آرش معتمد
زمانی که مهرداد بذرپاش رئیس گروه مشاوران جوان رئیس جمهور که مدیر عامل شرکت پارس خودرو نیز هست، از طرح ادغام خودرو سازان داخلی سخن راند، شاید کمتر کسی گمان می برد مقدمات اجرائی شدن این طرح بسیار زودتر از موعد پیش بینی شده فراهم شود.
طرح ادغام خودرو سازان داخلی اگر چه شامل حال همه خودروسازان داخلی می شود، اما برای ادغام دو خودرو ساز بزرگ کشور - ایران خودرو و سایپا - تهیه شده است. طراحان این طرح با اهدافی از قبیل کاهش هزینه های طراحی و تحقیق و توسعه و… درصدد اجرائی کردن آن برآمده اند. طرحی که کارشناسان معتقدند صنعت خودرو سازی داخلی را بیش از پیش به سمت دولتی شدن و اتکا به منابع دولتی رهنمون می سازد.
طرحی کارشناسی شده
متقدان همچنین طرح فوق را طرحی فاقد کار کارشناسی لازم می دانند و معتقدند در تهیه و تدوین این طرح که برای صنایع ایران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، عجله فراوانی صورت گرفته و طرح فاقد پشتوانه تئوریک قدرتمند است.
بر اساس مطالعات در مورد شرکت های بزرگ خودرو سازی جهان که طرح ادغام را در دستور کار خود قرار داده اند، برای ادغام دو شرکت خودرو ساز، حداقل هزاران ساعت کار کارشناسی لازم است؛ کاری که در مورد این طرح در ایران انجام نگرفته است.
علی اکبر ناصری عضو کمیسیون صنایع و معادن که از موافقان این طرح است در پاسخ اعتراض ها در مورد نداشتن پشتوانه کارشناسی و عدم بازدهی مناسب ادغام شرکت‌ها می گوید: “اینکه بگویم در یک کشور اجرا شده و طرح جواب نداده و یا داده نباید معیار کار ما باشد به نظر بنده این یک طرح مبتکرانه است که میتواند با بررسی تمامی جوانب و تقویت نقاط قوت آن مورد توجه قرار گیرد و مشکلات ما را برطرف کند.”
اشاره ناصری به این موضوع است که بر اساس آمارهای منتشر شده در این زمینه، بیش از 60 درصد از طرح های ادغام خودرو سازان بزرگ دنیا به شکست و حذف حداقل یکی از شرکت های خودرو ساز انجامیده است. شرکت رنو- نیسان که حاصل ادغام شرکت فرانسوی رنو با شرکت ژاپنی نیسان است نیز جزء معدود ادغام هایی است که با شکست مواجه نشدهف با این وجود همین ماه های گذشته بود که مذاکرات این شرکت برای ادغام با شرکتهای خودروساز آمریکائی از قبیل فورد و جنرال موتورز منتفی شد.
کاهش رقابت خودروسازان
به زعم کارشناسان اما این طرح مشکلات دیگری هم دارد. از جمله اینکه با یکی شدن خودروسازان بزرگ، عملا امکان رقابت میان آنان از بین خواهد رفت و این موضوع آینده صنعت خودروسازی ما را که داعیه ورود به سازمان تجارت جهانی دارد با تهدیدات جدی روبرو خواهد کرد.
احمد بزرگیان دیگر عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در این زمینه به خبرنگاران می گوید: “این طرح باعث از بین رفتن رقابت بین خودروسازان می شود و تنها رقابت بین مدیران را افزایش می دهد، اگر می خواهید رقابت را از بین ببرید و شرکت های خودروسازی غیرقابل کنترل ایجاد کنید و بخش دولتی را بر صنعت خودرو مسلط کنید این طرح را اجراء کنید.”
وی افزود: “با این کار مدیران بی تجربه وارد عرصه خودروسازی می شوند و مجموعه های خودرو ساز به صورت یک هولدینگ اداره می شوند و برای کاهش قیمتها و کاهش هزینه های تمام شده، ارتقاء کیفیت، داشتن برندهای مختلف، جلوگیری ازورشکستگی قیمتهایی که کمتر تولید دارند و تقسیم عادلانه منافع اقتصادی و اختصاص بودجه مناسب به تحقیق و توسعه وایجاد بازارهای جدید در سطح بین المللی هیچ کاری صورت نمی گیرد.”
