مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی دیروز در حالی از گفتگو با مقامات جمهوری اسلامی در تهران ابراز خشنودی کرد که به نظر می رسد دو طرف هنوز بر سر مسائل حساسی همچون چاشنی های انفجاری و برنامه موشکی نظام به تفاهم روشنی نرسیده اند. حسن روحانی دیروز به بالاترین مقام سازمان ملل در امور هسته ای گفت برنامه موشکی تهران قابل مذاکره نیست.
یوکیو آمانو دیروز بار دیگر برای دومین بار در یک سال به تهران سفر کرد تا با مقامات ارشد دولت جمهوری اسلامی گفتگو کند؛گفتگوهایی که ظاهرا رضایت بخش هم بوده و مدیرکل دیدبان اتمی سازمان ملل هم با انتشار بیانیه ای خاطر نشان کرده که از دیدن “تعهد” تهران به اجرای “چهارچوب همکاری ها” و حل و فصل همه موضوعات کنونی و قبلی از طریق گفت و گو و همکاری با سازمان بین المللی انرژی اتمی (IAEA) خشنود است.
با این حال به نظر می آید چشم انداز توافقات با آژانس اتمی پیرامون موارد چالش برانگیزی همچون “چاشنی های انفجاری” هنوز مبهم است. علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی روز یکشنبه پس از پایان مذاکرات اش با آمانو در یک مصاحبه مطبوعاتی به گونه ای سخن گفت است که ظاهرا دو طرف پیرامون این موضوع به تفاهم جدی دست پیدا نکرده اند. صالحی گفته: “بحث امروز با آقای آمانو راجع به EBW [چاشنی‌های انفجاری] بود که بحث مفصلی است و خوشبختانه تمام سؤالات مورد نظر را دوستان ما پاسخ دادند و امیدواریم آقای آمانو در خصوص EBW قدم بلندی را در جهت اینکه این موضوع تقریباً در حال بسته شدن است بردارند.”
بحث چاشنی های انفجاری مربوط به آزمایش هایی است که آژانس اتمی مدعی است در سال های اخیر در سایت نظامی پارچین در جنوب شرقی تهران انجام شده است. آمانو خود در سال های پایانی دولت احمدی نژاد بارها تاکید کرده بود جمهوری اسلامی در پارچین انفجارهای پرقدرتی انجام داده که می تواند با تلاش احتمالی تهران برای دستیابی به توانایی ساخت سلاح اتمی مرتبط باشد. حاکمیت، نه در زمان دولت احمدی نژاد و نه در دولت روحانی هنوز مجوز بازرسی بارزسان آژانس از این سایت اسرار آمیز را صادر نکرده است.
آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارش های سال های اخیر خود مدعی بوده است که تولید چاشنی های انفجاری همزمان توسط ایران- اگر چه این وسیله کاربردهای غیر اتمی هم دارد- مایه ی نگرانی آژانس است و همچنین از نظام اسلامی خواسته پیرامون اقداماتی که به انجام آزمایش های “هایدرو دینامیک” بر روی مواد انفجاری پر قدرت مربوط می شود توضیح دهد. در گزارشی که آژانس در سال ۹۰ منتشر کرد گوشزد شده بود که تهران در حال آزمایش چاشنی های انفجاری هسته ای از طریق برنامه های شبیه سازی کامپیوتری هم بوده و مطالعه بر روی کلاهک هسته ای در موشک های میان برد را به اتمام رسانده است.
آمانو هنوز هم بر این موضوع پافشاری می کند و فعالیت های جمهوری اسلامی در این حوزه را مشکوک می پندارد. وی در جریان مصاحبه مطبوعاتی دیروز خود با صالحی خاطرنشان کرد: “ایران همچنین اطلاعات و توضیحاتی را درباره فعالیت‌هایش بعد از سال ۲۰۰۷ درباره کاربرد چاشنی‌های انفجاری در صنعت نفت و گاز در اختیار آژانس قرار داده است که با عملکرد تخصصی این صنعت مغایرتی ندارد.”
