مکس برگمن
پیمان جدید و برجسته کنترل تسلیحات که در پراگ به امضای باراک اوباما و دیمیتری مدودوف رؤسای جمهور آمریکا و روسیه رسید، آغازی جدید و بزرگترین پاداش تجدید روابط ایالات متحده و روسیه برای اوباماست. کاهش تعداد کلاهک های هسته ای و سیستم های حامل و خصوصاً مدرن کردن امر نظارت بر پیمان اصلی کاهش تسلیحات هسته ای، دستاوردهای بزرگی است وبه عنوان نشانه ای از بهبود روابط مسکو و واشنگتن ارزیابی می شود.
در عین حال، تجدید تعهد آمریکا و روسیه به کنترل تسلیحات می تواند سبب تقویت دیپلماسی بین المللی برای بازداشتن ایران از پیگیری برنامه تسلیحات هسته ای شود.
ارزش تعهد دو ابرقدرت هسته ای برای کاهش بیشتر زرداخانه ها، بیشتر از تنها یک رویداد موفقیت آمیز است. مشروعیت پیمان منع اشاعه تسلیحات هسته ای بین المللی و تلاش برای اعمال آن، و پرداختن به معضل برنامه اتمی ایران، از تبعات دیگر این رویداد هستند. بر اساس ماده 6 پیمان منع اشاعه، سنگ بنای زیرساخت جهانی برای مهار گسترش تجهیزات هسته ای، ملزم کردن کشورهای صاحب تسلیحات “به انجام مذاکرات صادقانه در جهت توقف مسابقه تسلیحاتی و حرکت به سوی خلع سلاح هسته ای” درنظر گرفته شده است. واشنگتن و مسکو با این آغاز تازه، بر تعهدات خود تحت پیمان ان- پی- تی تاکید کردند.
در نتیجه این رویدادها، ایالات متحده در موضع بهتری برای گفتگو بر سر برنامه هسته ای ایران قرار می گیرد. ایران دیگر نمی تواند به شانه خالی کردن از زیر بار مسؤولیت های خود در قبال ان- پی- تی ادامه دهد و ادعا کند ابتدا کشورهای هسته ای باید خلع سلاح را آغاز کنند. با توافق دو قدرت بزرگ هسته ای برای کاهش زرادخانه های خود، خودداری ایران از شفاف سازی درباره برنامه هسته ای در لوای مفاد ان- پی- تی، پوچ و بی اساس خواهد بود. پیمان جدید به ایالات متحده برای تلاش در جهت وضع تحریم های جدید شورای امنیت سازمان ملل ظرف هفته های آینده، مشروعیت مضاعف می بخشد.
ضمناً این پیمان به بهبود روابط روسیه- آمریکا که از زمان روی کار آمدن اوباما آغاز شده، شدت می بخشد. در نتیجه، احتمال اینکه روسیه به صف موافقان تحریم های سنگین تر بپیوندد، بیشتر می شود. اوباما امروز گفت گفتگوهای وی با مدودوف در پراگ به همکاری در زمینه تحریم ها انجامیده است. مدودوف گفت: “ما نمی توانیم چشمان خود را بر روی این مسأله ببندیم.”
واضح است که روسیه به اندازه ایالات متحده و متحدانش جلو نمی رود و تصمیم نهائی خود را بر اساس منافع ملی روسیه اخذ می کند. اما بهبود روابط مسکو واشنگتن که در امضای پیمان جدید نمود پیدا کرد، حائز اهمیت است زیرا به ایرانی ها این پیام را می فرستد که کرملین به هیچوجه مایل به فاصله گرفتن از جامعه بین المللی بر سر این معضل نیست.
در عین حال، ایرانی ها در نتیجه اقدامات دولت اوباما در زمینه منع اشاعه جنگ افزار کشتار جمعی، تا حدودی در تنگنا قرار گرفته اند. تهران نیز در صدد برگزاری یک نشست هسته ای تحت عنوان “انرژی هسته ای برای همه، تسلیحات هسته ای برای هیچکس” می باشد که ماهیت آن معلوم نیست و یک تلاش تقریباً نافرجام برای تحت الشعاع قراردادن اقدامات امنیت هسته ای اوباماست. قرار است کنفرانس ایران در روزهای 17 و 18 آوریل، تنها چند روز پس از نشست امنیت هسته ای اوباما و چند هفته پیش از کنفرانس بازنگری پیمان ان- پی- تی برگزار شود.
هرچند پیمان جدید یک تحول بزرگ در رکود چند سال اخیر پیمان منع اشاعه است، اما همراهی بدون چون و چرای بین المللی درباره مسأله ایران را تضمین نمی کند. هنوز به دیپلماسی دقیق با سایر اعضای شورای امنیت خصوصاً چین و روسیه نیاز است و نتیجه گفتگوهای نیویورک هنوز قابل پیش بینی نیست. البته باید راه تماس را برای حالتی که ایران تصمیم به تغییر در سیاست خود بگیرد، بازگذاشت. در عین حال، پیمان جدید می تواند یک عامل تغییر دهنده شرایط در تلاش های بین المللی برای مهار بلندپروازی های هسته ای ایران باشد.
منبع: گاردین- 9 آوریل
