بابک دهقان پیشه
باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا، با این استدلال که نمی خواهد خواست و نیت معترضان با اتهام نزدیکی به ایالات متحده آلوده شود، عکس العمل سردی در برابر وقایع پس از انتخابات ایران در تابستان گذشته نشان داد. به همین دلیل، وی با انتقاد حامیان دموکراسی روبرو شده است، کسانی که می گویند حمایت های اوباما خیلی کمتر از آن بوده که بتواند دل معترضان ایرانی را به دست آورد. اکنون متوجه شده ایم که ممکن است حرف آنها درست باشد.
ایران در روز چهارشنبه، سی امین سالگرد تسخیر سفارت آمریکا در تهران را جشن گرفت. مراسم معمول، به نمایش سالانه دولتی در محکومیت شیطان بزرگ اختصاص دارد؛ اما مراسم امسال متفاوت بود. هرچند دولت به معترضان اصلاح طلب، که پس از انتخابات به هربهانه ای در عرصه حاضر می شوند، هشدار داده بود در خانه بمانند، اما ده ها هزار نفر از آنها دوباره پا به خیابان ها گذاشتند تا علیه دولت تظاهرات کنند. آنها مطابق معمول، در اعتراض به انتخاب تقلبی محمود احمدی نژاد در خرداد ماه، شعار “مرگ بر دیکتاتور” سر می دادند. البته برای اولین بار، شعار دیگری نیز سر می دادند: “اوباما، اوباما! یا با آنها یا با ما” در این شعار منظور از آنها، احمدی نژاد و به طور کلی رژیم است.
وب سایت های اصلاح طلب گزارش می دهند که پلیس ضد شورش، نیروهای امنیتی لباس شخصی و اعضای شبه نظامی بسیج به کمک گاز اشک آور و باتوم به تظاهرکنندگان حمله کردند و صدها نفر از آنها را مجروح کردند. راهپیمائی روز چهارشنبه که تبلیغات برای شرکت در آن از هفته ها پیش در وب سایت های مختلف فارسی زبان آغاز شده بود، دومین تلاش فعالان مخالف در ماه جاری برای استفاده از مناسبت های دولتی بوده است. در همین حال، گروه کوچکی از طرفداران دولت نیز با اجتماع در مقابل سفارت سابق آمریکا در تهران، شعار “مرگ بر آمریکا” سر دادند. گروه های طرفدار دولت معمولاً با اتوبوس به محل آورده می شوند.
این یک تغییر بزرگ در ایران است. در تظاهرات و اجتماعات برگزار شده پس از انتخابات 22 خرداد ماه تا کنون، در مواردی هم شعارهائی علیه یا به نفع آمریکا داده شده است. در واقع از زمان انقلاب 1357 در ایران، هیچوقت به نفع آمریکا شعاری داده نشده بود. پیدا کردن دلیل آن هم سخت نیست: اولین واکنش دولت به تظاهرات، بازداشت صدها نفر از مردم و انداختن گناه ناآرامی ها به دوش آمریکا، انگلستان و فرانسه بوده است. دادگاه های نمایشی و اعترافات اجباری درباره “انقلاب مخملی” نیز بلافاصله پس از آن برگزار شد. نه مخالفان و نه دولت های خارجی، اعتباری برای این هتک حرمت ها قائل نشدند.
سؤال این است که چرا مخالفان اکنون شعار “یا با آن ها یا با ما” را سر می دهند؟ زیرا آنها از عدم شفافیت دولت اوباما در چند ماه گذشته به ستوه آمده اند و از توافق هسته ای که بر سر میز مذاکره قرار گرفته، نگران شده اند. همزمان با ادامه مذاکرات غرب با ایران بر سر برنامه هسته ای، معترضان بیم آن دارند که مسائل حقوق بشر در کشور به ابزار چانه زنی تبدیل شود و مورد معامله قرار گیرد. به زبان دیگر، نگران هستند که به عنوان بخشی از توافق موجود برای مهار بلندپروازی های هسته ای رژیم، قربانی شوند. اگر غرب و مخصوصاً آمریکا در سازش بر سر برنامه هسته ای، دیگر به مسائل حقوق بشر توجهی نکنند، دست رژیم تهران در برخورد با معترضان باز گذاشته می شود و آنها سفره اعتراض را با قدرت برمی چینند. باید گفت در شعارهای روز چهارشنبه، این فقط نام آمریکا نبود که در شعارها شنیده می شد. تظاهرکنندگان ضددولتی در عین حال شعار می دادند: “سفارت روسیه، لانه جاسوسیه” که به روابط نزدیک روسیه با رژیم ایران طعنه می زد.
کاخ سفید به سهم خود، دست به انتشار بیانیه ای درباره مذاکرات زد که متن و جمله بندی آن با دقت بسیار تهیه شده بود. در این بیانیه تأکید شده “ایران باید انتخاب کند. ما به مدت 30 سال شنیده ایم که دولت ایران مخالف چه چیزهائی است. اکنون سؤال این است که به دنبال چگونه آینده ای است.” معترضان ایرانی نیز سؤال خود را به کاخ سفید حواله کردند و از اوباما خواستند انتخاب خود را انجام دهد.
منبع: نیوزویک- 4 نوامبر
