در “صبحگاه مشترک یگان‌های ویژه ناجا و ارتش”، فرمانده یگان ویژه ناجا از افزایش دو ماموریت به ماموریت‌های این نیرو خبر داد و نمایش خودروهای مختلف ضدشورش در این مراسم مورد توجه قرار گرفت. پیش از این و در جریان حضور گسترده نیروهای ویژه پلیس در سرکوب اعتراضات مردمی سال‌های ۸۸ و ۸۸، این خودروها مورد استفاده قرار نگرفته بود و به نظر می‌رسد که تدبیر نیروی انتظامی جمهوری اسلامی برای حوادث مشابه بعدی است. یکی از ماموریت‌های جدید تعریف شده برای این نیرو، “عملیات رزمی و دفاع شهری” عنوان شده است.
از راتق و فاتق تا رعد و صاعقه
از زمستان سال ۹۱، اخبار تقویت و تجهیز یگان ویژه ناجا به کرات از سوی فرماندهان این نیرو اعلام شده و در رویه‌ای کم سابقه اطلاعات و جزییاتی از این نیرو در اختیار خبرنگاران و رسانه‌ها قرار گرفته است. درپیش بودن انتخابات ریاست جمهوری و این اظهارنظرهای متعدد، از نگرانی و آمادگی پلیس برای وقوع حوادث مشابه سال ۸۸ حکایت می‌کرد اما به نظر می‌رسد که پس از برگزاری آرام انتخابات نیز گسترش حوزه فعالیت و تقویت این نیروها در دستور کار قرار دارد.
جدیدترین اطلاعات ارائه شده را از تصاویر مخابره شده در “صبحگاه مشترک یگان‌های ویژه ناجا و ارتش” که روز سه‌شنبه، شانزدهم مهر برگزار شد، می‌توان دریافت کرد؛ جایی که هم نیروهای سیاه‌پوش نوپو حضور داشتند و هم زنان یگان ویژه. پیش از این اعلام شده بود که ره‌اندازی واحد ویژه اسب سواران یگان ویژه در دستور کار قرار دارد اما از این نیروها در مراسم صبحگاه خبری نبود، در عوض خودروهای سیاه زنگی به نمایش گذاشته شد که کاربرد ضد شورش داشتند. بر روی این خودروها نوشته‌ای الصاق شده بود که نام و کاربری‌شان را توضیح می‌داد، هرچند در عکس‌های مخابره شده همه نوشته‌ها خوانا نیست. یکی از آنها “راتق” نام دارد که ضدگلوله است و دارای دکل دوربین و به نظر می‌رسد که برای سد کردن معابر از آن استفاده خواهد شد؛ اتوبوسی که به این شکل مجهز شده‌است(عکس: 1، 2، 3 ).
“فاتق” هم به عنوان خودروی مقابله با اغتشاش معرفی شده که مقاوم در برابر آتش و ضد انفجار است و همچنین گنجایش ۱۰ نفر را دارد(عکس: 1، 2). از ماشین‌های آب‌پاش ضد شورش هم که یک ابزار رایج پلیس در دنیا برای مقابله با اغتشاشات شهری است، رونمایی شد. یکی از انواع این ماشین‌ها “آب‌پاش نیمه سنگین”(عکس) و نوع دیگر “آب‌پاش سنگین” بود که توانایی پاشیدن آب تا ۷۰ متر را دارد(عکس).
از دیگر تجهیزات رونمایی شده در این مراسم، “سیستم صاعقه” است که ماموریت آن “اختلال موقت بینایی اغتشاشگران” عنوان شده. برخلاف سایر خودروها، آرم کمپانی سازنده این خودرو پوشانده نشده و مشخص است که یک خودروی ساخت کارخانه تویوتا را به این شکل تجهیز کرده‌اند(عکس). خودروی تویوتای دیگری به سیستم صوتی مجهز شده و “رعد ۱” نام‌گذاری شده که به نظر می‌رسد برای ایجاد صدای بلند مورد استفاده قرار خواهد گرفت(عکس).
موتورهای شرکت “اصفهان سیکلت(جت‌رو)” نیز مجهز به تفنگ پینت‌بال شده(عکس) و شکل جدیدی از سپر و ماسک مخصوص عملیات ضد شورش به نمایش گذاشته شد(عکس).
در حاشیه مراسم، سردار حسن کرمی، فرمانده یگان ویژه ناجا خبر داد که دو یگان ویژه “عملیات رزمی و دفاع شهری” و “امداد و نجات” نیز راه‌اندازی خواهد شد. او با تاکید بر اینکه ماموریت اصلی یگان ویژه، “کنترل اغتشاشات” است درباره ماموریت‌های جدید چنین توضیح داد: “ماموران یگان ویژه انواع فنون رزمی و استفاده از انواع اسلحه را آموزش دیدند تا در مواقع خاص و باتوجه به تهدیدات بیرونی بتوانند از این توانایی استفاده کنند.” توضیحات این فرمانده ارشد ناجا چندان واضح نیست اما از اشاره او به اینکه “پیش از این یگان‌های ویژه فاقد سلاح جنگی بود”، می‌شود چنین برداشت کرد که ماموریت جدید شامل استفاده از سلاح جنگی در عملیات شهری خواهد شد.
