راشا رعد
تنش دیپلماتیک حاصل از پوشش مطبوعاتی سخنان سفیر امارات متحده عربی در واشنگتن در حمایت از استفاده از نیروی نظامی علیه ایران، مثال آشکاری از پیچیدگی روابط میان کشورها ظرف دهه های اخیر است.
واشنگتن تایمز هفته گذشته به نقل از یوسف القطیبه سفیر امارات در آمریکا نوشت وی دست زدن به اقدام نظامی را به “زندگی در کنار ایران هسته ای” ترجیح می دهد. این نشریه که سخنان القطیبه را “به طرز غیرعادی صریح” توصیف کرد، گزارش داد که این اظهارات در یک کنفرانس در کلرادوی آمریکا ابراز شده است.
هر دو کشور خیلی زود برای مهار تنش دست به کار شدند. طارق الحیدان معاون امورسیاسی وزارت خارجه امارات گفت: “این اظهارات از قالب یک بحث کلی در حاشیه یک گردهمایی غیر رسمی که آقای القطیبه مشغول سخنرانی در آنجا بوده، انتخاب شده و از یک مفهوم کلی استخراج شده اند.”
الحیدان تأکید کرد امارات متحده استفاده از زور برای حل معضل هسته ای ایران را رد می کند و خواستار یک راه حل دیپلماتیک از طریق آژانس بین المللی انرژی هسته ای است. وی گفت: “ایران یک کشور همسایه است و ما دارای روابط تاریخی با آن هستیم… امارات به حق حاکمیت سایر کشورها و اصل عدم مداخله در امور یکدیگر احترام می گذارد.”
در ایران نیز کریم عابدی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت اظهارات نسبت داده شده به القطیبه خلاف واقع است. عابدی گفت ایران روابط اقتصادی و تجاری خوبی با امارات دارد و با هیچیک از کشورهای عرب همسایه خود مشکلی ندارد. خبرگزاری مهر به نقل از عابدی نوشت: “چنین گزارش هایی هیچ چیز به جز جنگ تبلیغاتی جهت آسیب رسانی به دوستی ایران وامارات نیستند.”
صرفنظر از اینکه اظهارات منتسب به سفیر امارات از یک بحث کلی استخراج شده و یا اینکه غفلتاً بر زبان رانده شده، بیانگر احساسات واقعی رهبران عربی است. این اظهارات مسلماً نشان می دهد تنش میان دو کشور در حال بالا گرفتن است. ایران از دیرباز هم یک تهدید سیاسی برای امارات و البته سایر کشورهای خلیج فارس نظیر عربستان سعودی بوده، و هم یک شریک تجاری برای آنها بوده است.
با این حال از ماه گذشته دیده می شود شناورها و کانتینرهای حمل کالا برای ایران در بندر دوبی انباشته شده اند. این منظره غیرطبیعی درحالی به چشم می خورد که تحریم ها علیه تهران به دلیل برنامه هسته ای آن کشور سخت تر شده اند. شورای امنیت سازمان ملل چهارمین قطعنامه تحریمی علیه ایران را در 9 ژوئیه به تصویب رساند. این تحریم ها شامل ایجاد محدودیت بر معاملات مالی، محاصره سخت تر نظامی و اجازه توقیف محموله های مشکوک به حمل کالاهای قابل استفاده در برنامه های موشکی و هسته ای هستند. تحریم های مازاد و یکجانبه ای نیز که حوزه های مالی و انرژی ایران را هدف گرفته اند، بعداً از سوی ایالات متحده و اتحادیه اروپا وضع شدند.
مسؤولان شورای تجار ایرانی ها در دوبی (آی- بی- سی) می گویند تجارت میان ایران و دوبی، شرکای بزرگ قدیمی، تحت تأثیر تحریم های اخیر قرار گرفته است. به گفته مرتضی معصوم زاده مدیر آی- بی- سی، مأموران گمرک سیستم جدیدی را ظرف چند ماه اخیر به کار گرفته اند که هرگونه محموله عبوری از دوبی به مقصد ایران را مورد بازبینی قرار می دهند.
آی- بی- سی تخمین می زند میزان تجارت ایران و دوبی از 8 میلیارد دلار در سال 2009، به 6 میلیارد دلار در سال جاری تنزل پیدا کند. تراز تجاری پیش تر در سال 2008 به 12 میلیارد دلار رسیده بود. شمار شرکت های تحت مالکیت ایرانی ها در دوبی ظرف یک سال گذشته از 8,400 به 8هزار کاهش یافته است. علت این امر بنا به گفته شورای یاد شده، بحران مالی و تحریم های موجود است. امارات متحده عربی منزلگاه حدود 400هزار شهروند ایرانی است.
مقامات ایرانی نیز در واکنش به رویکرد دوبی، هفته پیش تصمیم گرفتند پیوندهای تجاری خود با امارات متحده عربی را تا حد چشمگیری تنزل دهند. مسعود دانشمند رئیس اتاق بازرگانی ایران- امارات گفت: “امارات متحده پا را فراتر از قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران گذاشته است . بنابراین ایران نیز پیوندهای تجاری خود با امارات را ظرف ماه های آینده کاهش خواهد داد. رفتار امارات متحده عربی برای ما قابل پذیرش نیست.”
تغییر رویه دوبی در برابر ایران آن هم درحالی که در گذشته در برابر فشار فزاینده ایالات متحده مقاومت می کرد، شاید ناشی از بحران مالی باشد که کل منطقه خلیج فارس را در برگرفت. ابوظبی از پایان سال 2009 برای کمک به حل بحران مالی دوبی پادرمیانی کرد و به این ترتیب، موازنه قدرت میان این امیر نشین با دوبی تغییر کرد. به گفته تحلیلگران، ممکن است همین مسأله به موضع جدید دوبی منتهی شده باشد.
با این حال، هرچند امارات متحده عربی و سایر کشورهای خلیج فارس از یک ایران هسته ای نگران هستند، اما می دانند که باید از یک رویارویی با ایران جلوگیری شود. کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از دیرباز خواستار اتخاذ یک راه حل دیپلماتیک برای معضل هسته ای ایران بوده اند.
بدترین کابوس اعضای شورای همکاری خلیج فارس ایجاد یک جنگ فرقه ای در عراق و سپس گسترش آن به تمام منطقه است. بنابراین، امنیت در اولویت اول آنها قرار دارد. آنها نگرانند که دولت هسته ای ایران می تواد سبب تحریک دوستان شیعه خود در کشورهای همسایه شده و قضیه را تا سرحد جنگ داخلی پیش ببرد. دولت های خلیج فارس در دهه 1980 گروه های تحت حمایت ایران را مسؤول ناآرامی های ایجاد شده در عربستان سعودی، بحرین و سایر کشورهای خلیج فارس معرفی می کردند.
منابع مطلع عربی به الاهرام اطلاع داده اند که برخی دولت های عربی از کشورهای حوزه خلیج فارس خواسته اند از مشاجره با ایران بر سر معضل هسته ای دست بردارند زیرا نگرانی آنها تنها بر اساس گمانه هاست و این موضوع هنوز توسط آژانس بین المللی انرژی هسته ای اثبات نشده است. این درحالی است که در اختیار داشتن تسلیحات هسته ای از سوی اسرائیل مسجل است. یکی از این منابع گفت: “نگرانی کشورهای خلیج فارس باید بیشتر بر روی اسرائیل با 200 کلاهک هسته ای متمرکز باشد که قلمروی این کشورها را در تیررس خود قرار داده است.“
منبع: الاهرام- 20 ژوئیه
