گِرگ میلر- جوبی واریک
برآوردهای جدید اطلاعاتی آمریکا نشان می دهد که ایران کار تحقیقات بر روی اجزای کلیدی تسلیحات هسته ای را از سرگرفته است، اما به گفته مقامات آمریکایی، کندی و بروز وقفه در این تلاش ها نشان می دهد در داخل دولت ایران بر سر ساخت یا عدم ساخت یک بمب اختلاف نظر وجود دارد.
این یافته ها با نتایج برآوردهای بحث انگیز سال 2007 که بر توقف نظامی گری هسته ای ایران صحه گذاشته بود، تفاوت آشکاری دارد.
بر اساس این یافته ها، ایران مجدداً گام هایی را به سوی طراحی کلاهک هسته ای برداشته است و به این ترتیب، به نظر می رسد شک و گمان ها درباره نیت اصلی ایران که در برآوردهای قبلی وجود داشت، به کناری رفته باشد.
اما گزارش جدید درباره احتمال دستیابی ایران به بمب هسته ای، به نتایج محکمی نرسیده است. برآوردهای محرمانه از هم اکنون باعث بروز اختلاف نظر میان مسؤولان آمریکایی در این خصوص شده است که آیا تحریم های به رهبری آمریکا به عنوان ابزاری برای مهار برنامه تسلیحاتی، سبب بروز شک و تردید در میان رهبران ایران شده است یا خیر.
یک مقام آمریکایی که از محتوای این گزارش مطلع است گفت، در مجموع، سازمان اطلاعات ملی آمریکا نتیجه گرفته است که ایران “مراحل ابتدایی تحقیقات بر روی جوانب مختلف روند تولید تسلیحات هسته ای را در پیش گرفته است.” در این گزارش از “بروز اختلاف نظرات جدی در داخل رژیم ایران … بر سر نحوه ادامه این روند” سخن به میان آمده است.
برآوردهای جدید سبب بروز بحث های جدی شده است، نه تنها به این دلیل که به یکی از مهمترین معضلات اصلی امنیت ملی در پیش روی باراک اوباما می پردازد، بلکه به این دلیل که از دید منتقدان، برآوردهای قبلی گمراه کننده بودند و تلاش های جورج بوش برای تشدید فشارهای دیپلماتیک علیه ایران را تحت الشعاع قرار داده بودند. این گزارش از اعتبار زیادی برخوردار است زیرا اتفاق نظر تمام نهادهای جامعه اطلاعاتی آمریکا، به عوض تنها یک نهاد، را با خود همراه دارد.
مقامات آمریکایی اعلام کرده اند که گزارش جدید بر خلاف برآوردهای چهار سال پیش، همچنان محرمانه باقی مانده و علنی نخواهد شد. آنها تنها حاضرند به صورت ناشناس درباره این گزارش گفتکو کنند. مقاله منتشر شده در نشریه وال استریت ژورنال، در هفته جاری به توصیف برخی از جوانب این گزارش پرداخت.
جیمز آر کلاپر مدیرکل اطلاعات ملی آمریکا، روز چهارشنبه نکات کلیدی مندرج در این گزارش را در جلسه ای با کمیسیون اطلاعاتی سنا عنوان کرد. وی به نمایندگان گفت “«پیشرفت های فنی ایران، خصوصاً در بخش غنی سازی اورانیوم، دیدگاه ما را محکم تر کرده است که این کشور ظرفیت علمی، فنی و صنعتی لازم را در اختیار دارد که در نهایت سلاح هسته ای بسازد.” وی افزود: “ایران ظرف چند سال، از نظر فنی قادر به تولید اورانیوم با خلوص بالای تسلیحاتی خواهد بود.»” وی گفت اینکه آیا چنین تصمیمی گرفته شده یا خیر، هنوز مشخص نیست.
ارزیابی جدید، بحث انگیزترین بخش از برآوردهای سال 2007، مبنی بر متوقف شدن نظامی گری هسته ای از سوی رهبران ایران در سال 2003 ، را کاملاً رد نمی کند. این در حالی است که غنی سازی اورانیوم به عنوان سخت ترین بخش از روند تولید یک بمب، همچنان ادامه یافته است.
نهادهای جاسوسی آمریکا اطمینان دارند که مقامات ایران به طور موقت، دستور توقف برخی طرح های تحقیقات نظامی را که به مهندسی پیشرفته در ساخت کلاهک هسته ای مربوط می شد، صادر کرده اند. این قضیه در متون رایانه ای و فایل هایی که بدست آمریکا رسیده، ذکر شده است.
یک مقام ارشد دولت که برآوردهای جدید را بررسی کرده است، گفت: “این برنامه پس از سال 2003، معلق شد.” با این حال، حتی در زمانیکه این طرح نظامی معلق مانده بود، تلاش ها “به جای یک برنامه، به سوی برنامه های مختلف در جهت همسان سازی سوق پیدا کرد و در اختیار شرکت های خصوصی قرار گرفت. اکنون تعیین اینکه تحقیقات در چه موردی انجام می شوند و تا کجا پیش خواهند رفت، به مراتب سخت تر شده است.”
بسیاری از تحلیلگران معتقدند ایران قصد دارد همان مسیری را طی کند که ژاپن و سایر کشورهای موسوم به “قدرت هسته ای بالقوه” طی کرده اند؛ یعنی تمام گام های اصلی برای ساختن تسلیحات هسته ای را طی کند اما بمب را در عمل نسازد.
تأخیر در برنامه هسته ای ایران تا حدودی به تلاش های صورت گرفته برای خرابکاری، از جمله انتشار یک بدافزار رایانه ای موسوم به استاکس نت، ربط داده می شود که سبب از کار افتادن دستگاه های سانتریفوژ در نطنز شد. بازرسان سازمان ملل به این نتیجه رسیده اند که صدها دستگاه در اثر این حملات از کار افتاده اند، اما ایران با سرعت بسیار این مقطع را پشت سر گذاشته و ماشین های جدیدی را جایگزین آنها کرده است.
نهادهای اطلاعاتی آمریکا اعتقاد دارند ایران برای تولید اورانیوم خلوص پائین، سوخت اصلی رآکتورهای هسته ای در سطح تجاری، به پیشرفت ادامه داده است.
منبع: واشنگتن پست- 19 فوریه