سردار کرمی درباره ماموریت دوم هم گفت: “ با توجه به پیشینه سابقه حضور مفید یگان ویژه در حوادث غیر مترقبه به ماموران خود آموزش لازم برای امدادرسانی در حوادث و بحران‌ها را دادیم.”
او همچنین اعلام کرد که رونمایی تجهیزات جدید یگان ویژه “به زودی” صورت خواهد گرفت و اینکه پلیس آمادگی دارد تا امکانات و تجهیزات خود را که همگی ساخت ایران است، به دیگر کشورها نیز انتقال بدهد.
یگان ویژه، از ۸۸ تا ۹۳
یگان‌های ویژه نیروی انتظامی از سال ۸۸ به بعد و با نقش‌آفرینی فعال در سرکوب اعتراضات مردمی به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری، بیش از پیش شناخته شدند و اخبارشان به رسانه‌ها راه یافت. اگرچه نام یکی از زیرمجموعه‌های این نیرو به نام “نوپو” در حمله سال ۷۸ به کوی دانشگاه تهران مظنون و متهم اصلی بود و فرمانده‌اش نیز محاکمه اما تبرئه شد. از همان زمان گفته شده بود که نوپو مخفف نیروهای ویژه پاسدار ولایت است که البته تکذیب شد اما اکنون از سوی فرماندهان ناجا این نام مورد استفاده قرار می‌گیرد. شهریور ماه گذشته خبرگزاری ایسنا اجازه پیدا کرد تا برای اولین بار با حضور در مقر نوپو، گزارش مختصری از این نیرو تهیه کند. سرهنگ امجیدیان، فرمانده نوپو ضمن تمجید فراوان از توانایی‌های نیروی تحت امرش ـ– به ویژه در تیراندازی-ـ تاکید بسیاری بر ماموریت نوپو در عملیات رهایی گروگان کرد.
مانورهای عمومی یگان‌های ویژه و پوشش وسیع رسانه‌ای آنها از جمله سیاست‌های سال‌های اخیر این بخش از نیروی انتظامی جمهوری اسلامی است که تا سال‌ها اطلاعات چندانی درباره ماهیت و چگونگی عملکرد آن وجود نداشت.
توانمندسازی این نیروها در سال ۹۱ و در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری در دستور کار فرماندهان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی قرار داشت. به طوری که در دی ماه ۹۱ از سوی سردار کرمی اعلام شد برای اولین بار زنان هم به یگان ویژه راه پیدا می‌کنند؛ زنانی که به گفته او از نظر قدرت جسمانی و بدنی افرادی ورزیده و چابک باشند و در بخش‌های شناسایی، عملیات، دستگیری، انتقال و بازجویی‌ها به کار گرفته خواهند شد. راه‌اندازی فعالیت واحد ویژه اسب سواران این یگان هم محصول اقدامات آن سال است تا برای “برخورد با اغتشاشات” مورد استفاده قرار بگیرند.
کمی بعدتر سردار رادان، جانشین فرماندهی آن موقع نیروی انتظامی از راه‌اندازی “پلیس افتخاری” برای کمک به یگان ویژه خبر داد تا در کنار زنان یگان ویژه و یگان اسب‌سوار، از جمله امکانات جدید پلیس برای “امن‌ترین انتخابات تاریخ با مشارکت بالای مردمی” باشند.
اکنون سردار رادان تغییر مقام و کاهش اختیار پیدا کرده و سردار احمدی مقدم، فرمانده ناجا هم سعی می‌کند همسو با دولت جدید، ادبیات و رویکرد متفاوتی داشته باشد. اما هر دو پیش از این از حضور مفید خود به نفع نظام در جریان اعتراضات مردمی که در ادبیات حکومتی فتنه نامیده می‌شود، یاد و بر ضرورت حضور نیروهای انتظامی در جریانات مشابه تاکید کرده اند. از جمله فرمانده نیروی انتظامی گفته بود: “در فتنه سال ۸۸ خیلی از بزرگان متزلزل شدند ولی هیچ مامور پلیسی حتی یک سرباز از صحنه فرار نکرد.”
احمدی‌مقدم همچنین در توصیف نیروهای یگان ویژه گفته است: “یگان ویژه مامور سرکوب نیست بلکه یک واحد مردمی،حزب اللهی و ولایت مدار در میدان برای مهار مسئله است. ماموران یگان ویژه علاوه بر آموزش استفاده از سلاح و تجهیزات ضد شورش و کنترل اجتماعات، آموزش ارتباط با مردم را نیز باید فرا گیرند.”