همچنین وی خاطرنشان کرد: “در حال حاضر وضعیت دو خودروساز بزرگ کشور وچند خودروساز دیگر به هیچ عنوان برای ادغام مناسب نمی باشد، چه برسد به اینکه به صورت گروهی کارکنند وبنده به عنوان عضو کمیسیون صنایع با طرح ادغام خودروسازان مخالفم.”
ادغام در قطعات
کسانی که این طرح را به صورت کلی رد نمی کنند، معتقدند ادغام خودرو سازان می تواند در برخی از زمینه های کاری انجام شود. قطعه سازی و طراحی قطعات یکی از این زمینه های کاری است که می تواند خودرو سازان را در کنار یکدیگر قرار دهد.
“ادغام خودروسازان در صورتی مناسب است که منجر به از بین رفتن رقابت بین دو خودروساز بزرگ در داخل کشور نشود. این دو شرکت باید روی پلتفرم های مشترک و تمام قطعاتی که در خودرو قابل رویت نیست مثل موتور، گیربکس، دیفرانسیل و.. کار کنند.”
ساسان قربانی کارشناس صنعت خودرو در گفت و گو با خبرنگار “خبرخودرو” ضمن بیان مطالب فوق افزود: “ادغام خودروسازان باید همراه با رقابت بین دو خودروساز بزرگ یعنی ایران خودرو و سایپا باشد. این امر باعث کاهش هزینه طراحی می شود به این معنی که موتوری که طراحی شده در دو خودرو استفاده می شود که یک خودرو تولید شرکت ایران خودرو و دیگری تولید شرکت سایپا می باشد و به دلیل اینکه تیراژ موتور بالا می رود، می توانیم برند هر شرکت را داشته باشیم و قیمت تمام شده را کاهش دهیم.”
وی تصریح کرد: “ما می توانیم با رعایت اصول محرمانه به صورتی که طرح یک شرکت به شرکتی دیگر منتقل نشود قدرت تحقیقات و طراحی را در کشور بیشتر کنیم و هزینه هایی که هر شرکت برای طراحی جداگانه دارد را کاهش دهیم.”
سخنانی متناقض
رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران اما در سخنانی متناقض با اظهارات روزهای اخیر مسئولان وزارت صنایع کشور، اصل وجود چنین طرحی را منتفی می داند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع که یکی از سهامداران عمده دو خودرو ساز بزرگ کشور نیز هست، می گوید: “هیچ برنامه اجرایی و عملیاتی برای ادغام شرکتهای خودروساز نداریم.”
مهدی مفیدی در حاشیه نشست هم افزایی صنعت و تجارت گروه مشاوران جوان سازمان گسترش در خصوص ایده ادغام شرکتهای خودروساز که توسط یکی از مدیران شرکتهای خودروساز مطرح شده بود، اظهار داشت: “بحثهایی که در این همایش در خصوص ادغام خودروسازان بزرگ دنیا مطرح کردم، از باب بحثهای نظری بود و فعلاً برنامه‌ای عملیاتی و اجرایی برای این کار نداریم.”
وی تأکید کرد: “ادغام خودروسازان اقدام عظیمی است که انجام دادن آن نیازمند الزامات بسیاری است، طبیعی است که الآن بحثی در این باره مطرح نیست.”
درگیر نظرات مختلف
صنایع عظیم کشور در حالی در گیر و دار تصمیم گیری های مسئولان و اظهارات گاه متناقض آنان است که سایه وزیر نیز بر سر یکی از بزرگترین و مهمترین وزارتخانه های ایران وجود ندارد.
خودرو سازان کشور در شرایطی در معرض ادغام با یکدیگر قرار دارند که به اذعان بسیاری از کارشناسان شاغل در این صنعت، کمترین آمادگی برای چنین ادغامی وجود ندارد و عملی نمودن چنین ایده ای راه را برای ورشکستگی زودرس آنان در مسیر الحاق به WTO هموار می سازد.