نوشابه امیری
در آستانه انتشار مجدد روزنامه هم میهن با غلامحسین کرباسچی، مدیر مسئول این روزنامه، شهردار اسبق تهران و دبیر کل حزب کارگزاران سازندگی، گفت و گوی کوتاهی کرده ایم که در پی می آید. آقای کرباسچی در این مصاحبه با اشاره به اینکه هم میهن برآن است تا در چارچوبی قانونی و حرفه ای کار خود را ادامه دهد، تاکید می کند: “این روزنامه حزبی نیست، ولی از تحزب دفاع می کند.”
گفت و گو با کرباسچی را با این سئوال آغاز می کنیم که اجازه بازگشایی نشریه هم میهن را چگونه تحلیل می کند. او با کلمه اجازه موافق نیست و می گوید: “هم میهن از قبل اجازه انتشار داشته، در واقع سئوال باید این باشد که چرا تعطیل شد.”
وی می افزاید: “طبق موازین کشور برای مدتی به این نشریه اجازه فعالیت داده شد. بعد به دلایلی تعطیل شد ـ که دلایل در سئوال شما نیست ـ اما دادگاه به پرونده رسیدگی کرد و دید دلیلی برای تعطیل وجود ندارد”.
اما از آنجا که در سال های گذشته تعداد بسیار زیادی از نشریات با دلایلی کمابیش یکسان تعطیل شدند، دلایل دادن اجازه مجدد، جالب تر به نظر می رسد. کرباسچی در پاسخ می گوید: “در مورد تمام پرونده های مطبوعاتی، و اینکه کدام یک از آنها انتشار بیابد، یا نیابد، اجازه بگیرد یا نگیرد قوانینی وجود دارد، که البته من از فرهنگ حاکم بر این زمینه خیلی مطلع نیستم. اما در مجموع فکر می کنم در یک مقطعی، فضایی که علیه مطبوعات شکل گرفت معلول تندروی هایی بود که برخی محاکم را وادار به برخورد کرد. اما الان متفاوت است. در فضای کنونی به مطبوعاتی که احیانا تشخیص دهند بنای تندروی ندارند و به اعتقاد آنها مضر تلقی نمی شوند امکان فعالیت داده می شود.”
کرباسچی ادامه می دهد: “در مجموع ما در روزنامه هم میهن، به عنوان یک روزنامه حرفه ای که دارای دیدگاه های مشخص حرفه ای ـ دینی و هویتی است، مثل گذشته در چارچوب قانون کار خواهیم کرد. این روش پیش از این در حوزه های دولتی با روزنامه همشهری شکل گرفت و در حوزه خصوصی خود را در قالب روزنامه شرق نشان داد. روزنامه هایی وزین که در عین حال دفاع از آزادی و توسعه، به معنای دو مفهوم مکمل راهم مد نظر داشتند. به اینها باید اندیشه مترقی اصلاح طلبی را هم اضافه کرد. البته هم میهن روزنامه حزبی نیست؛ هر چند ما معتقدیم احزاب باید تقویت شوند واز اندیشه تحزب در چارچوب منافع ملی به صورت عمومی، باید حمایت کرد”.
خط به خط پاسخ کرباسچی، جای سئوال دارد؛ پس از این شروع می کنیم که آیا علت تعطیل نشریات تنها تندروی آنها بوده؟ پاسخ وی چنین است: “به هر حال در یک فضای آمیخته با بدبینی نسبت به مطبوعات، خود مطبوعات هم باید به برخی مسائل توجه کنند. البته من از هم میهن دفاع می کنم و معتقدم این نشریه روشی نامعقول و خارج از اعتدال نداشته است.”
با این حال این نشریه هم تحمل نشد، همان طور که شرق. این چهره سرشناس حزب کارگزاران سازندگی در پاسخ، باز به فضای آشفته رجعت می دهد و بدبینی هایی که نسبت به مطبوعات وجود دارد و می افزاید: “البته برای شرق که یک مسئله موقتی پیش آمد و رفع شد.”
از وی درباره تاثیر این مسائل موقتی، که موجب تعطیل نشریات می شود، بر حیات نشریات می پرسم، می گوید: “این تعطیلی ها بسیار مضر است و کار مطبوعات را خارج از امنیت حرفه ای و شغلی قلمداد می کند. کار اهل قلم با این جابجایی ها، آسیب پذیر می شود”.
