باربارا سورک
در ابتدا، تفاوت میان دو شهر برتر امارات متحده عربی فقط فرهنگی بود. درحالیکه ابوظبی به ساخت موزه هایی در سطح جهانی می پرداخت، دوبی به ساخت فروشگاه های لوکس مشغول بود. حتی در داخل یکی از این فروشگاه ها، پیست اسکی درست شده است.
اما همزمان با رشد فزاینده این کشور، رقابت سالمی که آنها را به دو نمونه از خیره کننده ترین و پررونق ترین شهرهای خاورمیانه تبدیل کرده بود، تبدیل به انشعاب آنها از نظر روابط با دو رقیب دیگرشد: ایران و آمریکا.
آسمانخراش ها و پارک ها و سواحل وسیع به سبک آمریکائی دوبی، از پیچیدگی های باوقار موجود در ابوظبی که ارکستر سمفونیک و شعبه های موزه لوور و گوگنهایم را در خود جای داده، فاصله زیادی گرفته است.
تجارت گسترده فعلی دوبی با ایران و سیمای غرب آزاد، برای ابوظبی به عنوان پایتخت یک کشور دوست با آمریکا تبدیل به یک تعهد شده است. امارات برای منزوی ساختن ایران، تحت فشار واشنگتن قرار گرفته است.
ابوظبی با نیمی از جمعیت 1.2 میلیون نفری دوبی و با زرق و برق کمتر از آن، پولدارترین شهر در هفت امارت تشکیل دهنده این کشور محسوب می شود.
این امیر نشین به عنوان چهارمین صادرکننده بزرگ نفت دنیا، تأمین کننده (انرژی) مابقی امیر نشین های نیمه مستقل کشور- از جمله دوبی- است.
تمامی ثروت دراختیار خاندان حاکم بر ابوظبی است که به آنها قدرت می دهد تا قوانین فدرال را جاری کرده و از انجام معاملات تیره وتار تجاری دوبی با ایران جلوگیری کنند.
البته ابوظبی هنوز از پس مخالفت با ایران برنمی آید و به همین دلیل با احتیاط قدم برمی دارد.
دولت بوش سال گذشته از ابوظبی خواست تا شرکت های مشکوک به قاچاق تجهیزات مورد نیاز برای ساخت تجهیزلات انفجاری به ایران را که در کشتار سربازان آمریکائی مستقر در عراق و افغانستان به کار گرفته می شوند، تعطیل کند.
ضمناً کاخ سفید نگرانی خود را نسبت به ارسال محموله به شرکت های ایرانی مستقر در دوبی ابراز کرد.
امارات و سایر کشورهای تحت حکومت سنی به ایران که تنها به فاصله یک قایق سواری از آنها فاصله دارد، سوء ظن دارند. آنها در نگرانی غرب بر سر برنامه هسته ای ایران و گسترش نفوذ آن کشور در منطقه-خصوصاً در عراق- سهیم هستند.
ایران و امارات صاحب پیوندهای دیپلماتیک هستند و از تجارت پررونق خود بهره می برند. هزاران شرکت ایرانی در دوبی مستقر شده اند، جائیکه میزبان بزرگترین جامعه ایرانیان خارج از کشور است.
باوجود تحریم های فعلی آمریکا علیه ایران و تهدید واشنگتن به اتخاذ جرائم جدیدتر علیه این کشور، برقراری معاملات تجاری پرسود با روحانیون حاکم بر ایران به کار سخت تری برای دوبی تبدیل شده است.
امارات متحده عربی در جنگ آمریکا با ترور، یک متحد وفادار بوده است.اجازه استقرار آمریکا در یک پایگاه هوائی نزدیک ابوظبی داده شده و کشتی های جنگی آنها نیز معمولاً در بنادر دوبی پهلو می گیرند.
اما در عین حال، سرمایه گذاری ایرانی ها در دوبی که به 14 میلیارد دلار در سال می رسد، موضوع مهمی در طرح های توسعه ای است که عمدتاً براساس پول نفد خارجی بنا شده است. ضمناً تجارت با دوبی برای ایران هم مایه اطمینان است تا از تحریم های اعمال شده از سوی غرب، جان سالم به در ببرد.
جین فرانسوا سزنک- متخصص امور خلیج فارس از دانشگاه جورج تاون- می گوید: «تازمانیکه ایران بتواند اقلام خود را از دوبی وارد کند، لطمه ای از تحریم ها نمی خورد.»
زمانیکه دولت بوش از ابوظبی درخواست کرده بود تا شرکت های مشکوک به ارائه کمک نظامی به ایران را معلق نماید، امیر امارات قانونی را صادر کرد که به موجب آن، «صادرات یا واردات محموله های عبوری به دلایل بهداشتی، امنیتی، محیط زیستی، امنیت ملی و روابط خارجی با محدودیت یا ممنوعیت روبرو می شدند.»
ضمناً مقامات از تعطیل چندین شرکت خبر دادند، اما مشخص نشد قانون تا چه حد اعمال شده است.
تحلیلگران می گویند دوبی تا حد زیادی، فشار آمریکا برای کاستن تجارت با ایران را نادیده گرفته است.
کریستوفر دیویدسن- کارشناس مسائل امارات متحده و استاد دانشگاه دورهام انگلستان می گوید دوبی با ادامه معاملات خود با ایران، «روابط ابوظبی با واشنگتن را به خطر انداخته است.»
دیویدسون گفت شیوه آسان گرفتن امور برای کشاندن جهانگردان و اتباع غربی به آنجا- از قبیل بازی با قانون محدودیت مصرف نوشیدنی های الکلی و سایر قوانین رایج در این کشور مسلمان محافظه کار- آنرا «به دلیل رفتاری که در پیش گرفته، بدهکار به دولت فدرال» ساخته است.
به همین دلیل است که ابوظبی پا پیش گذاشته و با مطرح ساختن اشکالاتی نظیر رواج برهنگی و شرب خمر- به اعمال فشار علیه دوبی پرداخته است. ماه گذشته بود که دوبی در پاسخ به ایرادات ابوظبی راجع به اعتبار اسلامی اش ملزم به رعایت امور شد.
اما به گفته تحلیلگران، محدود ساختن تجارت با ایران با پیامدهای خوشایند ناچیزی که برای ابوظبی دارد، مسأله دشوارتری است.
عبدالخالق عبدالله- استاد علوم سیاسی در دانشگاه امارات- گفت: «هیچکدام از آنها نمی خواهند نه خیلی نزدیک به آمریکا باشند، و نه خیلی نزدیک به ایران.»
سزنک می گوید: رفتار متوازن با ایران و آمریکا، دوبی و ابوظبی را قادر ساخته که به بازی «پلیس خوب- پلیس بد» دست بزنند.
او گفت این هم امکان دارد که ابوظبی واقعاً بدنبال متوقف ساختن دوبی به عنوان «مسیر اصلی واردات به ایران» نباشد.
سزنک گفت پایتخت امارات بدنبال منافع سایر کشورهای خلیج فارس است که از رکود اقتصادی و تورم بالای آمریکا به هراس افتاده اند، زیرا پول رایج آنها به دلار وابسته است.
او گفت: «یک ایران ورشکسته هم به نفع خلیج فارس نیست.»
منبع: سانفرانسیسکو کرونیکل- 17 اوت