حمید احدی
دو ماه بعد از زمانی که برای اعلام خبرخوش هسته ای توسط رییس جمهور احمدی نژاد اعلام شده بود، وی در مراسمی که نهایت احتیاط در آن به کار رفته بود که موجب تحریک جهانیان نشود با تکرار جمله “وارد مرحله سوخت صنعتی هسته ای شدیم” تمام نیروی تبلیغاتی حکومت را به کار انداخت که شاید از این ماجرا که در آن هیچ اشاره ای به آغاز کار سانتریفوژها نشده بود، یک تحرک ملی بسازد.
در حالی که ناظران سیاسی اعلام داشتند که این خبر خوش هسته ای چندان برای مردم مفهوم نیست، برنامه های صدا و سیمای جمهوری اسلامی هم عموما شعار و ترانه های حماسی و مانند این بود که حتی از اشاره به سانتریفوژها که تا اندازه ای برای مردم آشناست خودداری شد.
در بخشی از این برنامه که رییس دفتر رهبری، معاون اول رییس جمهور، و جمعی از وزیران و مقامات مهم در آن شرکت داشتند و در سایت هسته ای نطنز برگزار شد، احمدی نژاد خود از شعرهای حماسی که پشت میکروفن خوانده شد متاثر شد و دست به گریستن گذاشت.
قرار بود خبر خوش هسته ای در جشن های انقلاب – دهه فجر – گذشته اعلام شود و بر اساس خبرهای منابع نزدیک به دولت آن خبر نیز به کار افتادن سه هزار سانتریفوژ هسته ای در نطنز بود. اما چندان که بعدا اعلام شد به علت بروز یک مشکل ناگاهانی تمام سانتریفوژها در جریان تمرین آزمایشی از کار افتاد اما رییس جمهور فورا دستور ادامه کار را صادر کرد. اما به ظاهر قطعنامه های تازه شورای امنیت که نشان می دهد جمهوری اسلامی کاملا در تنگنا و انزوای جهانی قرار گرفته و حی نتوانست از اجماعی که موجب می شد قطعنامه به اتفاق آرا به تصویب برسد جلوگیری کند، مانع از آن شد که ریسک دیگری پذیرفته شود.
گفتنی است که حتی قبل از اشاره نشریات مختلف اروپا و آمریکا به احتمال استفاده آمریکا از نیروی نظامی علیه ایران، نشریات هوادار دولت در چند روز گذشته در تشریح علت آزاد کردن ملوان های بریتانیائی توسط رییس جمهور ایران نوشته اند آمریکا در انتظار بهانه ای برای حمله به ایران است و بحران ملوان ها می توانست این بهانه را به دست آن ها بدهد که جمهوری اسلامی با درایت و تشخیص به موقع این موقعیت را از آن ها گرفت. به این ترتیب می توان علت اصلی اشاره نکردن رییس جمهور، معاون وی آقازاده رییس سازمان انرژی هسته ای و دبیر شورای عالی امنیت ملی به سانتریفوژها را همین دانست. و از همین رو برنامه اعلام خبر خوش، با همه مقدماتی که برایش فراهم شده بود در حد یک برنامه تبلیغاتی داخلی به اجرا در آمد و به گزارش خبرگزاری ها رییس چمهور همان گفته های همیشگی را تکرار کرد.
مقدمه مذاکره
اما شاید سخن جدی تر از زبان دبیر شورای عالی امنیت ملی شنیده شد که در مشهد پیامی نرم و آشتی جویانه برای جهان فرستاد و گفت حالا که چرخه سوخت هسته ای ما کامل شده است آماده تفاهم با کشورهای غرب هستیم. علی لاریجانی گرچه بار دیگر سخنان سابق خود را در مورد مردود بودن تعلیق غنی سازی اورانیوم تکرار کرد اما با تاکید بر این که آماده ایم تا نگرانی های غرب را برطرف کنیم این امکان را پدید آورد که غربی ها تحلیل کنند که همه ماجرای خبرخوش هسته ای، مقدمه و زمینه ای باشد برای تفاهم و مذاکرات برنامه ریزی شده ای که پرونده هسته ای را از بن بست نجات دهد.
