سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی گزارش برخی رسانه‌های غربی درمورد گشایش دفتر طالبان در شهر زاهدان را تکذیب کرده و با “ادعا” دانستن آن گفته است، ایران تنها دولت افغانستان را به رسمیت می‌شناسد. این خبر اولین واکنش رسمی جمهوری اسلامی به گزارشهایی است که رسانه های غربی هفته گذشته پیرامون گشایش دفتر گروه افراطی طالبان در مرکز استان سیستان و بلوچستان ایران منتشر کرده بودند.
بر پایه این گزارش‌ها جمهوری اسلامی قصد دارد با رسمیت بخشیدن به گروه طالبان، که اصلیترین گروه مخالف مسلح دولت افغانستان به شمار می‌آید، در پیمان استراتژیک میان این کشور و ایالات متحده اختلال ایجاد کند. تحلیلگران مسائل ایران و افغانستان اما به روز می‌گویند به دلایل سیاسی متعدد این گمانه زنی‌ها قابل تائید نیستند.
اختلاف ایدئولوژیک و استراتژیک
”پایگاه اطلاع‌رسانی دولت” روز دوشنبه، ۱۶ مرداد ماه به نقل از رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت امور خارجه، تاسیس دفتر گروه شبه‌نظامی طالبان در شهر زاهدان در جنوب شرقی ایران را تکذیب کرد.
در این خبر رسمی، رامین میهمانپرست با اشاره به روابطه “حسنه” با دولت افغانستان و دایر بودن کنسولگری جمهوری اسلامی در این کشور تاکید کرده: “جمهوری اسلامی ایران، تنها دولت قانونی افغانستان را به رسمیت می‌شناسد.”
دو روز قبل از تکذیب این خبر، سایت تابناک، نزدیک به دبیر دفتر تشخیص مصلحت نظام نیز نوشت: “جمهوری اسلامی به لحاظ ایدئولوژیک با طالبان اختلاف عمیق دارد. تاکنون چنین گزارشهایی از جانب تهران تایید نشده است.”
هفته گذشته رسانه‌های غربی از جمله روزنامه‌های، تلگراف، وال استریت ژورنال و گاردین اعلام کرده بوند جمهوری اسلامی در ماه‌های اخیر به یک عضو ارشد طالبان اجازه داده است در جنوب شرقی ایران، دفتر رسمی نمایندگی دایر کند. این گزارش‌ها هدف از این اقدام را کمک به طالبان “برای منحرف ساختن پیمان نامه استراتژیک آمریکا و افغانستان” عنوان کرده است.
در اردبیهشت ماه سالی جاری باراک اوباما و حامد کرزای، روسای جمهور ایالات متحده و افغانستان پیمان نامه‌ای امضا کردند که در آن نحوه همکاری‌های امنیتی، سیاسی و اقتصادی آمریکا پس از سال ۲۰۱۴ بررسی شده بود.
جمهوری اسلامی تنها کشور منطقه بود که به صورت رسمی مخالفت خود را با این توافق اعلام کرد.
علاووه بر خبر تاسس دفتر نمایندگی از سوی طالبان در زاهدان در ماه‌های گذشته گمانه‌هایی هم مطرح شده که بر اساس آن‌ها جمهوری اسلامی قصد دارد در صورت حمله آمریکا و اسرائیل از گروه های مخالف غرب در منطقه یاری بگیرد.
عبدالستار دوشوکی، کار‌شناس مسائل ایران و افغانستان و مدیر موسسه مرکز مطالعات بلوچستان در لندن در این مورد به روز می‌گوید: “در صورت وجود رابطه فرضی میان طالبان و جمهوری اسلامی، گشایش دفتر طالبان در زاهدان نمی‌تواند هیچگونه توجیه منطقی داشته باشد. این‌ها بیشتر گمانه زنی هستند و تا زمان اثبات نمی‌توان به عنوان واقعیت پذیرفت.”
به اعتقاد این تحلیلگر سیاسی بعید به نظر می‌رسد که جمهوری اسلامی اجازه دهد طالبان در شهر بزرگی مانند زاهدان دفتر نمایندگی باز کند؛ چرا که این موضوع رابطه با دولت افغانستان را تیره می‌کند و نقض استراتژیک بنیادینی با دیگر متحدان ضد طالبانی ایران در منطقه محسوب می‌شود.
او در مورد رابطه جمهوری اسلامی با گروه های خارج از دولت افغانستان می‌گوید: “جمهوری اسلامی روی شیعه‌های هزاره‌ای در هرات سرمایه گذاری کرده و حمایت از طالبان و القاعده که در تضاد با منافع همپمانان جمهوری اسلامی در منطقه نظیر حزب الله و حماس است چندان منطقی به نظر نمی رسد.”
در ماه‌های گذشته همچنین گزارشهایی مبنی بر آموزش نظامی نیروهای وابسته به طالبان در مرزهای مشترک با ایران منتشر شد که به گفته آقای دوشوکی هیچ‌گاه مورد تائید قرار نگرفتند.
اتحاد طالبان با جمهوری اسلامی؟
در روزهای گذشته و به دنبال ربوده شدن ۴۸ ایرانی در دمشق پایتخت سوریه، گزارشهایی مبنی بر به عهده گرفتن مسئولیت این ربایش از سوی یک گروه اسلامی تندرو به نام “جندالله” منتشر شد.
مدیر مرکز مطالعات بلوچستان می‌گوید: ”این گروه که به القاعده و گروه‌های سلفی نزدیک است با جندالله ایران تنها شباهت اسمی دارد، اما در صورت صحت این خبر می‌توان آن را دلیل دیگری بر اختلافات دو طرف پنداشت. به زعم مقامات جمهوری اسلامی، آن‌ها در حال حاضر در سوریه با تفکر القاعده و طالبانی و گروه‌های سلفی طرفدار آن‌ها درگیر هستند. بنابراین نمی‌توان پذیرفت که گروه‌های افراطی سلفی که در سوریه می‌جنگند در عین حال در زاهدان دفتر رسمی داشته باشند.”
در سالهای گذشته گروه‌های تندرو طالبان و القاعده از فعالیت‌های مسلحانه گروه افراطی جندالله در ایران حمایت کرده‌اند. بنابراین آنطور که آقای دوشوکی می‌گوید: “اگر آن‌ها حضوری در ایران داشته‌اند علیه جمهوری اسلامی و در حمایت از گروه‌های مسلح مخالف بوده است نه همکاری با نظام حاکم.”
به گفته این تحلیلگر سیاسی انتشار این گمانه‌ها از سوی برخی رسانه‌های غربی را باید در ادامه جدل لفظی غرب و جمهوری اسلامی ارزیابی کرد: “این اخبار می‌تواند در راستای تقویت این موضوع باشد که جمهوری اسلامی علاوه بر فعالیت‌های نگران کننده هسته‌ای خود، با دشمان غرب نظیر القاعده و طالبان هم همکاری دارد. خصوصا اینکه ایران در معرض تهدید جنگ نظامی قرار گرفته است.”
در یک سال گذشته و پس از شدت گرفتن تحریم‌های اقتصادی جهانی علیه ایران و شکست مذاکرات هسته‌ای گروه ۵+۱، مقامات غربی بار‌ها از استفاده گزینه نظامی علیه ایران سخن رانده‌اند؛ اظهاراتی که با واکنش متقابل عالی رتبه ترین مقامات جمهوری اسلامی روبرو شده است.