کرباسچی از انتشار یک نشریه حرفه ای سخن می گوید که کارگزارش اوست. فردی با یک هویت سیاسی. این هویت در شرایط کنونی، بر کار حرفه ای چه تاثیری می گذارد؟ وی ضمن ابراز امیدواری که “در عمل معلوم شود” برای خود دو هویت قائل است. هویتی که در “عملکرد سیاسی” وی خود را نشان می دهد و هویتی که در “عملکرد مدیریتی” وی تعریف می شود. او به سابقه کاری خود در شهرداری های اصفهان و تهران اشاره دارد و فعالیتش در حوزه مدیریت عمومی. با این حال باز تاکید می کند که: “هم میهن وابسته به هیج حزب سیاسی نیست.اما این دلیل نمی شود که برای تقویت فرهنگ تحزب تلاش نکند.”
و این آیا توسط کسانی که با بدبینی به مطبوعات نگاه می کنند، نیز پذیرفته است؟ جواب او چنین است: “تلاش برای تقویت تحزب کاری غیرقانونی نیست. به همین دلیل امیدواریم با این تفکر برخوردی نیز نشود.”
وقتی کرباسچی از الگوی همشهری سخن می گوید، به دوره دیگری اشاره دارد با مطالباتی متفاوت. هم میهن این بار برای پاسخگویی به کدام طلب های اجتماعی آمده است؟ او باز هم سئوال را تصحیح می کند: “روزنامه هم میهن قبلا آمده بود. ما امروز جواز نگرفتیم، موانع توقیف برداشته شده و برای تداوم کار آمده ایم. ما 63 شماره منتشر کردیم، و روزنامه حالا همان کار را ادامه می دهد، البته شاید خط مشی سیاسی معقول تری داشته باشد”.
او در توضیح این خط مشی معقول تر می گوید: “روزنامه باید به عنوان یک آینه تمام نما، بدون وابستگی و در کمال بیطرفی اخبار جامعه را منعکس کند. در تحلیل البته وضع فرق می کند. اما در اینجا هم می توان نظریات همه کسانی را که خارج از گروه های اصلاح طلب هستند، مثلا اصولگرایان، اگر در دفاع از دو مقوله توسعه و آزادی باشد ـ که این دو مکمل و سازنده یک اندیشه مترقی هستند ـ انعکاس داد”.
به آقای کرباسچی یادآوری می کنم که مسئولین دولتی چگونه با انعکاس اخبار گرانی برخورد کردند. او خود این چیزها را می داند، امابا این حال می گوید: “به هر حال دستگاه های اجرایی در ارتباط با رسانه ها یک توقعاتی دارند. هر کسی هم ممکن است تفسیر خود را داشته باشد، اما رسانه ها باید دنبال دیدگاه های عینی و واقعی باشند. دیدگاه هایی ملی و منصفانه که حالا شاید برای برخی هم قابل پذیرش نباشد”.
و او چقدر چنین امری را عملی می داند؟ پاسخش این است: “امیدواریم عملی بشود. انسان باید همیشه در راهی که حرکت می کند خوش بین باشد و به حرکت صحیح بیاندیشد. باید معقول حرکت کنیم و اندیشه درست را پیش ببریم”.
و سئوالی که لابد همه دارند: “آیا انتشار مجدد این دو نشریه حاصل توافقی در بالای نظام نیست؟” کرباسچی نه تنها از چنین موضوعی اطلاع ندارد، بلکه: “بعید می دانم.”
اما می افزاید: “البته همیشه در برخورد با چنین وضعیت هایی بحث توطئه هم مطرح می شود.”
می گویم:” چرا توطئه؟ اگر کسانی در بحثی عقلانی به این نتیجه رسیده باشند که باید به مطبوعات اجازه فعالیت داد چرا به آن عنوان توطئه بدهیم؟”
می گوید: “بالاخره توطئه هم می تواند عقلانی باشد؛ ولی این دیدگاه درست نیست. این نشریه را توقیف کردند، بعد دیدند درست نیست. حتی بعضی از اعضای هیات منصفه مخالف رفع توقیف بودند، اما اکثریت هیات منصفه رای دادند و توقیف برداشته شد.”
یعنی برخی از اعضای هیات منصفه ای که با اکثریت مطلق به تعطیلی نشریات رای داده اند حالا نظرشان عوض شده؟
جواب کرباسچی به این سئوال چنین است: “به هر حال آن سیستمی که با نشریه برخورد کرد، حالا بعد از بررسی مجدد و بعد از منتفی شدن آن فضای بدبینی وآلوده، به این نتیجه رسیده که مانع را بردارد”.
و در راستای این رفع بدبینی، تحمیل یا ممنوعیتی در ارتباط با کادر جدید و یا قدیم وجود ندارد؟
کرباسچی می گوید: “نه”.