هم‌زمان با تصویب جزئیات طرح نظارت مجلس بر مذاکرات هسته‌ای، آیت‌الله خامنهای در دیداری با “مسئولان نظام” ضمن ابلاغ سیاستهای جدید هسته‌ای، به اظهارنظر درباره برخی مسایل داخلی و اختلاف میان اصول‌گرایان و دولت درباره گفت‌وگوهای هسته‌ای پرداخت.
مهم‌ترین مسایل مطرح شده در این جلسه، به خط قرمزهای جدید ایران در گفت‌وگوهای هسته‌ای مربوط می‌شد. او به برخی مسایل مورد اختلاف میان ایران و غرب اشاره کرد و درباره تحریم‌ها و چگونگی لغو آنها گفت: “لغو تحریم‌ها نباید به اجرای تعهدات ایران منوط شود، نگویند شما تعهدات را انجام دهید بعد آژانس گواهی دهد تا تحریم‌ها لغو شود ما این مسئله را مطلقاً قبول نداریم… تحریم‌های اقتصادی، مالی و بانکی چه مربوط به شورای امنیت، چه کنگره آمریکا و چه دولت امریکا باید فوراً هنگام امضای موافقتنامه لغو و بقیه تحریم‌ها هم در فواصل معقول برداشته شود”.
آیت‌الله خامنهای با موکول شدن اجرای تعهدات غرب نسبت به ایران به گزارش اژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم اشاره کرد و گفت که با این مساله مخالف است، زیرا “آژانس بارها و بارها ثابت کرده مستقل و عادل نیست بنابراین ما به آن بدبین هستیم”. به گفته او “می‌گویند آژانس باید اطمینان پیدا کند، این چه حرف نامعقولی است چگونه اطمینان پیدا کند مگر اینکه وجب به وجب این سرزمین را بازرسی کند”. رهبر ایران همچنین بار دیگر بر مخالفت خود با “بازرسی های غیر متعارف، پرس‌وجو از شخصیت‌های ایران و بازرسی از مراکز نظامی” تاکید کرد.
دیگر مساله مورد اشاره رهبر جمهوریاسلامی به مساله محدودیت‌های بلندمدت بود: “ما برخلاف اصرار آمریکایی‌ها محدودیت‌های بلند مدت ۱۰، ۱۲ ساله را قبول نداریم و مقدار سال‌های مورد قبول محدودیت را به آنها گفته‌ایم”.
در این دیدار که اکبر هاشمی‌رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، غایب بزرگ آن بود، رهبر جمهوریاسلامی به بحث اخباری که از دیدارهای خصوصی او با مسئولان نقل می‌شود پرداخت و گفت: “هر آنچه رهبری در جلسات عمومی می‌گوید عیناً همان مسائلی است که در جلسات خصوصی به رئیس‌جمهور و دیگر مسئولان ذیربط می‌گوید بنابراین این خط تبلیغی غیرصحیح که از برخی خطوط قرمز رسمی در جلسات خصوصی صرف نظر شده است، خلاف واقع و دروغ است”.
به نظر می‌رسد اشاره رهبر ایران به سخنانی است که گاهی از او نقل می‌شود. سخنانی که از سوی نقل‌قول کنندگان، به جلسه‌های خصوصی آیت‌الله خامنهای با مسئولان نظام منتسب می‌شود. از زمان آغاز گفت‌وگوهای هسته‌ای از دو سال پیش چندین بار چنین سخنانی به رهبر ایران منتسب شده بود، اما هیچ‌گاه نه او و نه دفترش واکنشی به این مساله نشان نداده بودند.
آیت‌الله خامنهای همچنین بار دیگر به حمایت از تیم مذاکره‌کننده ایران پرداخت و آنها را به “ امانت‌داری، غیرت، شجاعت و تدین” توصیف کرد: “این تیم، با غیرت ملی و دقت کامل و با قصد باز کردن گره و پیش بردن کار کشور، در مقابل تعداد کثیر مذاکره‌کنندگان طرف‌های مقابل، مشغول تلاش است و انصافاً با شجاعت، مواضع را بیان و دنبال می‌کند. هرکسی از جزئیات مذاکرات باخبر شود حتماً به این مطالبی که درباره‌ی تیم هسته‌ای گفته شد، اذعان خواهد کرد البته آنها ممکن است در تشخیص و عمل خطا کنند اما متدین و غیور هستند”.
این البته برای نخستین بار نیست که آیت‌الله خامنهای این‌چنین از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای حمایت می‌کند.او زمانی تیم مذاکره‌کننده را “بچه‌های انقلاب” توصیف کرده و تیرماه گذشته نیز در دیدار با هیات دولت گفته بود که “از همه توانش برای کمک به دولت استفاده می‌کند و به مسوولان بلندپایه آن اعتماد دارد”، هم‌چنان که “به تیم مذاکره کننده کشورمان اعتماد داریم و مطمئن هستیم که آنها به دست‌اندازی به حقوق کشور و ملت و کرامت ملت ایران، راضی نخواهند شد و اجازه چنین کاری را نیز نخواهند داد”.