«خبر خوش هسته‌ای» در شرایطی اعلام شد که رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی در 3 روز گذشته تبلیغات وسیعی را برای جلب توجه افکار عمومی انجام دادند. صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیز با پخش مکرر تیزر “خبر آمد خبری در راه است” تبلیغات متمرکز و حرفه‌ای در این زمینه انجام داد. مراسم سایت نطنز که با حضور چهره‌هایی از دولت، مجلس، خبرگان، نمایندگان مقام معظم رهبری و خبرنگاران داخلی و خارجی برگزار شد، و گفته شده از سفیران خارجی هم برای شرکت در آن دعوت شده بودند که از تهران توسط چند هواپیمای اختصاصی به نطنز منتقل شدند، همزمان توسط شبکه خبر، شبکه سراسری و رادیو ملی ایران بر روی آنتن رفت..
احمدی‌نژاد که پس از سخنرانی غلامرضا آقازاده پشت تریبون قرار گرفت، در ابتدای سخنرانی خود با ابراز تاسف از این که «حرکت قانون‌مند ایران مورد مناقشه برخی کشورهایی است که خود آشکارا از قوانین تخطی می‌کنند» گفت: جمهوری اسلامی با آن که از هیچ یک از حقوق خود بر مبنای معاهده منع گسترش بهره‌مند نشده اما به همه تکالیف خود عمل کرده است و کلیه گزارش‌های آژانس از ابتدا تا کنون نشان می‌دهد که ایران هیچ‌گونه انحرافی نداشته است.
وی با انتقاد از «استفاده ابزاری» برخی کشورها از شورای امنیت علیه ایران یادآور شد: تصمیمات شورای امنیت نشان می‌دهد که کشورهای غربی تا چه حد به حقوق بین‌الملل، حقوق ملت‌ها، عدالت و حتی مقرراتی که خودشان وضع کرده‌اند پایبندند.
رئیس‌جمهور سپس گفت: چند قدرت مخالف ملت ایران نمی‌خواهند ایران از این امتیاز ارزشمند بهره‌مند شود و با نفوذ خود در نهادهای بین‌المللی می‌خواهند در مسیر پیشرفت ایران سنگ‌اندازی کنند. اما ملت ایران اجازه چنین کاری را به قدرت‌های زورگو نخواهد داد و با صلابت حرکت خواهد کرد.
وی سپس در توضیح «خبر خوش هسته‌ای» که از هفته پیش وعده اعلام آن داده شده بود گفت: با کمال افتخار اعلام میکنم که از امروز کشور ایران در زمره کشورهای تولیدکننده سوخت هسته‌ای قرار می‌گیرد.
احمدی‌نژاد در ادامه با بیان این که «دولت ایران مصمم است طبق برنامه زمانی معین حداقل 20000 مگاوات برق هسته‌ای تولید کند» یادآور شد که تهران «دست دولت‌هایی که بخواهند در این زمینه با ایران گفتگو و همکاری کنند را به گرمی می‌فشارد».
وی در پایان از دولت‌های غربی خواست از «قانون‌شکنی، زورگویی، بی‌منطقی، مخالفت و دشمنی» دست بردارند و به جهان غرب هشدار داد «کاری نکنند که ملت ایران در رفتار خود با آنها تجدید نظر کنند».
قبل از آغاز برنامه نطنز علی لاریجانی به مناسبت روز فن آوری هسته‌ای در تجمع طلاب و روحانیون مشهد گفت: امروز که چرخه سوخت هسته‌ای ما کامل شده است، آماده آغاز مذاکرات غیر فرمایشی با هدف رسیدن به تفاهم هستیم و اگر غربی ها مایل به تفاهم با ایران هستند، همین امروز وقت تفاهم است.
در حقیقت جز همان جمله “از امروز ایران در زمره کشورهای دارای فن آوری تولید سوخت هسته ای درآمد که رییس جمهور گفت و اعلام آمادگی برای شرکت در گفتگو با اتحادیه اروپا که مسوول پرونده هسته ای ایران بر زبان آورد، داستان خبر خوش هسته ای ، که دیگر باور شده است که تنها کاربرد داخلی داشت، حامل هیچ خبر دیگر نبود. با این همه به نظر می رسد اعضای شورای امنیت از این ماجرا به عنوان بی اعتنائی این کشور به قطعنامه بالاترین مرجع حقوقی جهانی یاد کرده و دور تازه ای از چالش ها آغاز خواهد شد که ایران امیدوارست همزمان با آن بتواند به گفتگوها حرکتی بدهد.
