حسن روحانی هفته گذشته در جشن سالگرد انتخاب خود به عنوان رئیس جمهور ایران شرکت کرد. او در این برنامه تاکید کرد: “یک سال از روز بزرگی که شما ملت در پای صندوق های رای آفریدید و ۱۰ ماه از روزی که دولت کار خود را آغاز کرده می گذرد و اطمینان می دهم که در تمام این مدت هیچ گاه وعده هایی را که به مردم داده ایم از یاد نبرده و نخواهیم برد.” او با تاکید بر اینکه دولت بر اساس وعده هایی که داده در عرصه های داخلی و خارجی و مسایل فرهنگی و اقتصادی گام های بلندی برداشته، اضافه کرد: “ اقلیت محترم است همان طور که اکثریت محترم است، اما اقلیت حق ندارد به آنچه که اکثریت تصمیم گرفته و به آن رای داده بی احترامی کند. آنچه دولت وعده داده به عنوان یک وظیفه دنبال خواهد شد و البته از دیرباز به ما آموخته اند که به نتیجه رسیدن کارها مرهون گذشت زمان و صبر است.”
اگرچه هنوز از بدست گرفتن دولت توسط حسن روحانی، یک سال کامل نگذشته است اما یادآوری وعده های او به بهانه سالگرد انتخابات خرداد ۱۳۹۲ خالی از فایده نخواهد بود.
سال گذشته دانشگاه تورنتو و کالج مانک پروژه ای به نام “گفتگوی جهانی برای آینده ایران” را به راه انداخت که استقبال خوبی از آن شده بود. پس از انتخاب حسن روحانی به ریاست جمهوری ایران، سایت اینترنتی این پروژه با الهام از ایده مصریها به عنوان “مُرسی متر”، تصمیم گرفت که وبسایتی با نام “روحانی سنج” راه اندازی و در آن وعده های روحانی در دوران تبلیغات انتخاباتی را لیست کند. قرار بوداین وبسایت در زمانهای مختلف به روز شود و وعده هایی که محقق شده اند، مشخص گردد. بر اساس آماری که در این سایت منتشر شده است کل وعده های حسن روحانی حدود ۷۳ مورد بوده که تاکنون شش مورد آن کاملا محقق شده ۲۳ مورد در حال پیگیری است، چهار مورد محقق نشده است و بقیه موارد مسکوت مانده اند.
موارد محقق شده از دیدگاه این وبسایت: بازگشایی خانه سینما، بازگرداندن اساتید کنار گذاشته شده به دانشگاه، مخالفت با ستاره دار کردن دانشجویان، یارانه کالایی، مهار تورم و ادامه پرداخت یارانه ها به میزان ۴۵ هزار تومان و عدم کاهش آن است.البته برخی ناظران سیاسی ایران حتی برخی از همین وعده ها را نیز محقق شده نمی دانند. برای نمونه همچنان گروهی از استادان و دانشجویان اخراجی امکان بازگشت به دانشگاه را نیافته اند و پرداخت یارانه ها با ثبت نام دوباره و وعده حذف بخش بزرگی از یارانه بگیران در وضعیتی ابهام آلود قرار گرفته است.
با اینهمه مهمترین وعده های حسن روحانی در دوران تبلیغات انتخاباتی همچنان در حال پیگیری است و برای قضاوت نهایی نیاز به زمان بیشتری خواهد داشت. در این گزارش تنها بخشی کوچک از سخنان روحانی در دوران تبلیغات انتخاباتی تابستان سال گذشته مرور شده تا مشخص شود که مسئولیت او در تحقق این وعده ها چه اندازه سنگین بوده است.
مهمترین وعده ای که روحانی در حوزه سیاست خارجی داد، مربوط به تحریمها بود. او دراواخر فروردین ماه سال ۱۳۹۲ طی سخنانی در استان چهارمحال و بختیاری گفته بود: “اگر یک مدیر خوب در کشور حاکم شود، همه مشکلات اعم از داخلی و خارجی و حتی تحریمها، قابل حل است. میتوان بن‌بست‌ها را شکست و راه دستیابی مردم ایران به اهداف بلندشان را باز کرد. همه قفل‌ها با تدبیر و امید باز می‌شود.”
