کراوات در بسیاری از کشورهای جهان قسمتی عادی از لباس مردان و در برخی موارد خانم ها به شمار می آید اما در ایران قضیه کاملا متفاوت است. هیچ مسئول دولتی در جمهوری اسلامی اجازه این که در محل کارش کراوات بزند ندارد. بسیاری از آنها در بیرون از محل کار هم از کراوات استفاده نمی کنند.
پس از دهه ۶۰ که کراوات زدن نمادی از غرب گرایی در ایران انقلابی و ضد امپریالیستی آن روزها به شمار می‌رفت و فروش یا حتی استفاده از آن در اماکن عمومی هم می‌توانست با برخورد نیروهای انتظامی یا گشت‌های امر به معروف و نهی از منکر مواجه شود، اکنون چند سالی است که برخورد با کراوات مجددا اوج گرفته است.
در بهار سال ۱۳۹۱ رسانه ها گزارش دادند که نیروی انتظامی مانع از فروش کراوات در مغازه ها شده و مغازه داران مجبور شده اند کراوات های خود را جمع آوری کنند.
در همان هنگام، جواد درودیان، رئیس اتحادیه پیراهن دوزان و پیراهن فروشان گفت که پلیس به آنها دستور داده “سربرگمان که در آن از قدیم یک عکس کراوات روی آن وجود داشت باید عوض شده و عکس کراوات از روی آن برداشته شود.”
حالا با گذشت یک سال از آن روزها، معاون نیروی انتظامی تأکید کرده که ممنوعیت استفاده از کراوات در بیمارستان ها همچنان پابرجا است.
به گفته سردار سعید منتظرالمهدی، علاوه بر این، “الزام بانوان برای آرایش های نامتعارف در بیمارستان ها” نیز همچنان ممنوع است و بر این مبنا “برخوردهایی که سال های گذشته انجام شده همچنان ادامه دارد.”
کراوات اسلامی
نیروی انتظامی می گوید برخی از بیمارستان های خصوصی به ویژه در تهران، پرسنل مرد خود را وادار به بستن کراوات می کنند و همزمان از پرسنل زن خود نیز می خواهند که با آرایشی که پلیس آن را “نامتعارف” می داند، در محل کار خود حاضر شوند. نیروی انتظامی تأکید می کند که بیمارستان ها حق چنین کاری را ندارند و با آنها برخورد خواهد کرد.
بسیاری از مراجع تقلید شیعه، هم استفاده از کراوات توسط مردان و هم آرایش کردن زنان را “حرام” یا “غیر جایز” می دانند. آنها معتقد هستند کراوات مسلمانان را “شبیه کفار” می کند و “فرهنگ کفار” را هم گسترش می دهد.
در فقه اسلامی به غیر مسلمانان “کافر” گفته می شود.
برای برطرف کردن همین نگرانی ها هم بود که همت کمیلی در سال ۱۳۸۹ کرواتی را به شکل شمشیر ذوالفقار که به امام اول شیعیان منتسب است، طراحی کرد و نام آن را “کراوات اسلامی” گذاشت.
البته کراوات در ایران همیشه ممنوع نبود. در دوران سلطنت پهلوی، استفاده از کت و شلوار و کراوات در کشور مرسوم و پوشیدن آن فراگیر شد. این شرایط حتی تا اوایل روی کار آمدن جمهوری اسلامی هم ادامه داشت.
تحمل ابتدایی
روح الله خمینی، رهبر نخست جمهوری اسلامی اگرچه آرایش زنان برای مردان غریبه یا نامحرم را حرام اعلام کرده بود اما چنین حکمی را درباره کراوات استفاده نکرده بود.
بسیاری از نزدیکان و معتمدان او قبل از انقلاب اسلامی و حتی تا مدتی پس از روی کار آمدن جمهوری اسلامی، روشنفکران مسلمانی بودند که کت و شلوار و کراوات می پوشیدند. اعضای دولت موقت مهدی بازرگان همگی کت و شلوار و کراوات می پوشیدند. حتی فرماندهان ارتش تا مدتی پس از آغاز جنگ با عراق همچنان کراوات می زدند.
صادق طباطبایی، برادر همسر سیداحمد خمینی و سخنگوی دولت مهدی بازرگان هم گفته که آیت الله خمینی هرگز از او نخواست که کراوات نزند.
محمود بروجردی، داماد آیت الله خمینی که اسفندماه سال ۱۳۸۹ درگذشت نیز در بیان یک خاطره شخصی، این موضوع را تکرار کرده و گفته بود هنگامی که برای خواندن خطبه عقد با همسرش به نزد رهبر پیشین جمهوری اسلامی رفته بودند هم کراوات زده بود.
پدیده غربی
اما شرایط خیلی زود تغییر کرد. رهبری که پس از روح الله خمینی قدرت در ایران را به دست گرفت با کراوات به شدت دشمن بود.
از نظر آیت الله خامنه ای، کراوات “یک پدیده غربی” است که “وحشی های ادکلن زده” از آن استفاده می کنند و استفاده از آن برای مسلمانان “جایز نیست”.
او در این خصوص فتوا هم داده است: “بستن کراوات و پاپیون چون تقلید و ترویج از فرهنگ مهاجم غیر مسلمین است جایز نیست.”
اما محمود احمدی نژاد معتقد است که “هیچ مرجع تقلیدی نگفته کراوات حرام است”.
او در سال ۱۳۸۹ گفت: “ما کراوات زدن را مسخره می‌کردیم و حتی کار کفرآمیز شد، در حالی که هیچ مرجعی فتوا به حرمت کراوات نداده بود.”
رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت خارجه نیز در سفری به کشور ارمنستان و در پاسخ به پرسشی درباره ممنوعیت کراوات در ایران گفت “ما کروات را بد نمی دانیم اما معتقدیم وقتی لباس سنتی خود را داریم و می توانیم استفاده کنیم چرا باید از کروات که نماد غرب است استفاده شود.”
بسیاری از حقوقدانان مانند بهمن کشاورز هم معتقدند که استفاده از کراوات در هیچ کجای قانون منع نشده است.
با وجود این قبیل سخنان، نیروی انتظامی همچنان بر برخورد با فروش کراوات و استفاده از آن در مکان هایی مانند بیمارستان ها تأکید دارد همانطور که بسیاری از مردان هم اصرار دارند که با کراوات خوشتیپ تر و جذاب تر به نظر می آیند و استفاده از آن را فراموش نمی کنند.
