باید به آنگلا مرکل امتیاز داد، گرچه صدر اعظم آلمان همیشه طرفدار پر و پا قرص فشار بین المللی علیه ایران نبوده است. در واقع دولت او ظرف یک دهه گذشته سیاست ضد و نقیضی را در قبال ایران در پیش گرفته است و در عین حمایت از تحریم های سازمان ملل و اروپا علیه آیت الله های ایران، به اغنای اقتصاد تشنه شرکای خارجی در ایران کمک کرده است. با این حال، به نظر می رسد مرکل و دولتش موضع خود را عوض کرده اند. آلمان اخیراً تمایل خود را برای پیوستن به تلاش اتحادیه اروپا جهت تحریم بانک تجاری ایران- اروپا موسوم به ای آی اچ، ابراز کرده است. انتظار می رود این تحریم به طور رسمی از سوی اتحادیه اروپا روز دوشنبه اعلام شود.
این رویداد حایز اهمیت بسیار است. این بانک تحت کنترل ایران در هامبورگ به عنوان مجرای کلیدی مالی برای تسهیل انتقال میلیاردها دلار میان ایران و اروپا عمل می کند و مشارکت قابل توجه ای در برنامه های هسته ای و موشکی ایران داشته است. بر اساس برآوردهای بین المللی و آمریکا، بانک ای آی اچ به عنوان مجرایی برای معاملات تسلیحاتی ایران و کسب قطعات مربوط به جنگ افزار تسلیحات هسته ای، و نیز ابزاری حیاتی برای شاخه مخوف نظامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب، عمل کرده است. این بانک به عنوان مجرای مالی برای تسهیل نقل و انتقال میلیون ها دلار در حوزه دانش فنی موشک های دوربرد به جمهوری اسلامی در سال های گذشته عمل کرده است. این فعالیت ها، وزارت خزانه داری آمریکا را بر آن داشت تا نام بانک یاد شده را در سپتامبر 2010 در فهرست سیاه خود قرار دهد.
آلمان تا همین اواخر تمایلی به پیروی از آمریکا نداشت. دولت مرکل چندین سال از بازداشتن مؤسساتی نظیر ای آی اچ خودداری می کرد و دلیل آن را تعهدات مالی در قبال سرمایه گذاران بانک در صورت تعطیلی این مؤسسات عنوان می کرد. علاوه بر آن، برلین سایر کشورها را نیز از قراردادن نام این مؤسسات در فهرست سیاه بازداشته است و همین اواخر فرانسه را از تعیین ای آی اچ به عنوان هدف بعدی تحریم های اروپایی بازداشت.
تردید و دودلی آلمان قابل درک است. شراکتی که ظرف سه دهه گذشته میان تهران و برلین بوجود آمده، تنها برای پیشبرد اهداف سیاسی نبوده بلکه تا اندازه زیادی سودآور بوده است. آلمان بزرگترین شریک تجاری ایران در اتحادیه اروپا محسوب می شود. بر اساس اطلاعات رسمی اداره آمار فدرال آلمان، تجارت دوجانبه برلین و تهران در سال گذشته با پنج درصد افزایش به رقمی بالغ بر 4.17 میلیارد دلار رسید و این علیرغم تلاش های جندجانبه موجود برای منزوی کردن جمهوری اسلامی بوده است. شرکت های آلمانی این پیام را دریافت کرده اند که هرچند زیمنس متعهد به کاهش میزان تجارت خود با ایران شده، اما سایر شرکت ها نظیر توسن کروپ همچنان از رونق تجاری خود با جمهوری اسلامی بهره مند هستند.
آلمان به شیوه های دیگر نیز در حال کمک به ایران بوده است. تخمین زده می شود بیش از 60 درصد دانش فنی حیاتی مورد استفاده ایران در اکتشاف منابع گاز طبیعی از سوی آلمان تأمین می شود. درحالیکه تحریم های آمریکا شروع به تأثیر گذاشتن بر صنعت نفت ایران کرده است، چنین کمک هایی از سوی آلمان چیزی از یک مجرای تنفس واقعی برای صنایع تحت فشار انرژی ایران کم ندارد.
شاید همین موارد بوده است که دولت مرکل را به سوی اتخاذ موضع محکم تر سوق داده است. اما مقطع زمانی فعلی نیز نقش مهمی در این بین ایفا می کند. سخت گیری آلمان علیه بانک ای آی اچ در حالی صورت می گیرد که تحرک جدیدی در اتحادیه اروپا برای تحریم این کشور به سبب انگیزه های هسته ای و نیز رویکرد سرکوبگرانه در داخل در این کشور به راه افتاده است. ضمناً اتخاذ این رویکرد در آستانه سفر مرکل به واشنگتن در اوائل ماه ژوئن صورت می گیرد؛ دیداری که در آن، خواست جهانی بر مهار بلند پروازی های هسته ای ایران در مذاکره با مقامات کاخ سفید متمرکز شده است.
البته هنوز اتحاد ایران و آلمان قابل ترمیم است. پیوندهای اقتصادی میان تهران و برلین ریشه دار است و شرکت های آلمانی در فکر بازگشت به حالت عادی در تجارت با جمهوری اسلامی در ظرف ماه های پیش رو هستند. در واقع نقش اخیر آلمان در کمک به هند برای دور زدن محدودیت های بین المللی در خصوص تجارت نفتی با ایران نشان می دهد جایگاه این کشور در کمک به ایران بسیار فراتر از گذشته است.
با وجود این، پشتیبانی آلمان از تحریم های موجود علیه ای آی اچ را باید همانطور که هست مشاهده کرد: یعنی تحولی چشمگیر در رویکرد برلین به تهران و گام بزرگی به سوی تلاش های بین المللی برای قطع مجاری حیاتی ایران در جستجو برای کسب زرادخانه استراتژیک نظامی. وقتی پای مرکل به واشنگتن می رسد، سیاستگذاران آمریکایی باید وی را به تسهیل هر دو روند فرابخوانند. آنها در عین حال باید روشن کنند که مایلند این تغییرات فراتر از یک روند موقت باشد.
منبع: فوربس- 20 مه
