کمتر موضوعی در سال های اخیر دیپلمات ها را به اندازه برنامه هسته ای ایران به دردسر انداخته است. ولی همزمان با از سر گیری مذاکرات هسته میان نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای 1+5 در وین، احساس دیپلمات ها تغییر کرده است. نوامبر گذشته توافقی به دست آمد که اعتماد طرفین را به یکدیگر بهبود بخشید و ایران هم به دنبال آن ترمز هایی را بر برنامه هسته ای خود اعمال کرد و درعوض غرب هم بخشی از تحریم ها علیه این کشور را کاهش داد. اکنون نوبت بخش دشوار آن رسیده است. دو طرف قول داده اند تا آخر ماه ژوئیه به توافقی جامع دست یایند که، حداقل از لحاظ نظری، ایران از تحریم ها رها شود و نگرانی از تولید سلاح هسته ای توسط این کشور و ترس از دامن زدن به مسابقه تسلیحات هسته ای در خاورمیانه تخفیف یابد.
تاریخ تعیین شده بلند پروازانه به نظر می رسد و مشکلات فنی متعددی هنوز وجود دارد. هنوز شکاف های جدی میان خواسته های ایران و گروه ۱+۵ وجود دارد. بد تر از آن اینکه یک دهه دیپلماسی بی نتیجه عدم اعتماد طرفین را به همراه داشته است و در درون کشورها جناح های سیاسی را به رقابت با یکدیگر واداشته است. در گذشته فریب های کنگره آمریکا و تندروهای ایران توافق را به تعویق انداخت. دولت های غربی نگران آن هستند که اگر مذاکرات این بار هم با شکست مواجه شود، به مراتب دشوارتر خواهد بود تا توافق بین المللی را برای تحریم ایران جلب نمود. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در هر صورت با چالش های دشواری روبرو خواهد بود. او باید یا توضیح دهد که ۳۰ سال تلاش ایران با هزینه ای معادل ۳۰۰ میلیارد دلار (بنا بر برخی تخمین ها) باید اساسا به عقب بازگردد یا باید مردم را راضی کند که به زندگی سخت تر و انزوای بیشتر از جامعه جهانی تن در دهند.
علی رغم این وضعیت، تحلیلگران به نشانه های امید اشاره می کنند. مصرف کنندگان و کسب و کارهای ایرانی ها بر اثر تحریم ها آسیب فراوان دیده است. همه بر این عقیده هستند که قول کاهش تحریم های غرب و کاهش تنش با غرب از عوامل مهم پیروزی روحانی در انتخابات بود. همین امر باعث نرمش بیشتر رهبران ایران شده است که امکان بازرسی دقیق تر از سایت های هسته ای و غنی سازی اورانیوم را فراهم کرده اند. کشورهای ۱+۵ اکنون اهمیت حفظ چهره ایران را درک کرده اند. درخواست های مبتنی بر حذف بخش هایی از برنامه هسته ایران در داخل به عنوان تغییر عملکرد برخی از تسهیالت ترجمه شده است. هر چند سایه تحریم ها بر سر ایران خواهد بود، ولی مذاکره کنندگان غربی اکنون بیشتر بر امتیازات متمرکز هستند تا تنبیهات.
امتیاز یک توافق جامع برای ایران و برای همه عظیم خواهد بود. منابع عظیم نفت و گاز ایران از دهه ها فرسایش رنج می برند درحالیکه مردم تحصیل کرده کشور توان بالقوه بازار این کشور را نشان می دهد. مساله هسته ای تنش ها در خاورمیانه را افزایش داده است؛ نه تنها میان ایران و اسرائیل بلکه میان مسلمانان سنی و شیعه. ایران همواره گفته است که برنامه هسته ای آن صلح آمیز است. قدرت های غربی هم همواره گفته اند برای این ادعا دلیل می خواهند. اکنون زمان آن رسیده که دو طرف آنچه را که ادعا می کنند به جامه عمل در آوردند.
منبع: بیزنس‌رکوردر - 12 مه 2014
