تنها یک روز پس از حمله تعدادی از نیروهای بسیجی به سفارت انگلستان در ایران، بریتانیا سفارت جمهوری اسلامی در این کشور را تعطیل و خواهان خروج دیپلمات های ایرانی از خاک خود شد؛ همزمان از تعطیلی سفارت خانه و خروج دیپلمات هایش از ایران خبر داد.
اما تبعات حمله به سفارت انگلستان تنها به این محدود نماند؛ نروژ سفارتش در ایران را تعطیل کرد، ایتالیا اعلام کرد تعطیلی سفارت خانه اش در تهران را در دست بررسی دارد و سه کشور دیگر اروپایی یعنی فرانسه، آلمان و هلند، سفرایشان را از تهران فراخواندند.
آن سوتر در ایران اما صف کشی جدیدی در عرصه بین المللی به نمایش گذاشته شد؛ در میان سکوت محمود احمدی نژاد در قبال وقایع دو روز گذشته، وزیر خارجه دولت او از حمله به سفارت انگلیس ابراز تاسف کرده و سخنگوی این وزارت خانه تعرض به اماکن دیپلماتیک را غیرقابل قبول دانسته و درخواست دولت انگلیس از دیپلمات‌های ایرانی مبنی بر ترک این کشور را اقدامی انفعالی و شتابزده خوانده است. در مقابل نماینده رهبر جمهوری اسلامی در دانشگاهها از تهاجم صورت گرفته به سفارت انگلیس حمایت کرده، رئیس مجلس شورای اسلامی، حمله به سفارت انگلیس را نمادی از افکار عمومی ایران دانسته و تعدادی از نمایندگان مجلس با حمایت از اقدام، از قطع روابط بین ایران و این کشور استقبال کرده و خروج دیپلمات های غربی از ایران را آرزوی دیرینه ایرانیان خوانده اند.
از سوی دیگر در حالیکه طی دو روز گذشته رسانه های حکومتی جمهوری اسلامی، مهاجمان به سفارت انگلیس را دانشجو و اقدام آنان را اقدامی خودجوش می خوانند، حضور رئیس بسیج دانشجویی در میان مهاجمان و برخی چهره های دیگر از یک سو و نوشته های برخی از مهاجمان در وبلاگ هایشان نشان از این دارد که این حرکت خودجوش نبوده و با برنامه ریزی از قبل انجام پذیرفته است.
آغاز ماجرا
سفارت بریتانیا در خیابان فردوسی تهران وباغ قلهک که اقامتگاه دیپلماتیک و مرکز فرهنگی بریتانیا در تهران است روز سه شنبه از سوی افرادی که رسانه های حکومتی جمهوری اسلامی، دانشجو می خواندند مورد حمله قرار گرفت. مهاجمان وارد سفارت و همچنین باغ قلهک شدند و علاوه بر آسیب رساندن به اموال سفارت، 6 دیپلمات انگلیسی را بر اساس گزارش خبرگزاری فارس، ساعاتی در اختیار گرفتند.
مهاجمان بعد از مدتی توسط پلیس از سفارت و اقامتگاه انگلیس خارج شدند.آن هم در حالیکه پیش از آن ناظر حمله بودند؛حمله ای که طی آن، به گزارش واحد مرکزی خبر، مهاجمان “کوکتل مولوتف و سنگ به داخل سفارت پرتاب کرده و شیشه های سفارت را شکسته بودند” وبر اثر تهاجم آنان: “گوشه ای از ساختمان کوچک پشت درب اصلی سفارت نیز آتش گرفته بود”.
خبرگزاری جمهوری اسلامی هم از مصادره اسناد و مدارک محرمانه و جاسوسی بریتانیا در تهاجم معترضان به باغ قلهک خبر داده است.