پیش از این دولت با ترتیب یک حرکت تبلیغاتی بخش های خدماتی نیروگاه بوشهر را “افتتاح” کرد، در حالی که اعلام شده است که کارشناسان روسی به علت اختلافات مالی به کشورشان برگشته بودند، برنامه تبلیغاتی دوم که توجه جهانیان را به خود جلب کرد آزاد سازی ملوانان بریتانیائی دستگیر شده در آب های ایران بود. در هر یک از این برنامه ها رسانه های وابسته به دولت تمامی ظرفیت خود را به کار انداختند تا مردم را بدان جلب کنند و جناح های مخالف دولت نیز با سکوت خود نشان دادند که به توصیه آیت الله خامنه ای که سال آینده را سال وجدت و انسجام ملی اعلام کرده است وفادار می مانند. گرچه در ماجرای ملوانان بعضی از چهره های محافظه کار نیز از این که رییس جمهور به بدرقه ملوان ها رفته و خود اجرای تلویزیونی مراسم آزادی را به عهده گرفته چندان راضی نبودند.
پس ازمدتها خبرخوش هسته ای توسط رییس جمهوری اعلام شد وچنان که انتظار می رفت، محمود احمدی نژاد از تولید صنعتی سوخت هسته ای خبرداد. او روزگذشته درمراسمی که به همین مناسبت درتاسیسات هسته نطنز برگزار شد گفت: “ با کمال افتخار اعلام میکنم ایران در زمینه تولید سوخته هسته‌یی جزء کشورهای تولیدکننده صنعتی این سوخت قرار گرفته است. این دستاورد بزرگ را به محضر مقام معظم رهبری و ملت ایران تبریک می‌گویم.” او تاکید کرد که این دستاورد درطول یک سال گذشته برای ایران به دست آمده است. وی همچنین تاکید کرد که صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌یی ایران آزمون تعیین سرنوشت برای شورای امنیت است. علی لاریجانی گفته است که ایران به هیچ امکان غنی سازی را تعلیق نخواهد کرد. موضوع تعلیق غنی سازی خواست مکرر قعطنامه های شورای امنیت سازمان ملل علیه برنامه هسته ای ایران درطی ماه های گذشته بوده است.
خبرگزاری های جهانی امروز به صورت گسترده ای خبرغنی سازی درمقیاس صنعتی توسط ایران را مورد توجه قراردادند با این وجود کمتر واردارائه تحلیل درخصوص پیامدهای این اعلام وواکنش غرب وبه خصوص آمریکا دربرابراین موضوع شدند. اگر چه شبکه فاکس نیوز با گفتن “نیروانای هسته ای ایران” ازتمایل ایران برای رفتن به سوی ساخت سلاح اتمی سخن گفت. برخی ازشبکه های تلویزیونی ومطبوعات غربی نیز ازاینکه چنین پیشرفتی درحالی صورت می گیردکه سازمان ملل ازایران خواسته است غنی سازی اورانیوم را تعلیق کند.
علی آقامحمدی، عضو سابق شورای عالی امنیت ملی که دراین مراسم حضور داشته، تولید صنعتی سوخت هسته ای را برای پیدا کردن راه حلی برای مساله ای ایران دانسته است. اودرخصوص مذاکره ایران با غرب ودرخصوص بحثی که درزمینه تعلیق غنی سازی اورانیوم مطرح می شود نیزگفته است: “ اگر بدون پیش شرط وارد مذاکره شویم در همه زمینه می‌توانیم وارد شویم و معتقدم هیچ مساله‌ای در مذاکرات تابو نیست.” هدف ایران این است که تا ماه آینده 3000 دستگاه سانتریفوژرا فعال کند. به نوشته نیویورک تایمز سالنی که این تعداد دستگاه سانتریفوژ را درخود جای داده است، می تواند 54000 دستگاه سانتریفوژ را نیز درخود جای دهد.
