آرش سیگارچی
با اینکه اصلاح طلبان یکبار رد صلاحیت گسترده در انتخابات دوره قبل مجلس را تجربه کرده اند اما ردصلاحیت این دوره چنان گسترده است که آنها حتی قادر نیستند در بیشتر حوزه ها، برای شرکت در انتخابات کاندیدا معرفی کنند. شاید به همین علت است که از گوشه و کنار زمزمه هایی در مورد نوعی از تحریم انتخابات شنیده می شود.
البته هنوز تحریم انتخابات به عنوان یک گزینه اصلی مطرح نشده، چنانکه جبهه مشارکت به عنوان یکی از اصلی ترین گروههای ائتلاف اصلاح طلبان، در بیانیه ای که روز گذشته صادر کرده به بحث تحریم نپرداخت.
از دیگر سو اصلاح طلبان امیدوارند با اعتراض قانونی و ارایه مدارک، برخی صلاحیت ها تایید شود چرا که بسیاری از آنها معتقدند اینگونه ردصلاحیت گسترده توسط هیات های اجرایی به این دلیل صورت گرفته تا از فشار بر روی هیات های اجرایی کاسته شود.
با این حال برخی نیز معتقدند تایید صلاحیتی درکار نیست و عملا اصلاح طلبان نمی توانند در انتخابات شرکت کنند. اینگونه است که برخی از چهره های اصلاح طلب از هم اکنون به تحریم انتخابات می اندیشند. موضع تحریم در حالی بیان می شود که برخی از چهره های سرشناس اصلاح طلبی، تحریم را روش مناسبی نمی دانند. مهدی کروبی و ابطحی از جمله کسانی هستنند که به شدت تحریم انتخابات را تقبیح می کنند اما در مقابل برخی چهره ها، همچون محمد رضا عارف توصیه می کنند چنانکه رد صلاحیت ها برگشت نیافت “از شرکت در انتخابات خودداری کنیم.“
احتمال انصراف اصلاح طلبان
دکتر عارف اعلام کرده چنانچه وضعیت رد صلاحیت ها به همین ترتیب بماند ”احتمال انصراف اصلاح طلبان برای شرکت در انتخابات مجلس هشتم” وجود دارد. این اظهارات از آن جهت اهمیت دارد که بدانیم عارف، معاون اول رییس جمهور در دولت خاتمی و از جمله معدود اصلاح طلبانی است که به همراه مجید انصاری، اسحاق جهانگیری، عیسی کلانتری و چند تن دیگر صلاحیت شان در هیات های اجرایی تایید شده است.
عارف البته بحث تحریم را منتفی عنوان کرده و گفته است: “اصلاح طلبان انتخابات را تحریم نمی کنند اما احتمال شرکت نکردن کاندیداهای باقی مانده در انتخابات مطرح هست. ما با نظام قهر نمی کنیم ولی شرکت نکردن کاندیداهای اصلاح طلب در این انتخابات باعث خواهد شد تا مردم نتیجه عملکرد محافظه کاران را شفاف تر ببینند.“
عارف همچنین هشدار داده است: “ما ساکت نمی شویم اما بنایمان هم براین نیست که خیلی جنجال کنیم.“
در مرحله رایزنی
اما مرتضی حاجی، رییس ستاد ائتلاف اصلاح طلبان تهران بزرگ هنوز کار را پایان یافته تلقی نمی کند و این روزها را “مرحله رایزنی” می نامد و معتقد است باید از ظرفیت ها استفاده کرد. حاجی که سخت درگیر برنامه ریزی برای این مرحله رایزنی است در این مورد می گوید: “از نامزدهای اصلاح‌طلب درخواست کردیم که اگر به آنها اعلام عدم صلاحیت شد، ستاد را مطلع کنند و نامه‌ای را که برای آنها فرستاده می‌شود برای ستاد یا فکس کنند یا بفرستند تا پیگیری کنیم؛ چراکه هنوز ظرفیت قانونی برای پیگیری این موضوع وجود دارد و فقط باید به ستاد اعلام شود ضمن آنکه هرکدام از افراد باید به شخصه پیگیر کارهای خود باشند. در عین‌حال ستاد هم به این اطلاعات نیاز دارد؛ لذا تقاضای من از نامزدها این است که ما را در جریان بگذارند.“
رییس ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان تهران بزرگ همچنین می گوید: “در حال حاضر برای اظهارنظر راجع به بررسی صلاحیت‌ها در مرحله مقدماتی قرار داریم و نتایج بررسی صلاحیت‌ها بیشتر فضای برخورد با اصلاح‌طلبان را تبیین می‌کند. طبیعتا از نامزدها می‌خواهیم که کار را دنبال کنند و ناتمام نگذارند ما هم سعی می‌کنیم از کانال‌هایی که ممکن است برای رفع اشکال رایزنی کنیم.“
موضع رسمی اصلاح طلبان
سیدصفدر حسینی، رییس کمیته امور استان‌های ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان نیز درخصوص موضع رسمی اصلاح طلبان هنوز نظر خاصی ندارد و می گوید این ستاد جمع‌بندی و آمار دقیقی در مورد وضعیت ردصلاحیت داوطلبان در استان‌ها ندارد و پس از جمع آوری آن می تواند “موضع رسمی” خود را اعلام می‌کند.