تهاجم روز سه شنبه در حالی صورت گرفت که براساس کنوانسیون وین که ایران نیز جزو امضا کنندگان آن است سفارت خانه ها از مصونیت برخوردار هستند و کشور پذیرنده موظف است همه تدبیرها را بکار برد که مکان‌های ماموریت مورد تجاوز و خسارت قرار نگیرند و این اماکن و اسباب موجود در آن و خودروهای متعلق به ماموریت مصون از تفتیش، مصادره، توقیف و یا اقدامات اجرایی هستند. هم چنین اسناد و بایگانی ماموریت در هر زمان و هر مکان مصونیت دارند. کشور پذیرنده آزادی رفت و آمد در محل‌های مجاز و آزادی ارتباطات ماموریت را تضمین می‌کند و هم چنین استفاده از تمام وسایل ارتباطی چون پیک سیاسی، پیام‌ها و کد و رمزها، نامه‌های رسمی، کیسه پست سیاسی، بسته‌های سیاسی، پیک سیاسی و شخص پیک سیاسی دارای مصونیت تضمین شده از طرف کشور پذیرنده هستند.
تبعات بین المللی؛ ایران منزوی می شود
بامداد روز گذشته منابع رسمی دولت بریتانیا اعلام کردند که در پی ورود گروهی از تظاهرکنندگان معترض به محل های سفارتخانه این کشور در تهران، کارمندان سفارت بریتانیا را به منظور حفظ امنیت آنان از ایران خارج می کند.
از سوی دیگر ویلیام هیگ، وزیر خارجه بریتانیا درپارلمان این کشور گفت که دستور تعطیلی فوری سفارت ایران در بریتانیا صادر شده و به کارمندان این سفارتخانه ۴۸ ساعت فرصت داده شده که خاک بریتانیا را ترک کنند.
آقای هیگ که برای توضیح درباره واکنش بریتانیا به حمله به سفارت این کشور در تهران در پارلمان بریتانیا حاضر شده بود گفت که تمام دیپلمات‌های بریتانیا از ایران خارج شده‌اند. او دلیل این تصمیم را اطمینان یافتن از تامین امنیت این کارکنان خواند.
او در عین حال یادآور شد که تعطیلی سفارتخانه به معنای قطع کامل روابط نیست بلکه “کاهش سطح رابطه” میان دو کشور است.
پس از آن هم خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع دیپلماتیک گزارش داد که بریتانیا با توجه به تحولات دو روز اخیر تصمیم گرفته است موضع قبلی خود در قبال تحریم واردات نفت ایران را تغییر دهد. بریتانیا تاکنون ترجیح می داد تحریم ها صنعت انرژی ایران را هدف نگیرد.
همزمان وزارت خارجه نروژ اعلام کرد که به دلیل نگرانی از ناامنی در ایران، سفارت خود در تهران را به طور موقت تعطیل می‌کند. اما براساس گزارش ها کارکنان سفارت نروژ همچنان در تهران حضور دارند و از محل دیگری به کار می پردازند.
و این تازه آغاز کاربود؛ دولت های آلمان، فرانسه و هلند نیز سفرای خود در ایران را برای “رایزنی” فراخواندند و نیکلا سارکوزی، رئیس جمهور فرانسه حمله به سفارت بریتانیا در ایران را “مفتضحانه” خواند و آن را به شدت محکوم کرد. سارکوزی گفت چنین اقدامی موید آن است که تصمیم به اعمال تحریم‌های تازه علیه ایران اقدامی درست بوده است.
نیکلا سرکوزی همچنین خواستار مسدود کردن دارایی‌های بانک مرکزی ایران شد.
وزارت خارجه سوئد نیز سفیر جمهوری اسلامی ایران در استکهلم را فرا خوانده و دانمارک نیز مراتب اعتراض شدید خود را به سفارت ایران در کپنهاگ اعلام کرده است. دولت ایتالیا نیز اعلام کرده است که تعطیلی سفارت کشورش در ایران را در دست بررسی دارد.
حتی وزارت خارجه روسیه نیز با محکوم کردن این تهاجم، پشتیبانی خود را از بریتانیا اعلام کرده است.
یک روز پیشتر هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا هم حمله به سفارت بریتانیا در تهران را “اهانت به جامعه بین المللی” توصیف کرده و از مقامات جمهوری اسلامی خواسته بود به تعهدات خود در حفاظت از سفارتخانه های خارجی عمل کنند.
بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، نیز مراتب ناخرسندی خود را از حمله به سفارت بریتانیا در تهران ابراز داشت و از مقامات ایرانی خواست این موضوع را مورد بررسی قرار دهند و به تمهیدات لازم برای جلوگیری از تکرار اینگونه حملات به سفارتخانه بریتانیا و اماکن دیپلماتیک سایر کشورها در ایران دست بزنند.