علی لاریجانی که روزگذشته درنطنز به سرمی برد گفته است هم اکنون تزریق گاز به دستگاه‌های سانتریفیوژ طبق جدول زمان‌بندی شده به آژانس از سوی ایران در حال انجام است. دبیر شورای عالی امنیت ملی بعد ازمراسم” روزملی روز ملی فناوری هسته‌ای که در سایت غنی سازی نطنز برگزار شد” به خبرنگاران داخلی وخارجی ای که مدتها منتظرخبرخوش هسته ای وعده داده شده ازسوی مسئولان کشوربودند ازاینکه اعلام کند چه تعداد سانتریفوژ درحال حاضرنصب شده است خودداری کرد.
اوهمچنین گفت درمذاکرات تلفنی چهارشنبه گذشته خود با سولانا وی ازآمادگی طرف اروپایی برای رسیدن به تفاهم سخن گفته است. لاریجانی تاکید کرد که اروپایی ها به وی گفته اند حق ایران را درداشتن انرژی هسته ای به رسمیت می شناسند: “ ایران برنامه صلح آمیزش را در توسعه تکنولوژی صلح آمیز هسته‌ای ادامه خواهد داد. آنها باید مراقب باشند که پیمان ان.پی.تی را مخدوش نسازند؛ ما علاقه‌مند نیستیم که چنین روندی دنبال شود و یا با درشت گویی‌ها و زورگویی‌های آنها مواجه شویم. در آن صورت ممکن است برای کم کردن همکاری‌های‌مان با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحت فشار مجلس شورای اسلامی مان قرار بگیریم. “
همچنین رضا آقازاده رییس سازمان انرژی اتمی اعلام کرد که ایران وارد مرحله صنعتی در پروژه غنی سازی اورانیوم شده است. اودرمراسم روزگذشته گفت: “ امروز در این جا گردهم آمده‌ایم تا به شکرانه الطاف خداوندی ورود پروژه غنی سازی اورانیوم به مرحله صنعتی را جشن بگیریم. هیچ کارشناس و شرکتی علیرغم تعهدات از کشورهای خارجی در کنار ما نبودند.اکتشاف منابع اورانیوم و استخراج آن، تولید کیک زرد برای تولید سوخت هسته‌یی برای ایجاد تأسیسات کانی‌آرایی و تولید UF6 در مرکز UCF اصفهان که مایه‌ی مباهات کشورمان است و دانشمندان جوان و برومند کشور ما توانستند در سال گذشته ۲۷۰ تن UF6 را تولید کنند، از دستاوردهای ماست و در مرکز نطنز نیز توانستیم به اورانیوم با غنای ۵/۳ تا ۵ درصد دست بیابیم و با ورود به تولید انبوه سانتریفیوژ و آغاز تولید صنعتی قدم دیگری برای شکوفایی کشور برداریم. مراحل اجرایی این کار از سال ۱۳۷۱ با هدف تولید سوخت هسته‌یی برای بخشی از نیروگاه‌های هسته‌یی کشورمان آغاز گردید.”
رییس سازمان انرژی اتمی از ویژگی‌های این اقدام را طراحی و ساخت قطعات و مونتاژ و نصب آن توسط جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاههای ایران خواند و تاکید کرد که استفاده از مدرن‌ترین شیوه‌ها در صنایع و دستاوردها، سرعت کار بسیار بالا در نصب تجهیزات به حدی که سرعت رشد در برخی ماهها به ۱۳ درصد رسید - که می‌تواند یک رکورد جهانی باشد- از دیگر دستاوردهای دیگر این برنامه بوده است.
آقامحمدی درپیش بینی واکنش کشورهای جهانی به اعلام تهیه سوخت درمقیاس صنعتی گفت: “ آنچه امروز اعلام شده است موضوع خاصی نمی‌باشد که کشورهای غربی بخواهند به آن عکس‌العمل شدید نشان دهند. این مساله حاکی از اراده ملی ایران است. استراتژی ایران همکاری با جامعه بین‌المللی است تا بتوانیم راه‌حلی را برای حل و فصل مساله هسته‌یی پیدا کنیم و هم چنین درباره دادن تضمین‌ها که برنامه‌هایمان در مسیر انحراف قرار ندارد اطمینان دهیم.