ایران، از زمان سقوط صدام حسین در عراق نقش های متعددی در بغداد ایفا کرده است: تخریب سیستم های ساخته شده توسط آمریکا؛ امان دادن به شورشیان سیاسی عراقی و قیمومت نوری المالکی، نخست وزیر دولت شیعه عراق.
اکنون باید نقش دیگری هم به آن افزود و آن ترمیم اضطراری ائتلاف به رهبری المالکی و جلوگیری از فروپاشی آن است.
ایران شیعه، سعی دارد نظام اداری را که خود در ایجاد آن در سال 2010 نقش داشت و عراق را از آخرین بحران سیاسی نجات داد، سر پا نگاه دارد. تهران به کمک کلیه متحدان خود درعراق و از طریق استفاده از نفوذ مذهبی و مالی خود می کوشد از اتحاد مخالفان المالکی و تشکیل جبهه ای علیه وی جلوگیری کند.
به گفته مقامات، روز دوشنبه، مقتدی الصدر، از همکاران دولت المالکی برای مذاکراتی به تهران رفت. یک روز قبل، الصدر به المالکی هشدار داده و گفته بود: “کار صحیح را انجام دهید و استعفا بدهید”، ولی مشخص نیست که آیا الصدر تسلیم فشار های ایران خواهد شد یا نه.
سقوط دولت المالکی ضربه سنگینی به سیستم حاکم بر ایران محسوب می شود، بخصوص که اکنون متحد خاورمیانه ای دیگر این کشور، یعنی سوریه، درگیر مخالفت های وسیعی شده است. این امر از همگرایی های نادر میان ایران و واشنگتن است زیرا آمریکا نیز دولت المالکی را تنها گزینه قابل قبول برای عراق در شرایط فعلی به حساب می آورد.
مهرزاد بروجردی، استاد دانشگاه سیراکیوز در امور ایران گفت: “بدون شک ایران نیروی سیاسی مهمی درعراق به شمار می رود. آنها فعالانه و با تهاجم کامل سعی دارند المالکی را در قدرت نگاه دارند. سقوط المالکی، همراه با عدم اطمینانی که در باره آینده بشار اسد در سوریه وجود دارد، می تواند ایرانی ها را با چهره های غیر دوستانه ای در منطقه روبرو سازد.”
رد پای ایران در سراسر حلقه نزدیک به المالکی قابل تشخیص است.
ایران در دسامبر 2010 مقتدی الصدر، روحانی ضد آمریکایی را به درون ائتلاف حاکم فراخواند و به بن بستی 9 ماهه پایان داد و المالکی را در قدرت نگاه داشت.
در آوریل، المالکی با استقبالی کامل از سوی تهران وارد این کشور شد، جایی که قبلا مدتی را به عنوان فعال ضد صدام حسین گذرانده بود. ایران در ماه مه جایزه دیگری به المالکی داد و آن برگزاری مذاکرات هسته ای در بغداد بود، که نمادی بود از پایان جنگ و برقراری ثبات در عراق.
لیکن در همان حال شبکه ایمنی سیاسی المالکی در حال تغییر است.
یکی از جناح های حاکم در دولت که از سنی های عراقی تشکیل می شود از کنار ماندن در تصمیم گیری ها شکایت دارد. احزاب کرد شمال عراق نیز در حال اعتراض هستند. حتی الصدر، که مدت شش سال را برای احتراز از نیرو های آمریکایی در ایران به سر برده است، ممکن است از ائتلاف دولت خارج شود.جلال طالبانی، رئیس جمهور عراق که روابط نزدیکی با ایران و آمریکا دارد با مخالفان دولت به گفتگو نشست. لیکن وی تا آنجا پیش نخواهد رفت که المالکی را با رای عدم اعتماد در مجلس 325 کرسی عراق روبرو کند.
بسیاری از چهره های عراقی معتقدند ایران تلاش زیادی انجام داده است تا از رای عدم اعتماد جلوگیری کند.
یکی از سیاستمداران عراق گفت: “ایرانی ها فشار آوردند که [طالبانی] از فرستادن نامه درخواست رای عدم اعتماد به مجلس خودداری و از المالکی حمایت کند.”
حمید المطلق، یک نماینده مجلس سنی از ائتلاف العراقیه گفت: “دخالت های ایران ناراحت کننده است. ایران بازیگر مهمی در سیاست عراق است.”
المطلق گفت مخالفان المالکی روز یکشنبه نامه ای با 176 امضا، 13 امضا بیشتر از حداقل مورد نیاز، به طالبانی فرستادند و در آن خواهان گرفتن رای اعتماد به المالکی شدند.
المالکی روز دوشنبه گفت که این شکایات را دریافت کرده ولی گفت برخی از امضاها نادرست است و با تقلب به دست آمده.
وی گفت: “آنهایی که امضاها را جعل کرده اند یا نمایندگان را تهدید کرده اند باید به عدالت سپرده شوند.”
نبردهای سیاسی عراق همچنین با مناقشات بر سر سیاستمدار سنی، طارق الهاشمی، معاون رئیس جمهور عراق، که متهم به تشکیل گروه های مسلح و کشتن شیعیان است، تشدید شده است. الهاشمی به ترکیه پناهنده شده و اتهامات را رد کرده و گفته وی قربانی دشمنی المالکی و متحدان او شده است.
روز یکشنبه آیت الله کاظم الحائری، از مقتدی الصدر خواست که از انشقاق در جامعه شیعه عراق خودداری کند؛ وی سپس فتوایی صادر و در آن حمایت از سیاستمداران سکولار را منع کرد. اعتقاد جمعی بر آن است که این فتوی الصدر را هدف گرفته و از او خواسته است که از المالکی حمایت کند.
گفته می شود ایران و آمریکا در عراق، هر دو همین سناریو را دنبال می کنند. هردو معتقدند عراق دیگر نمی تواند به بی ثباتی سیاسی بازگردد.
شرایط سیاسی فعلی در عراق تنها بخشی از نفوذ وسیع تر ایران بر شیعیان این کشور است.
ایران ظاهرا از آیت الله هاشمی شاهرودی، به عنوان جایگزین رهبر 81 ساله شیعیان عراق حمایت می کند.
آیت الله سیستانی، رهبر شیعیان عراق ایفای نقش توسط روحانیون در دولت را نفی می کند در حالیکه شاهرودی، خود محصول نظام ولایت فقیه ایران است که در آن روحانیون دست بالا را در قدرت دارند.
گروه های سنی و کردهای عراق از الگویی مشابه سیستم ایران حمایت نمی کنند و با آن مخالف اند. الصدر هم به عنوان یک شیعه، بیشتر بر هویت عربی و فرهنگی تاکید دارد و مایل نیست به اقمار ایرانی ها بدل شود.
ممکن است المالکی از این بحران نجات پیدا کند، ولی این کار به قیمت افزایش نفوذ ایران بر عراق میسر است.
Bottom of Form
منبع: هافینگتون پست – 5 ژوئن 2012