شورای امنیت سازمان ملل متحد هم حمله به سفارت بریتانیا در تهران را محکوم کرد. بیانیه این شورا با توافق هر 15 کشور عضو ـ- از جمله چین و روسیه ـ- توسط سفیر پرتغال، رییس دوره ای شورای امنیت، قرائت شد.
یک سخنگوی کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم از وقایع تهران به شدت ابراز نگرانی کرد و آن را حمله ای کاملا غیر قابل قبول خواند.
سکوت احمدی نژاد و ابراز تاسف وزیر خارجه
کیلومترها آن سوتر و در تهران، محمود احمدی نژاد همچنان سکوت اختیار کرده و هنوز واکنشی نسبت به آنچه طی دو روز گذشته رخ داد نشان نداده است.
روز سه شنبه وزارت خارجه دولت احمدی نژاد در بیانیه ای از وقایع رخداده ابراز تاسف کرده و حمله به سفارت انگلیس را رفتاری غیر قابل قبول خوانده بود. این وزارتخانه از مسئولین امر خواسته بود تا اقدامات و بررسی های فوری و ضروری را در این ارتباط به عمل آورند.دیروز نیز رامین مهمان پرست، سخنگوی وزارت خارجه دولت احمدی نژاد تعرض به اماکن دیپلماتیک را غیر قابل قبول خواند وگفت: آنچه در ارتباط با سفارت انگلیس در تهران رخ داد اتفاقی غیر قابل پیش بینی و در پی عصبانیت برخی از تظاهرکنندگان از رویکرد دولت انگلیس در قبال جمهوری اسلامی ایران بود که با هوشمندی و تدابیر اتخاذ شده از آسیب دیدن دیپلمات‌ها جلوگیری شد و برخورد با متخلفین از سوی قوه قضائیه تحت بررسی و پیگیری است.
او در عین حال درخواست دولت انگلیس از دیپلمات‌های ایرانی مبنی بر ترک ایران را اقدامی انفعالی و شتابزده خواند و افزود: بدیهی است دولت جمهوری اسلامی ایران متقابلا اقدامات لازم در این خصوص را انجام خواهد داد و مسوولیت حفاظت از اموال و اماکن دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در لندن را متوجه دولت انگلیس می داند.
وزارت خارجه و دولت محمود احمدی نژاد هنوز واکنشی در قبال تعطیلی سفارت نروژ در تهران و فراخواندن سفرای دیگر کشورهای اروپایی از ایران، نشان نداده اند. خبرنگار “روز” در تماس با قشقاوی، سخنگوی وزارت خارجه این مساله را جویا شد اما وی اعلام کرد نمی تواند پاسخی بدهد. او گفت که با سایت “روز” مصاحبه نمیکند.
حمایت مجلسیان
اما در حالیکه دولتیان سکوت اختیار کرده اند، علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، تعدادی از نمایندگان مجلس وبرخی دیگر از مسئولان جمهوری اسلامی از تهاجم به سفارت انگلیس حمایت کردند. علی لاریجانی گفته است که این حرکت نماد فضای افکار عمومی ایران است.
علاالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز با حمایت از حرکت یاد شده، گفته است: بدون تردید افکار عمومی ملت ایران از این خرسند هستند که سفرا و دیپلمات‌های رژیم انگلیس دیگر در تهران نیستند.
یک روز قبل تر، نمایندگان عضو کمیسیون امنیت ملی و همچنین نمایندگان عضو کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس در تماس خبرنگار “روز” حاضر به اعلام موضع نشده و گفته بودند که هنوز نمیدانند این حرکت با چه پشتوانه ای انجام گرفته. برخی از این نمایندگان هم با ابراز ناخرسندی از حرکت یاد شده می گفتند که تا زوایای مساله برایشان روشن شود، نه می توانند اعلام مخالفت کنند و نه اعلام حمایت.
دیروز اما همین نمایندگان در مصاحبه با رسانه های حکومتی از تهاجم به سفارت انگلیس حمایت و از ترک ایران از سوی دیپلمات های انگلیسی ابراز خوشحالی کردند.
سیدحسین نقوی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس گفته است که دانشجویان ایرانی با تسخیر سفارت رژیم انگلیس در تهران، اقدام انقلابی مجلس در کاهش روابط با استعمار پیر را تثبیت کردند.
این عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس خروج دیپلمات‌های برخی کشورهای غربی از تهران را آرزوی دیرینه ملت ایران خوانده و گفته است: بزودی همین سفرا مانند گذشته نه‌چندان دور با التماس به تهران باز خواهند گشت.
وب سایت جهان نیوزهم به نقل از علیرضا زاکانی، رئیس ستاد انتخابات جبهه متحد اصولگرایان تهاجم روز سه شنبه را خشمی مقدس خوانده است.
منتقدان محافظه کار
تهاجم به سفارت انگلستان در تهران اما منتقدانی نیز در اردوگاه محافظه کاران دارد. وب سایت الف، متعلق به احمد توکلی، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در یادداشتی از مهاجمان پرسیده است: عقل و شرع چه مجوزی برای متمسک شدن به رفتارهای غیرقانونی می‌دهند؟ آیا ما مجازیم کینه انقلابی و خروش جوانانه خود را به هر روشی ابراز کنیم؟
در این یادداشت با اشاره به برخی مقایسه ها درباره تهاجم به سفارت انگلیس یا حمله و تسخیر سفارت امریکا در تهران در اوایل انقلاب امده است که 8 آذر تکرار 13 آبان نبود.
وب سایت الف پرسیده: چه زمانی دانشجو مکلف می‌شود که مقر نمایندگی یک کشور دیگر در ایران را به اشغال درآورد؟
عبدالجبار کرمی، نماینده سنندج در مجلس نیز اعلام کرده که آنچه پیش آمده حاصل قصور نیروهای مسوول در کنترل وضعیت و حفظ امنیت سفارتخانه بوده است.
· او به روزنامه شرق گفته است: این درست که ما اقدامات خصمانه انگلیس علیه کشورمان را تقبیح می‌کنیم. اما این دلیل نمی‌شود که از عرف دیپلماتیک خارج شویم. وقتی یک کشور در کشوری دیگر سفارتخانه دایر می‌کند و اتباعش را برای انجام امور به آنجا می‌فرستد یعنی به آن کشور اعتماد کرده است. بنابراین نباید با چنین رفتار‌هایی اعتماد کشورهای دیگر را به خودمان سلب کنیم. حرکت دانشجویانی که حریم سفارت انگلیس را زیر پا گذاشتند، حرکتی کاملا غیرقانونی بوده است.
· آقای کرمی راد تاکید کرده که بی‌شک لطمات و تبعات جبران‌ناپذیری از پی اینگونه رفتار‌ها در انتظار مراودات خارجی ما خواهد بود. این کار نه به لحاظ حقوقی و نه از نظر دیپلماسی قابل دفاع نیست و تبعا از سوی مجامع بین‌المللی با بازخورد منفی مواجه خواهد شد. این اقدام شجاعانه‌ای نیست که مثلا پنج‌هزار نفر به جایی حمله کنند که شاید 15نفر مسوول و کارمند دارد. بعد‌ها این را از مصادیق غیرمتمدن بودن ایرانی تلقی می‌کنند.
مهاجمان؛ دانشجو یا غیردانشجو؟
در حالیکه واکنش ها به تهاجم روز سه شنبه به سفارت انگلیس همچنان ادامه دارد، بحث دانشجو بودن یا نبودن مهاجمان هم مساله ای است که طی دو روز گذشته مباحث بسیاری را دامن زده. رسانه های حکومتی، مهاجمان را دانشجو و حرکت آنها را خودجوش میخوانند؛ این در حالی است که روز گذشته دفتر تحکیم وحدت با انتشار بیانیه ای اعلام کرده “حمله به سفارت انگلستان در حالی به عنوان حمله «گروهی از دانشجویان» در رسانه ها انعکاس پیدا کرد که در جمع نیروهای شرکت کننده در این برنامه وابستگان به گروه فشار و برخی از نیروهای سپاه پاسداران مشاهده می شوند که نسبتی با عنوان دانشجو نداشتند. علاوه بر این رهبران جنبش دانشجویی به همراه ده ها دانشجوی دیگر به علت فعالیت های منتقدانه خود هم اکنون در زندان به سر می برند و حاکمیت جمهوری اسلامی ذیل این عنوان به سیاست های تنش‌زای خود ادامه می دهد”.