او در جمع مردم یزد نیز بر رفع تحریمها تاکید کرد و گفت: “اگر بخواهیم با دنیا مذاکره کنیم و تحریمها را برداریم نیازمند قدرت ملی هستیم؛ چراکه دشمن با زور سر فرود نخواهد آورد.”
روحانی در یکی از برنامه های تلویزیونی اش نیز به انتقاد از سیاست خارجی دولت احمدی نژاد پرداخته و گفته بود: “در شرایط کنونی، باید شرایط فعلی را به دقت مورد ارزیابی قرار داد و در صورت اقتضا، از مذاکره و گفت‌وگوی دوجانبه با آمریکا پرهیز نکرد. در گام‌های نخست باید به مذاکره به مثابه بستری برای جلوگیری از شدت یافتن بیش از پیش فشارها و متوقف ساختن روند تحریم‌های کنونی نگریسته شود و در مراحل بعدی باید در پی تعدیل فضا تا حذف کامل تحریمها پیش رفت. مذاکره به صرف مذاکره و بدون حصول نتیجه، مورد قبول من نیست. برای مذاکره با آمریکا باید دستور کار و هدف مشخص و روشنی داشته باشیم.”
در سیاست داخلی نیز مهمترین وعده روحانی از بین رفتن فضای امنیتی بود. از جمله یکبار در اواسط اردیبهشت ماه درباره رفع حصر رهبران جنبش سبز گفته بود: “ریشه همه مسائل به خروج کشور از فضای امنیتی بستگی دارد. برای این موضوع مقدماتی لازم است.”
او درباره فضای امنیتی در دانشگاه ها نیز تاکید داشت: “دانشگاه تنها برای تربیت متخصصان نیست بلکه باید علم و معرفت تولید کند و دانشگاهی می‌تواند مولد علم و معرفت و منشأ اصلی توسعه در کشور باشد که فضای آن علمی- فرهنگی باشد و اگر فضای دانشگاه امنیتی شود، نمی‌تواند علم تولید کند و حقایق را تبیین کند.”
او اضافه کرده بود: “اگر از مردم‌سالاری و دموکراسی سخن می‌گوییم، بدون آزادی حاصل نمی‌شود و جای تاسف است که وقتی از یک استاد فرهیخته دانشگاه می‌خواهیم که تحقیقی انجام دهد، به ما می‌گوید خط قرمزها کجاست؛ البته خط قرمز باید وجود داشته باشد و همه ملت‌ها خط قرمز دارند.”
روحانی در روز ثبت نام نیز در پاسخ به خبرنگاری که پرسید آیا اختیار برداشتن فضای امنیتی را دارد یا نه گفته بود: “اختیارات رئیس جمهور در قانون اساسی آمده است و یادمان باشد که رئیس جمهور رئیس شورای عالی امنیت ملی و از طریق ساز و کار این شورا می‌تواند به مسائل مهم امنیتی بپردازد.” او تاکید داشت: “رئیس جمهور مقام دوم کشور است و می‌تواند در سایه‌ی تعامل با سایر قوا و نزدیکی با سیاست‌های کلی نظام و با حضور فعال خود در مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین با همکاری مجلس بسیاری از کارها را پیش ببرد.”
او یکبار نیز درباره حوادث سال ۱۳۸۸ گفته بود: “باید از ابتدا با حرکتی که نمی‌پسندیدیم مقابله می‌کردیم. صداوسیما باید همان روز به تمام کسانی که مورد اتهام واقع شدند وقت می‌داد. در مورد حوادث سال ۸۸ باید با تساهل برخورد کنیم، اما اگر قرار است در این‌باره زمانی بحث کنیم ما حرف برای گفتن زیاد داریم.”
