کاهش چشمگیر قیمت نفت، سرانجام واکنش مستقیم بالاترین مقام اجرایی جمهوری اسلامی را به دنبال آورد. حسن روحانی، رئیس دولت یازدهم “طراحان” کاهش قیمت طلای سیاه را مخاطب قرار داده و به آن ها هشدار داده است که پشیمان خواهند شد.
وی روز سه شنبه در جریان سفر به استان بوشهردر جمع شهروندان این شهر تصریح کرد: “قیمت نفت گرچه امروز به حدود نصف نسبت به ماه‌های قبل رسیده است، اما بدانید آنهایی که کاهش قیمت نفت را علیه برخی از کشورها طراحی کرده‌اند، پشیمان خواهند شد.”
روحانی در واکنش به کاهش چشمگیر قیمت نفت، دو همسایه غیر مرزی ایران را به طور تلویحی مورد خطاب قرار داده: عربستان سعودی و کویت؛ دو کشوری که در جمهوری اسلامی طراح سیاست کاهش نفت در اوپک معرفی شده اند،و به گفته رئیس دولت یازدهم “این راه برای آنها قابل ادامه دادن نیست، اگر از کاهش قیمت نفت، ایران ضرر می‌کند، بدانید کشورهای تولیدکننده دیگر همچون عربستان و کویت بیش از ایران ضرر خواهند کرد.”
سقوط آزاد قیمت نفت تقریبا از ماه آبان آغاز شد؛ زمانی که اعضای سازمان صادر کننده نفت – اوپک – در رسیدن به توافق برای کاهش میزان صادرات به منظور جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت ها ناکام ماندند. این موضوع باعث سقوط آزاد قیمت نفت شدو هفته پیش قیمت نفت برنت به بشکه ای کمتر از ۵۰ دلار رسید.
روحانی آمار صادرات نفت و وابستگی بودجه عربستان و کویت به صادرات نفت را هم اعلام کرده و گفته است: “۹۵ درصد بودجه کویت وابسته به نفت است و حدود ۹۵ درصد صادراتش مربوط به نفت خام است، در حالی که ایران از لحاظ بودجه امسال فقط ۳۳ درصد به نفت وابسته است.”
این البته حدود ۲ درصد بالا‌تر از آماری است که خود او در ماه آذر در خصوص میزان وابستگی بودجه سال ۹۴ به صادرات نفت ارائه کرده بود. روحانی با این ادعا که سهم نفت در بودجه نسبت به میانگین ۲۰ سال اخیر، حدود ۱۳.۵ درصد کاهش پیدا یافته خاطرنشان کرده بود: “سهم نفت در لایحه بودجه آینده یکی از کمترین مقادیر خود را دارد. متوسط سهم نفت در بودجه در ۲۰ سال گذشته حدود ۴۵ درصد بوده که در سال ۹۴ به رقم ۳۱. ۵ درصد رسیده است.”
روحانی در اظهارات دیروز خود آمار صادرات نفت عربستان را نیز اینگونه اعلام کرد: “آمار و ارقام نشان می‌دهد که ۸۰ درصد بودجه سالانه کشور عربستان به فروش نفت وابسته است و ۹۰ درصد صادرات عربستان نیز مربوط به فروش نفت خام می‌باشد.”
چهارم دی عربستان به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت خام جهان، اعلام کرد که به دلیل کاهش قیمت نفت در سال ۲۰۱۵ با کسری بودجه بزرگی برابر با ۳۸ میلیارد و ۶۰۰میلیون دلار مواجه خواهد شد. عربستان بودجه سال میلادی جاری را بر اساس نفت ۸۰ دلاری بسته است.
میزان صادرات نفت عربستان ۸ میلیون بشکه در روز تخمین زده می‌شود. بنابراین آمار ریاض با احتساب قیمت کنونی نفت که ۳۰ دلار پایین‌تر از قیمت پیش بینی شده آن در بودجه ۲۰۱۵ است تقریبا روزانه با ۲۴۰ میلیون دلار کسری بودجه روبرو خواهد شد؛ به دیگر بیان ۸۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ که ۵۰ میلیارد دلار بیشتر از کسری بودجه‌ای است که اعلام شده.
پیش بینی روحانی در مورد ایران اما چنین است: “ایران تحت فشار کاهش قیمت نفت قرار نخواهد گرفت. از این توطئه هم عبور خواهیم کرد و کاهش قیمت نفت برای مدت طولانی نمی‌تواند ادامه یابد.”
تهران و برخی دیگر از اعضای غیر عرب سازمان کشورهای صادر کننده نفت – اوپک - مصرانه از عربستان سعودی، امارات و کویت خواسته‌اند با کاهش صادرات نفت به بالا رفتن قیمت نفت کمک کنند، اما ریاض و متحدانش تاکنون در برابر این درخواست ایستادگی کرده‌اند.
علی النعیمی، وزیر نفت عربستان سعودی قاطعانه گفته است حتی اگر قیمت نفت به ۲۰ دلار در هر بشکه هم تنزل کند سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک، از حجم تولیدش (در حال حاضر روزانه ۳۰ میلیون بشکه) نخواهد کاست.
در همین ارتباط، روز دوشنبه شاهزاده الولید، از اعضای خاندان سلطنتی آل سعود نیز در مصاحبه با شبکه آمریکایی CNN گفت: “تقاضا کم شده و عرضه بیش از حد است و هر دو این عوامل باعث سقوط بهای نفت شده است و موضوع به همین سادگی است.”
گفتنی است دولت یازدهم بودجه سال ۹۴ را با پیش بینی نفت بشکه‌ای ۷۲ دلار بسته و بودجه سال ۹۳ را هم بر اساس بشکه‌ای ۱۰۰ دلار. بر این اساس با قیمت کنونی نفت و با احتساب صادرات حدودا روزانه یک میلیون بشکه نفت (بر اساس آمار‌های بین المللی)، دولت در ۲ ماه باقی مانده در سال ۹۳ با ۳ میلیارد دلار کسری و در سال ۹۴ با حدود ۸ میلیارد دلار کسری بودجه روبرو خواهد شد.