این تشکل دانشجویی افزوده: مهاجمان نه نمایندگان واقعی دانشجویان که وابستگان به جریان اقتدارگرای حاکم هستند؛ حاکمانی که با سیاست های نابخردانه خود ایران و منافع ملی را تا مرز نابودی پیش برده اند.
همزمان سایت دیگربان از حضور رئیس سازمان بسیج دانشجویی در میان مهاجمان خبر داده و نوشته: حسین قدیانی٬ رئیس سازمان بسیج دانشجویی به عنوان یکی از رهبران مهاجمان به سفارت بریتانیا دیده می‌شود.
سازمان بسیج دانشجویی٬ یکی از مهمترین سازمان‌های سپاه پاسداران است که به عنوان بازوی این نیرو در دانشگاهها فعالیت می‌کند.
در میان معترضانی که دانشجو خوانده شده‌اند٬ برخی مسئولان سایت‌های خبری وابسته به محمدباقر قالیباف شهر‌دار تهران نیز حضور داشته‌اند که شرح حوادث روز گذشته را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند.
یک روزنامه نگار نیز اعلام کرده که در میان مهاجمان چهره یکی از بازیگران فیلم “دل‌شکسته” به کارگردانی علی رویین‌تن را دیده که از اعضای موسسه‌ی روایت فتح نیز هست.
محمد مهدی تهرانی، از نویسندگان سایت رجانیوزهم از جمله مهاجمان به سفارت انگلیس بوده است. سایت رجا نیوز از جمله رسانه های حامی این تهاجم است.
در عین حال خبرگزاری دانشجو، متعلق به بسیج دانشجویی خبر داده که 15 تن از مهاجمان در بازداشت به سر می برند. براساس گزارش این خبرگزاری، 11 تن بازداشت شدگان از دانشگاه امام صادق و 4 تن دیگر از دانشگاه شریف هستند.
هنوز دستگاه قضایی هیچ موضعی در قبال این حمله و حواشی آن نگرفته و در باره بازداشت شدگان نیز توضیحی نداده است.
حمید درویشی شاهکلایی، دانشجوی سال سوم معارف دانشگاه امام صادق، یکی از مهاجمان به سفارت انگلیس است که در وبلاگش با عنوان “به نیت سفارت روباه پیر و به مقصد باغ ایرانی قلهک” نوشته: ورود به باغ قلهک ده ثانیه هم طول نکشید.
او افزوده: در شریعتی یقین داشتم که ما برای فتح باغ قلهک می رفتیم. براداران نیروی انتظامی غافلگیر شده بودند. آنها در فردوسی، سفارت انگلیس منتظر بودند. جایی که تعدادی از بچه ها برای رد گم کردن رفته بودند. هیچ کس در باغ قلهک منتظر ما نبود.
خبرگزاری دانشجو نیز به نقل از یک شاهد عینی، جزئیات حمله به سفارت انگلیس را منتشر کرده است. مهاجمان در حالی از برخورد خشن پلیس با خود سخن می گویند که براساس شواهد، شاهدان عینی و فیلم ها و عکس های منتشر شده، پلیس با آنها مدارا و حتی همراهی نیز کرده است.
ده ها پرسش بی پاسخ
اینک در محافل خبری این سئوال ها دهان به دهان می گردد: در جریان حمله به سفارت امریکا در ایران، دولت وقت استعفا داد، اکنون و در جریان حمله به سفارت انگلیس در تهران، دولت چه اقدامی اتخاذ خواهد کرد؟
آیا حمله به سفارت انگلیس از سوی حامیان رهبرجمهوری اسلامی و برای ضربه زدن به حریف داخلی یعنی محمود احمدی نژاد و تیم اش که این روزها جریان انحرافی خوانده می شوند رخ داده یا اینکه جمهوری اسلامی به دنبال تنشی بین المللی برای کاستن از فشارهای درونی است؟
اصلا این حمله و تبعات بعدی اش چه نفعی عاید رهبر جمهوری اسلامی و سردمداران حکومت خواهد کرد؟ آیا با مهاجمان برخورد قاطعی صورت خواهد گرفت و دهها سئوال دیگر که پاسخ آنها را وقایع و مواضع مسئولان جمهوری اسلامی در روزهای آینده تعیین خواهد کرد.