روحانی: توان موشکی قابل مذاکره نیست
موضوع چالش برانگیز دیگر میان دو طرف برنامه موشکی جمهوری اسلامی است. چیزی که حسن روحانی دیروز در جریان دیدارش با آمانو به نوعی آن را یک خط قرمز توصیف و تصریح کرد: “توان موشکی ایران به هیچ عنوان و در هیچ رده ای قابل مذاکره نیست.”
در یک دهه اخیر گرچه برنامه هسته ای جمهوری اسلامی همواره اولویت و نگرانی اصلی غرب بوده است اما پیش از آن ایالات متحده و متحدانش همواره نگرانی های عمده ای پیرامون بلند پروازی های موشکی سپاه پاسداران نیز داشته اند.
جامعه اطلاعاتی آمریکا از سال ۱۹۹۹ سال ۲۰۱۵ را تاریخ دستیابی تهران به قابلیت ساخت موشک‌های بالستیک می‌داند؛ تاریخی که گفته می‌شود ایران با دریافت کمک‌های کافی از خارج، به طور بالقوه قابلیت ساخت موشک‌های قاره پیمایی که توانایی رسیدن به آمریکا را خواهد داشت به دست خواهد آورد. ایالات متحده ۱۰ هزار کیلومتر با ایران فاصله دارد.
ICBM عموما به عنوان موشکی تعریف می‌شود که بردش فرا‌تر از ۵۵۰۰ کیلومتر باشد. چنین موشکی می‌تواند از ایران اهداف خود در سراسر اروپا و خاورمیانه را تهدید کند.
وزارت دفاع در گزارش سالانه ۲۰۱۲ پیرامون قدرت نظامی ایران گفته بود: “ایران با دریافت کمک‌های کافی خارجی ممکن است به لحاظ فنی در سال ۲۰۱۵ قادر به آزمایش یک موشک قاره پیمای بالستیک باشد”.
از دیماه سال ۹۲ تا امروز در جریان مذاکرات هسته ای – برای دستیابی به توافق جامع - میان تهران و گروه ۱+ ۵ همواره این گمانه زنی وجود داشته است که غرب برنامه هسته ای موشک را نیز در دستور کار مذاکرات قرار داده، اما واشنگتن این موضوع را نه تایید و نه تکذیب کرده است. اما دیپلمات های جمهوری اسلامی گفته اند اجازه نمی دهند در جریان این مذاکرات برنامه موشکی نظام به چالش کشیده شود.
اواخر اردیبهشت امسال نیز رهبر جمهوری اسلامی به نوعی آب پاکی را روی دست غربی ها ریخت و درخواست های آنان در خصوص مذاکره پیرامون برنامه موشکی تهران را “احمقانه” خواند. در آن زمان وی با حضور در ستاد فرماندهی نیروی هوافضای سپاه و بازدید از نمایشگاه این نهاد نظامی در زمینه سامانه‌های موشکی ضد ناو و بالستیکی تصریح کرده بود :” آن‌ها درحالی توقع محدود شدن برنامه موشکی ایران را دارند که دائما در حال تهدید نظامی ایران هستند، بنابراین چنین توقعی، احمقانه و ابلهانه است.”
حسن روحانی هم دیروز در گفتگو با آمانو با طور غیر مستقیم دخالت آژانس در برنامه موشکی تهران را “فرا قانونی” توصیف کرد و گفت: “تنها نظارت‌های قانونی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را می‌پذیریم که در چارچوب ان پی تی و پادمان باشد و هرگونه نظارت‌های فراقانونی بدعتی است که به ضرر همه کشورهای در حال توسعه تمام خواهد شد”.
ناظران می گویند گرچه در میان مدت غرب احتمالا تمرکز ویژه ای بر روی حل و فصل بحران هسته ای نظام خواهد داشت اما در صورت رسیدن به تفاهمی جامع در خصوص برنامه اتمی تهران، حساسیت ها بر روی برنامه موشکی جمهوری اسلامی افزایش خواهد یافت.