حسینی البته می گوید: “متاسفانه خبرهایی که از حوزه‌های انتخابیه استان‌ها رسیده نشان می‌دهد گروههای مختلف اصلاح‌طلب به صورتی که مدیریت‌شده می‌خواند، حذف شده‌اند و اگر وضع به این شکل پیش‌رود انتخاباتی که فرا رو خواهیم داشت غیررقابتی خواهد بود؛ در حالی که مشخص نیست این سیاست متعلق به چه کسی است؟”
اما اصلاح طلبان چه خواهند کرد؟ حسینی درپاسخ به این سوال می گوید: “به هر حال آنچه مشهود است این است که در تعداد قابل توجهی از حوزه‌های انتخابیه در سراسر کشور معنای رقابت از بین می‌رود. مطمئنا انتقاد ما به بررسی صلاحیت‌ها یک انتقاد مدنی خواهد بود. طبیعتا حذف یک گروه یا جناح مهم که از ارکان اصلی نظام و انقلاب است، تضعیف‌کننده نظام و کشور است؛ آن هم در شرایطی که ما با مشکلات بین المللی مواجه هستیم.”
جلسه خاتمی با مجمع روحانیون
در این شرایط که هنوز فرصت قانونی برای اعتراض به رد صلاحیت ها باقی مانده است، مجید انصاری، دبیر اجرایی مجمع روحانیون مبارز خبر داده است که در جلسه ویژه شورای مرکزی مجمع روحانیون با حضور خاتمی، تصمیم‌گیری و نحوه‌ی موضع‌گیری خود را در قبال این قضیه مشخص خواهند کرد.
بنا بر اعلام انصاری، این جلسه‌ی ویژه در یکشنبه‌ی هفته‌ی آینده با حضور سید محمد خاتمی، جهت بررسی، تصمیم و موضع گیری درباره رد صلاحیت ها برگزار خواهد شد.
مخالت با تحریم
با اینکه هنوز موافقان تحریم انتخابات هنوز صراحتا نظر خود را بیان نکرده اند اما مخالفان تحریم انتخابات آینده در جبهه اصلاح طلبان نظرشان را به صراحت اعلام کرده اند.
مهدی کروبی، رییس مجلس ششم از آن جمله است که در گفت و گو با خبرگزاری رویترز، علیرغم رد صلاحیت های گسترده اخیر خواستار حضور گسترده مردم در انتخابات 24اسفند مجلس شورای اسلامی ایران شد و گفت: ”حتی اگر بسیاری از اصلاح طلبان از شرکت در انتخابات آینده مجلس منع شوند، ایرانی‌ها باید در انتخابات شرکت کنند زیرا مشارکت گسترده باعث خواهد شد تا جناح مخالف آراء بیشتری به دست آورد.“
رئیس سابق مجلس که در این مصاحبه در مورد رد صلاحیت ها گفته “ما شنیده‌ایم که بسیاری از نامزدهای انتخاباتی رد صلاحیت شده‌اند”، خاطر نشان کرده است: “ما ابتدا با این مسئله مخالفت و تلاش خواهیم کرد این افراد بار دیگر تایید صلاحیت شوند و همچنین از مردم می‌خواهیم در انتخابات شرکت کنند زیرا در این‌صورت اوضاع، بدتر نخواهد شد و بیشتر مردم هم این مسئله را می‌پذیرند.“
محمد علی ابطحی، معاون رییس جمهور در دولت خاتمی هم مخالف تحریم است؛ هر چند می گوید: “خبرهایی که از ستادهای اجرایی و نظارت می رسد، چنانچه پیش بینی می شد، حکایت از ردصلاحیت گسترده حزبی و جناحی جریان اصلی اصلاح طلبی دارد. لااقل چنانچه معلوم شده است افراد نامدار مورد علاقه و شناخت مردم در سطح گسترده یی حذف شده اند.“
وی می افزاید: “طراحان اینچنین وضعیتی حامل این پیام برای اصلاح طلبان هستند که اجازه ورود دوباره به حاکمیت و قدرت به هر شکل ممکن به آنها داده نخواهد شد. این پیام توسط سطوح مختلف و با مضامین گوناگون از سوی دست اندرکاران حکومت در طول چند ماهه اخیر داده شده است. اولین گام جدی برای نیل به این هدف نیز در ردصلاحیت ها جلوه کرده است. راه های بعدی هم البته وجود دارد. بهترین پاسخ و هدیه یی که محافظه کاران برای در دست داشتن یکپارچه حاکمیت در انتظار دریافت آن هستند، تحریم انتخابات توسط جناح اصلاح طلب و طبعاً بسیاری از مردم است که راه را برای ورود اقتدارگرایان به مجلس هموار می کند و زمام قدرت را در دست آنان باقی نگه می دارد.“
به این ترتیب می توان گفت هنوز تحریم، اصلی ترین گزینه اصلاح طلبان نیست و بیشتر آنها ترجیح می دهند از سایر ظرفیت های قانونی برای تایید صلاحیت استفاده شود؛ اما اگر این امر محقق نشد آنگاه تحریم به عنوان یکی از گزینه ها، ی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. به هر حال وقتی دکتر عارف اشاره به شرکت نکردن در انتخابات می کند، می توان در نظر داشت که بخشی از اصلاح طلبان این عدم حضور را به تحریم انتخابات تعبیر کنند.