نجمه بزرگمهر
شهروندان معمولی ایران در صدد تقویت یک شبکه غیر رسمی مالی هستند چرا که بانک ها در حال حاضر تحت تاثیر تحریم های بین المللی و عدم برگشت وام های اعطایی ( در حد 45 میلیارد دلار) با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می کنند.
هیچ برآوردی از تعداد این گونه صندوق های غیر رسمی وجود ندارد ولی تمام شواهد حاکی از آن است که طبقه متوسط ایران در حال ایجاد یک شبکه مالی موازی است. وام گرفتن از بانک ها مشکل و مشکل تر می شود و مردم ناچارند به طرق دیگر متوسل شوند.
تعداد 30 نفر ازرانندگان یک آژانس تاکسی در تهران در صندوق شماره 3 دارای سهم هستند. هر سهم هزینه ای معادل 2 دلار در روز دارد. هر ماه چهار عضو این صندوق وامی معادل 600 دلاراز صندوق دریافت می کند. هر عضو حق گرفتن یک وام در عرض 10 ماه که عمر این صندوق خواهد بود دریافت خواهند کرد.
احمد، یکی از رانندگانی چهار سهم دارد و لذا می تواند چهار وام دریافت کند، می گوید: “این یک صندوق پس انداز است و عدم اطمینانی که به سیستم بانکی، در دادن یا ندادن وام وجود دارد، در این صندوق وجود ندارد. مادر من هم در یک صندوق زنان خانه دار، که توسط خویشاوندان ایجاد شده است سهم دارد.”
رئیس آژانس تاکسی یک معلم بازنشسته است که همه برای اداره این صندوق به اواعتماد کرده اند. “این معلم بازنشسته هر روزپول ها را دریافت می کند و در کنار نام افرادی که پرداخت کرده اند علامت می گذارد. او مورد اطمینان همه رانندگان است. همه به او به عنوان مردی تحصیل کرده و صادق احترام می گذارند.”
یکی دیگر از رانندگان گفت این صندوق کمک کرده تا “چیزهایی را بخریم که درشرایط عادی نمی توانیم بخریم، مانند ماشین لباسشویی، که برای آن نمی توانیم وام بانکی دریافت کنیم.”
دولت انکار می کند که سیستم بانکی از دادن وام امتناع می کند، اما مقامات به وجود مشکلات فراوان اعتراف می کنند. اصغر ابوالحسنی، معاون وزیر اقتصاد، روز سه شنبه گفت که میزان بازپرداخت وام های معوقه بانک ها تا پایان سال به بیش از 45 میلیارد دلار می رسد.این رقم نشان دهنده افزایش 66 درصدی نسبت به سال قبل است و همچنین نشان از نه برابر شدن این مقدار از زمان انتخاب محمود احمدی نژاد به عنوان ریاست جمهوری در سال 2005 دارد. سیاست های اقتصادی پوپولیستی او بانکها را مجبور کرد وام های سخاوتمندانه ای با بهره کم به مستمندان پرداخت کنند.
برخی گزارشات حاکی از آن است که سر رسید 25 درصد از وام های معوقه گذشته است که این به معنی آن است که نظام مالی ایران از لحاظ فنی ورشکسته است. اقتصاددانان معتقدند که بانک ها بدون کمک بانک مرکزی نمی توانند به کار ادامه دهند.
تحریم های بین المللی نیز دسترسی بانک های جمهوری اسلامی ایران را به سیستم مالی جهانی محدود ساخته است. سازمان ملل متحد برخی محدودیت ها را بر ایران اعمال کرده است ضمن آنکه ایالات متحده و بریتانیا نیز گامهای یک جانبه ای را در تحریم ایران برداشته اند.
بانک های بزرگ بین المللی، بخصوص آنهایی که دراتحادیه اروپا، ایالات متحده و ژاپن قرار دارند، ازبیم به خطر انداختن معاملات خود با ایالات متحده از معامله با ایران سرباز می زنند.
دیپلمات های غربی در تهران می گویند تشدید بیشتر تحریم های بانکی، محتمل ترین قدم بعدی سازمان ملل و آمریکا و اتحادیه اروپا در ماه های آینده خواهد بود.
حمید تهرانفر، رئیس بخش نظارت بانک مرکزی ایران می گوید: “رکود گریبانگیر بخش های متعددی از اقتصاد شده است.” وی اضافه کرد که یکی از آثار آن “تعویق دربازپرداخت وام بانکهاست.”
منبع: فاینانشال تایمز- 7 مارس