این حمایت به نوعی در سخنان رهبر جمهوریاسلامی پیرامون منتقدان دولت نیز تکرار شد. به گفته رهبر جمهوریاسلامی “انتقاد کردن از عمل کردن آسان تر است” چرا که “دیدن عیبهای طرف مقابل راحت است اما درک دشواریها و نگرانی های او، مشکل می باشد”. او البته اضافه کرد که “این حرف من، نباید مانع ادامه انتقادها شود” اما به گفته رهبر ایران “متوجه باشیم که تیم هسته ای برخی از مسائلی را که مورد انتقاد است می داند اما بعضی ضرورتها او را به برخی اقدامات می کشاند”.
وی همچنین به بحث مذاکره با آمریکااشاره کرد و آن را مربوط به “دولت قبل” دانست که “یکی از محترمین منطقه به عنوان واسطه” به ایران آمده و درخواست آمریکا برای مذاکره را مطرح کرده بود. به نظر می‌رسد که آیت‌الله خامنهای به عمان اشاره می‌کند که در سال‌های اخیر واسطه میان ایران و آمریکا در برخی مسایل بوده.
به گفته آیت‌الله خامنهای “آمریکایی‌ها به این واسطه گفته بودند می‌خواهیم ضمن شناخت ایران به عنوان قدرت هسته‌ای، مسئله هسته‌ای را حل و فصل کنیم و تحریم‌ها را ظرف شش ماه برداریم البته ما به آن واسطه گفتیم به آمریکایی‌ها و حرفهای‌شان اطمینانی نداریم، اما با اصرار آن واسطه، قبول کردیم که این مسئله را یکبار دیگر امتحان کنیم و مذاکرات شروع شد”.
تنها چند ساعت پیش از سخنان آیت‌الله خامنهای٬ نمایندگان مجلس طرح صیانت از حقوق هسته‌ای را تصویب کرده بودند. این طرح متمضمن شرایطی است که مجلس برای پذیرش توافق هسته‌ای تعیین کرده. از میان ۲۴۴ نماینده‌ای که در جلسه علنی حاضر بودند، ۲۱۳ نفر به این طرح رای موافق، ۱۰ نفر رای مخالف و ۶ نفر رای ممتنع دادند.
براساس ماده نخست این طرح “لغو تحریم‌ها به طور یکجا و کامل باید در متن توافقنامه درج شده و در روز آغاز اجرای تعهدات ایران انجام شود”. طبق ماده دوم، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چارچوب پادمان مجاز به انجام “نظارت‌های متعارف” از سایت‌های هسته‌ای است اما “دسترسی به اماکن نظامی، امنیتی و حساس غیر هسته‌ای، اسناد و دانشمندان ممنوع است”. این ماده می‌افزاید که مصوبات شورای امنیت ملی باید در این زمینه رعایت شود. براساس بند بعدی هم جمهوریاسلامی “هیچ محدودیتی برای کسب دانش و فناوری صلح آمیز هسته‌ای و تحقیق و توسعه” را نخواهد پذیرفت.
براساس این طرح وزیر امورخارجه باید هر ۶ ماه یک بار روند اجرای توافق را به مجلس گزارش کند، دولت نیز مکلف است نتیجه مذاکرات را به مجلس ارائه کند. پیش از این اعلام شده بود که در این طرح توسط هیات رئیسه مجلس تغییراتی انجام شده است.
مسئولان دولتی اما نسبت به تصویب این طرح واکنش نشان دادند. علاوه برمخالفت‌های مجیدانصاری، معاون پارلمانی روحانی، محمدباقر نوبخت، سخن‌گوی دولت نیز مصوبه مجلس را “مغایر اصل ۱۷۶ قانون اساسی” دانست که این مذاکرات را در حوزه اختیارات شورای عالی امنیت ملی قرار می‌دهد.
براساس اصل ۱۷۶ قانون اساسی شورای عالی امنیت ملی “به منظور تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی به ریاست رییس جمهور” تشکیل می‌شود و وظایف آن شامل “تعیین سیاستهای دفاعی - امنیتی کشور در محدوده سیاستهای کلی تعیین شده از طرف مقام رهبری” و “هماهنگ نمودن فعالیتهای سیاسی، اطلاعاتی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در ارتباط با تدابیر کلی دفاعی - امنیتی” است.
پرونده هسته‌ای ایران از همان آغاز زیر نظر شورای عالی امنیت ملی پیگیری می‌شد و دبیر این شورا، مسئول مذاکرات بود. اما پس از روی کار آمدن دولت روحانی، اعلام شد که با موافقت آیت‌الله خامنهای این پرونده توسط وزارت امورخارجه پیگیری خواهدشد.
رای بالای نمایندگان مجلس به این طرح نیز نشان از موفقیت طراحان آن - عمدتا از چهره‌های جبهه پایداری - حکایت دارد. با وجود مخالفت‌های دولت و علی لاریجانی، رئیس مجلس، این نمایندگان موفق شدند دولت را ملزم کنند که توافقنامه را برای تصویب نهایی به مجلس بسپارد. از سوی دیگر رای بالای این لایحه، حکایت از آن دارد که اعضای جبهه پایداری موفق شده‌اند با اعضای فراکسیون‌های اصول‌گرایان و رهروان ولایت - حامی علی لاریجانی و فراکسیون اکثریت مجلس - به توافق برسند. رای فراکسیون رهروان ولایت به این طرح از آن جهت عجیب بود که به نظر می‌رسید علی لاریجانی موافق این طرح نیست٬ با این وجود چه در رای‌گیری درباره کلیات و چه رای‌گیری روز گذشته، این فراکسیون با فراکسیون اصول‌گرایان و جبهه پایداری در رای دادن به این طرح همراهی کرد.
