وقتی سال گذشته تیم ملی فوتبال ایران آماده اعزام به جام جهانی می‌شد، آندرانیک تیموریان در کنار هم‌تیمی‌هایش به صف شد تا در مراسم بدرقه قرآن را ببوسد.
این بازیکن ارمنی با این‌که مسلمان نیست ترجیح داد در مراسم خللی وارد نکند. مقام روحانی که قرآن را در دست داشت به سختی می‌توانست خنده خود را از دیدن این صحنه پنهان کند.
این بازیکن ۳۲ ساله که به آندو یا به سامورایی (بخاطر سبک موهایش) مشهور است، دین خود را پنهان نمی‌کند و اغلب در زمین بازی روی تن خود صلیب می‌کشد. تیموریان در ماه آوریل اولین بازیکن مسیحی بود که کاپیتان دائم تیم ملی فوتبال ایران شد.
تیموریان اخیرا در مصاحبه‌ای گفته است: “خوشحالم به عنوان یک مسیحی در یک تیم مسلمان بازی می‌کنم. من ارمنی هستم اما پاسپورت ایرانی دارم. امیدوارم بتوانم اعتبار خوب ارمنی‌های ایران را تقویت کنم.”
ارمنی‌ها اکثر جمعیت ۳۰۰ هزار نفری مسیحیان ایران را تشکیل می‌دهند و کاملا در جامعه ایرانی جا افتاده‌اند، از لوریس چکناواریان موسیقیدان گرفته تا سومبات هاکوپیان بنیانگذار برند پوشاک مردانه.
دین رسمی ایران اسلام است اما دولت این کشور ادیان مسیحی، یهودی و زرتشتی را نیز به رسمیت می‌شناسد. آن‌ها اجازه داشتن مکان‌های مذهبی و خدمات معمول دینی خود را دارند و در مجلس ایران نیز نماینده انتخاب می‌کنند. در کشوری که الکل و گوشت خوک ممنوع است، مسیحیان اجازه دارند نوشیدنی الکلی خود را تقطیر کنند و گوشت خوک بخورند.
حداقل ۶۰۰ کلیسا در ایران وجود دارد، از جمله کلیسای قرن ششمی سن مری در تبریز که در کتاب مارکوپولو نیز از آن نام برده شده است.
وقتی حسن روحانی در سال ۲۰۱۳ به قدرت رسید، علی یونسی، وزیر سابق اطلاعات را به عنوان دستیار ویژه خود در امور اقلیت‌ها برگزید. این اولین بار بود که چنین سمتی ایجاد می‌شد.
از آن زمان پیشرفت‌هایی صورت گرفته اما هنوز چالش‌های بزرگی باقی است.
در ماه آوریل، در حالیکه همسایه شمالی ایران، ارمنستان، مراسم سالگرد قتل‌عام ارامنه در سال ۱۹۱۵ را برگزار می‌کرد، دولت ایران نیز به رغم حساسیت شدید نسبت به تجمعات مردمی، تصمیم گرفت به ارامنه ایران اجازه تجمع مقابل سفارت ترکیه در تهران را صادر کند.
برخورد مقامات با اقلیت‌های دیگر نیز تغییر کرده است. در ماه فوریه، یونسی اعلام کرد دانش‌آموزان یهودی مجبور نیستند روزهای شنبه به مدرسه بروند.
مئیر جاودانفر تحلیلگر ایرانی اسرائیلی با استقبال از این خبر در وبلاگ خود نوشت: “دلایل زیادی وجود داشت که خانواده من در سال ۱۹۸۷ ایران را ترک کرد، اما یک دلیل مهم این بود که دولت ایران رسما در آن سال تصمیم گرفت روز مقدس یهودیان را برای دانش‌آموزان یهودی تعطیل اعلام نکند.”
حسن روحانی سعی دارد وجهه ایران را در عرصه جهانی، خصوصا در مورد برخورد رسمی این کشور با یهودیان بهبود بخشد. محمود احمدی‌نژاد با کتمان هولوکاست و ادبیات ضدیهودی چهره ایران را به شدت مخدوش کرده بود.
روحانی در اولین سفر خود به مجمع عمومی سازمان ملل، تنها نماینده یهودیان در مجلس ایران را همراه خود به آمریکا برد. او قتل‌عام یهودیان توسط نازی‌ها را جنایت علیه بشریت خوانده است، سال نوی یهودیان را در حساب توییتر خود تبریک گفت و یاد کلیمیانی را که در جنگ ایران و عراق کشته شده‌اند گرامی داشت.
پس از اسرائیل، ایران بیشترین یهودیان خاورمیانه را در خود جای داده. اما جمعیت پیروان این دین پس از انقلاب اسلامی به شدت کاهش یافت و اکثر آن‌ها به اسرائیل یا کشورهای دیگر مهاجرت کردند.
بنا بر آخرین نظرسنجی اتحادیه ضد افترای آمریکا، ایرانی‌ها به رغم دشمنی این کشور و اسرائیل، کمترین احساسات ضد یهودی در خاورمیانه را دارند. با این‌که یهودیان مانند اقلیت‌های دیگر اجازه پرداختن به دین خود را دارند، اما برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که این گروه احساس می‌کنند شهروندان درجه دو کشور هستند.
وضعیت زرتشتیان بسیار بهتر است. پیش از ورود اسلام دین ایرانیان زرتشتی بود و فرهنگ این کشور ترکیبی از سنت‌های اسلامی و زرتشتی است. بسیار از سنت‌ها، نظیر نوروز از دوران باستان باقی مانده که برای زرتشتیان روزی مقدس است اما مهمترین عید میلیون‌ها مسلمان ایرانی نیز محسوب می‌شود.
به رغم تمام پیشرفت‌ها یک استثنای قابل توجه وجود دارد که آن وضعیت بهاییان است. این دین در ایران ممنوع است و پیروانش با تعقیب و حتی زندان مواجه می‌شوند. ایران نسبت به مسئله تغییر دین نیز بسیار حساس است و مسلمانانی که به ادیان دیگر تغییر کیش بدهند بازداشت می‌شوند.
منبع: گاردین - 1 ژوئن 2015
