می‌گویند انسان‌های دنیای مدرن دیگر رغبتی برای خواندن اشعار بلند ندارند و از همین روی است که هایکو روز به روز فراگیرتر می‌شود. گونه‌ای شعر که از سال‌های دور ژاپن به ارث رسیده و همچنان به حیات خود در این کشور و دیگر نقاط دنیا ادامه می‌دهد. هایکو از سه سطر و هفده مورا تشکیل شده و به ترتیب در واحدهایی پنج تایی، هفت تایی و پنج تایی می‌آید. چاپ هایکو در ایران به اوایل دهه‌ی چهل برمی‌گردد، وقتی که کسانی همچون حسن فیاد، به ترجمه و چاپ هایکوهای ژاپنی در نشریه‌های ایران پرداختند. همچنین سهراب سپهری و احمد شاملو از شاعران پرآوازه‌ی ایران چندین هایکو را ترجمه کرده‌اند. اما جدا از همه‌ی این تلاش‌های پراکنده، سرانجام اولین کتاب مستقل ایران درباره‌ی هایکو در اوایل دهه‌ی شصت خورشیدی منتشر شد، وقتی که احمد شاملو، شاعر برجسته‌ی ایران و ع. پاشایی مجموعه کتابی با عنوان “هایکو، شعر ژاپنی” گردآوری و ترجمه کردند. احمد شاملو در مقدمه‌ای که بر آن نوشت، گفت که این کتاب حاصل کار پنج سال همکاری با دوست دیرین‌اش، ع.پاشایی است، کسی که مسئولیت بخش اعظم کتاب را برعهده گرفته است.
کتاب “هایکو، شعر ژاپنی” در سال ۱۳۶۱ روانه‌ی بازار کتاب شد و مدت‌ها بعد در سال ۱۳۸۴ توسط پاشایی بازنویسی و بار دیگر چاپ شد و چنان استقبالی از آن شد که تا سال ۹۱ به چاپ هشتم رسید. این البته تنها کتابی نبوده که در زمینه‌ی هایکو در ایران به چاپ رسیده؛ اگرچه تعداد آن از انگشتان یک دست هم تجاوز نمی‌کند، اما در سال‌های گذشته، هایکوهایی هم منتشر شده‌اند که توسط شاعران ایرانی سروده شده‌اند. از این نظر شاید سال ۹۲ خورشیدی، پررونق‌ترین سال هایکو برای ایران باشد چراکه چاپ چندین کتاب هایکو را در کارنامه‌ی خود دارد، هایکوهایی همچون: “آدامس گمشده” مجموعه هایکو و سن ریوهای مهدی قنبری، “و ابر شو ببار” مجموعه هایکو و شعر کوتاه عباس حسین‌نژاد و “هایکوی مرگ” ترجمه‌ی معصومه فخرایی.
“هایکوی مرگ” شامل ۹۰ هایکو با مضمون مرگ است که توسط یوئل هافمن گردآوری شده و معصومه فخرایی آن را به فارسی برگردانده است. کتابی دو زبانه که از سوی انتشارات شاملو روانه‌ی بازار کتاب شده و شعرهای ۸۸ هایکوسرای معروف را در بردارد. در این هایکوها همانطور که از نام‌شان پیداست، موضوع مرگ دست‌آویز قرار گرفته و به رسم دیرین ژاپنی‌ها و بودیست‌ها برمی‌گردد که در بستر مرگ، شعری برای مرگ می‌سرودند. شعرهای مرگ هم همچون دیگر هایکوها، عناصر طبیعت و نمادها و تصاویر آن را بهره گرفته است.
هایکوهای این کتاب از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شده و متن انگلیسی آن هم در کنار متن فارسی قرار گرفته است، نکته‌ای باارزش، چراکه متن انگلیسی هایکوها، حاصل کار یوئل هافمن است که تسلطی کم‌نظیر بر ریتم‌ها و زیر و زبر هایکو دارد.
چند هایکو از این کتاب:
چند خنکا،
ناگاه در آب فرو می‌رود،
یک مرغ دریایی.
تنم، بی استفاده
چون آخرین خرمالو
بر درخت.
باد پاییزی،
گل‌ها همه پژمرده‌اند،
اگر می‌خواهی بوز.
تن سال‌خورده‌ام،
سنگین شده بر نوک برگ،
قطره‌ی شبنمی.
کاش مرگ‌ام،
مرگ ناگهانی باشد،
با چشمانی دوخته به کوه فوجی.
تا امروز
وظیفه ات را انجام داده‌ای!
مترسک پیر.
در شگفت‌ام به کجا می‌برند،
ابرهای باران‌زا را،
بادهای زمستانی.
قلم‌مو را رها می‌کنم
زین پس سخن خواهم گفت
رو در رو با ماه.
رگبار زمستانی،
از جاده بالا می‌آید،
چتری.
دوای دردم نیست
حتی شبنم چـکیده
از هزار گیاه.
دوای دردم نیست
حتی شبنم چـکیده
از هزار گیاه.
آب شدن برف
عمارتـی
هشتاد ساله.
آه نیلوفرپیچ!
من هم در آرزوی
جاودانگی‌ام.