حسن روحانی وعده هایی درباره آزادیهای سیاسی نیز داده بود. از جمله تاکید داشت: “ آزادی رکن اصلی مردم‌سالاری دینی است. برای تحقق آزادی، قلم و اندیشه باید آزاد باشد.”
درباره وضعیت احزاب سیاسی نیز گفته بود: “ما هیچ‌وقت به معنای واقعی کلمه در ایران حزب نداشتهایم و این در حالی است که حزب می‌تواند قواعد بازی را تغییر دهد. احزاب و مطبوعات آزاد دو عنصر مهم در نظارت هستند که میتوان از این پتانسیل بهرههای فراوان برد. “
از طرفی دیگر او وعده های مکرری هم درباره وضعیت زنان داده بود. از جمله در یکی از سخنرانیهای عمومی خود، تاکید داشت: “زنان و مردان در اسلام و انقلاب اسلامی برابری کامل دارند و دولت آینده، دولتی است که فرصت برابری برای زنان و مردان ایجاد می‌کند.”
او با انتقاد از اینکه در پنج سال گذشته، ۲۳ درصد از حضور زنان شاغل کاسته شده است، گفته بود: “باید نسبت اشتغال زنان با نسبت اشتغال به تحصیل آنها برابری کند و در دولت آینده این نسبت نزدیک می‌شود.” او حتی خواستار تجدید نظر در فقه شده و معتقد بود: “دولت آینده معتقد است که فقه اسلامی در شرایط امروز از سوی حوزه علمیه نیاز به بازنگری دارد و ما از حوزه‌های علمیه تقاضا می‌کنیم که به اصل زمان و مکان توجه بیشتری بکنند. ما نمی‌توانیم بگوییم که یک دختر 9 ساله اگر جرمی مرتکب شد، باید مجازات شود، اما پسر ۱۴ ساله مجازات نشود.”
بخشی از وعده های روحانی نیز به جامعه کارگری بود. از جمله گفته بود: “تشکل‌های صنفی کارگری نه تنها مانع رشد و توسعه تولید نیستند بلکه در شرایط حساس می‌توانند به کمک اقتصاد کشور بیایند. باور دارم که تشکل‌های صنفی کارگری، ضمن آنکه در حمایت مادی و معنوی از کارگران موثرند، در مذاکرات بین کارگران و کارفرمایان نقش مهمی را ایفا می‌کنند که در نهایت، برآیند آن امری مثبت و موثر خواهد بود.”
او همچنین نگرانی کارگران نسبت به خصوصی‌سازی را با توجه به تجرب گذشته به‌جا دانسته و تاکید کرده بود: “گرچه اعتقادی ندارم که خصوصی‌سازی به معنای واقعی و درست آن در کشور انجام شده است، اما در هر شکل و حالتی، خصوصی‌سازی نباید به بهای قربانی شدن کارگران انجام شود.”
اظهارات حسن روحانی در دوران تبلیغات انتخاباتی و وعده هایی که داده بود، موجب شد که راستگرایان فاصله خود را از او بیشتر کردند. محمدرضا باهنر در آن زمان گفته بود: “در بین هشت کاندیدای مطرح، برخی از آنها از نظر جامعه اصولگرایی قابل بررسی نیستند وگروه خونی عارف و روحانی به اصولگرایان نمی‌خورد.”
گرچه پس از پیروزی روحانی که با حمایت اصلاح طلبان و بخشی از بدنه جنبش سبز بدست آمد، بخشی از راستگرایان مدعی شدند که پیروزی روحانی، پیروزی آنها هم بوده، اما در طول یکسال گذشته و با افزایش فاصله روحانی از آنان، میزان حملات به دولت جدید نیز افزایش یافته است.
حداقل در سخنان حسن روحانی همچنان وعده عمل به برنامه های دوره تبلیغات انتخاباتی همچنان شنیده می شود. باید منتشر بود و دید که در ماه های آینده و سالهای باقیمانده از ریاست جمهوری او، چه مسیری طی خواهد شد.
