویر حاکی از کاهش اقبال مخاطبان به برنامه‌های شنیداری و رادیویی است؟ چند تجربه ناموفق رادیویی رسانه‌های فارسی‌زبان در سال‌های گذشته با تعطیلی بخش رادیویی صدای آمریکا آن هم با بیش از سه دهه سابقه فعالیت٬ می‌تواند علامت سوالی در برابر میزان موفقیت و فراگیری این رسانه لااقل برای مخاطب فارسی زبان باشد. پیش از آن هم رادیو دویچه‌وله(صدای آلمان) تعطیل شده بود و رادیو زمانه پس از یک تجربه ناموفق٬ تمرکز خود را به وبسایت منتقل کرد. آیا چنین آینده‌ای هم برای رادیو فردا متصور است؟ نیوشا بقراطی ترجیح می‌دهد که به این سوال از دو زاویه شخصی و حرفه‌ای پاسخ بدهد: “در رادیو فردا نه تنها تعداد مخاطبان ما کم نشده که زیاد هم شده است. من خودم بعد از سالها همچنان برنامه زنده رادیویی دارم و در همان برنامه شاهد تماس های مخاطبان هستم. از راه‌های دیگر هم بازخورد مخاطبان را دریافت می‌کنیم که نشانه‌ای از کاهش و افت مخاطب در آن مشاهده نمی‌شود. در نتیجه این که یک رسانه شنیداری را در دنیای نو و مدرن محکوم به شکست بدانیم برای من که در رادیو کار می کنم و با واکنش مخاطبان در ارتباطم و افزایش جذب مخاطب را می‌بینم٬ به طور کامل رد می شود.”
او اضافه می‌کند: “دنیای دیجیتال تا الان بزرگترین دشمن رسانه پرینت(چاپی) بوده و می‌شود گفت تقریبا صنعت مطبوعات چاپی را به زانو در آورده است. اما در مورد رادیو کاملا برعکس عمل کرده و دریچه‌های جدیدی برای رادیو باز شده است. بسیاری از طریق تلفن‌های هوشمند و تبلت رادیو گوش می‌دهند؛ موقع ورزش کردن یا هر حالت دیگه‌ای. خیلی زیاد دیده می‌شود که در شبکه‌های اجتماعی فایل برنامه‌ها و پادکست‌های رادیویی به اشتراک گذاشته شده و پیگیری می‌شود. در واقع رادیو رسانه راحت و سهل الوصولی شده و خیلی راحت با مختصات و مقتضیات دنیای دیجیتال خود را وفق داده است. شاید در عرصه رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور تجریه‌های تلخ و ناموفقی هم داشته باشیم و شاید رادیو فردا تنها رسانه شنیداری باشد که حجم فعالیت آن افزایش پیدا کرده٬ اما در نگاهی کلی‌تر می‌بینیم که فرهنگ بسیار نهادینه شده گوش دادن به رادیو در اروپا و آمریکا وجود دارد و برخی شبکه‌های رادیویی مانند NPR(رادیوی عمومی ملی آمریکا) در ساعاتی از تلویزیون هم پرمخاطب‌تر است.”
بقراطی نگاه شخصی خود به رادیو را هم این گونه عنوان می‌کند: “برای من و بسیاری دیگر٬ رادیو مطلوب‌ترین شکل رسانه است٬ چون صمیمی است و بی‌واسطه‌ترین نوع ارتباط رسانه‌ای را ممکن می‌کند. در یک برنامه رادیویی٬ شمار افرادی که در استودیو و اتاق فرمان حضور دارند٬ به مراتب کمتر از تلویزیون است. از طرفی در منطق رسانه‌ای تلویزیون این یک اتفاق رایج است که افراد دور هم بنشینند و تلویزیون تماشا کنند اما در مورد رادیو این طور نیست. رادیو یک رسانه همراه هست و در بسیاری موارد با خلوت مخاطب در ارتباط است. شاید به تعبیری رسانه ازاردهنده‌ای هم نباشد. یعنی شما لازم نیست شش دنگ حواستان را بدهید. در مورد مطالعه روزنامه باید تمرکز خاصی داشته باشید و برای رجوع به تلویزیون باید در ساعات خاصی مراجعه کنید. رادیو اما در طول مدت زمان و زندگی جاری است. برنامه‌های رادیو پخش می‌شود و شما می‌روید و می‌آیید؛ بخشی را می‌شنوید و بخشی را هم از دست می‌دهید. این ارتباط صمیمی و پیوسته است. من فکر می کنم همین باعث شده که بسیاری از افراد رادیو را به عنوان رسانه مهم و اصلی زندگی خود انتخاب کنند.”
