زونیا گیلرت
در ماه ژوئن رییس جمهور ایران انتخاب خواهد شد و اشتیاق مطبوعات برای پوشش این رویداد بسیار قابل توجه است. روزنامه نگاران ایرانی مورد ارعاب قرار می گیرند و گزارشگران خارجی به شدت تحت کنترل اند.
برای سران جمهوری اسلامی، ظاهراً روزنامه نگاران بیش از یک دردسر محسوب می شوند: هر روز اخبار مربوط به سانسور، ارعاب و دستگیری گزارشگران در جمهوری اسلامی به اطلاع عموم مردم می رسد. وضعیت روزنامه نگاران قبل از انتخابات ۱۴ ژوئن برای ارائه گزارش های آزاد و مستقل به مراتب مشکل تر و خطرناک تر می شود.
سه هفته قبل از انتخابات، محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به روزنامه نگاران خارجی گفت که می توانند برای انتخابات آتی در محل حاضر شده و گزارش تهیه کنند. براساس گزارش منتشر شده توسط خبرگزاری نیمه دولتی مهر، تهمیدات سختی باید برای کنترل و نظارت بر روزنامه نگاران خارجی به کار گرفته شود. ولی منظور این گزارش از تمهیدات هنوز مشخص نیست.
به گفته حسینی، درمجموع ۲۰۰ روزنامه نگار خارجی خواستار گزارش دهی از انتخابات ژوئن در ایران شده اند. وزارت ارشاد یکی از نهادهایی است که در صدور مجوز برای آنها دخالت دارد.
قربانی کردن روزنامه نگاران
شریف منصور، رییس بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در سازمان غیردولتی “کمیته حمایت از روزنامه نگاران” نسبت به محدودیت های فزاینده ای که طی ماه های اخیر در ایران برای روزنامه نگاران به وجود آمده ابراز نگرانی کرد. او با تأسف می گوید: “ما شاهد آن هستیم که انتخابات به صحنه ارعاب روزنامه نگاران تبدیل شده.” حکومت کمی قبل از انتخابات کمپین فشرده ای را علیه نمایندگان رسانه ها به کار بسته است.
گزارشگران طی ماه های اخیر نه تنها بوسیله حرف، بلکه با عمل نیز تحت فشارهای شدید قرار گرفته اند. حکومت در ماه ژانویه، طی چند روز، ۱۴ روزنامه نگار را دستگیر کرد. این افراد جدا از روزنامه های دیگر، با روزنامه های اصلاح طلب نیز همکاری می کردند. اتهامی که به آنها وارد شد، “همکاری با شبکه های ضد انقلاب” در خارج از کشور بود.
درمجموع، ۶۰۰ روزنامه نگار ایرانی [به گفته وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی] به شبکه ای تعلق دارند که قصد سرنگونی نظام را دارد. به گفته حیدر مصلحی در ماه مارس، هدف از این دستگیری ها جلوگیری از وقوع آشوب به مانند شورش های سال ۲۰۰۹ بود.
و تعداد دستگیرشدگان قابل توجه است: به گفته “کمیته حمایت از روزنامه نگاران”، در تاریخ ۱۵ آوریل ۲۰۱۳ تعداد ۴۰ روزنامه نگار در زندان های ایران بسر می بردند.
ارعاب بازدارنده
برخلاف سال ۲۰۰۹، امسال گزارشگران در ایران قبل از انتخابات تحت فشار بی سابقه ای قرار گرفته اند. منصور می گوید: “حکومت سعی کرده روزنامه نگاران را قبل از انتخابات مورد ارعاب و تهدید قرار دهد، زیرا در زمان انتخابات تمامی نگاه ها به سوی ایران معطوف است.”
چهار سال پیش دستگیری ها بلافاصله پس از برگزاری انتخابات انجام شد. گزارشگران خارجی نیز تحت تأثیر موج سرکوب قرار گرفتند: آنها حق گزارش دهی از رویدادهای داخل خیابان نداشتند؛ باید در اتاق هتل هایشان می ماندند؛ برخی دستگیر شدند، مورد بازجویی قرار گرفتند و درنهایت اخراج شدند.
بسیاری از اخبار مربوط به تظاهرات اعتراض آمیز علیه انتخابات ۲۰۰۹ ازسوی آنچه “شهروند خبرنگار” نامیده شد، انجام می گرفت. تظاهرکنندگان، مبارزان یا مردم عادی که شاهد خشونت شبه نظامیان بسیجی بودند، با استفاده از تلفن های همراه خود تصاویر و فیلم هایی تهیه می کردند و آنها را به خارج می فرستادند.
مبارزه برای به دست آوردن اطلاعات
با توجه به محدودیت های اعمال شده از سوی حکومت اسلامی، به دست آوردن اطلاعات مستقل از هشت نامزد انتخاباتی برای شهروندان ایرانی کار آسانی نیست. منصور می گوید: “مردم تلاش می کنند تا اطلاعات بیطرف به دست آورند و می دانیم که راه هایی برای دور زدن سانسور وجود دارد.”
او در ادامه می افزاید: “ولی همچنان واقفیم که دولت جمهوری اسلامی تلاش می کند تا دسترسی به شبکه های مجازی و دیگر برنامه ها را که با کمک آنها می توان سانسور دولتی را دور زد، غیرممکن سازد. ولی ما نمی دانیم این اقدام تا چه حد کارآمد است.” سازمان گزارشگران بدون مرز در اوایل ماه مه اعلام کرد که دسترسی به شبکه های مجازی قطع شده و سایت های مخالفان از دسترس خارج شده است.
منصور با تأسف می گوید: “با توجه به وضعیت اسفناک اقتصادی، اعمال تحریم ها، تورم، و بیکاری فزاینده، این حق مردم ایران است که بدانند نامزدها چگونه می خواهند مشکلات را حل و فصل کنند.” وجود رسانه های آزاد و مستقل به شدت ضروری است، زیرا: “ما معتقدیم که انتخابات باید یک رقابت سالم باشد و از همه طیف ها با عقاید مختلف در آن حضور داشته باشند؛ بدون اینکه ارعاب یا تهدیدی دراین زمینه وجود داشته باشد.”
منبع: دی ولت، ۷ ژوئن
