مسعود بهنود روزنامه نگار، نویسنده و پژوهشگر ایرانی مقیم لندن، جمعه مهمان ایرانیان تورنتو بود. او که به خاطر حضور در اجرای تئاتری با نام “پرده” که براساس رمان “خانوم” وی در “هاربرفرانت سنتر” روی صحنه رفته، به تورنتو سفر کرده است، در محل موسسه فرهنگی پریا برای سخنرانی در جمع ایرانیان حاضر شد.
در ابتدای این جلسه، که با حمایت روزنامه شهروند و ایران استار برگزار شده و برگزار کننده آن محمد سلیمانی بود، ابتدا آرش هاشمی شرحی را در معرفی مسعود بهنود ارائه کرد.
سپس، بهنود سخنان خود را با یادی از ژاله اصفهانی شاعر تازه در گذشته ایرانی که نزدیک به 5 دهه از وطن دور بود، آغاز کرد. این روزنامه نگار سپس با نقبی به نقش انسان در تاریخ گفت که برخی فرد را سازنده تاریخ می دانند و برخی نیز برنقش شرایط اجتماعی و سیاسی در ساختن تاریخ تاکید دارند؛ اما از دید وی هر دوی اینها در ساختن تاریخ نقش دارند: “هم سرگذشت فردی انسان ها و هم شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی”.
بهنود در ادامه سخنانش با تشریح شرایط یک صد سال گذشته در ایران، کشف نفت در جنوب کشور را به عنوان مبدا بسیاری از تحولات در ایران برشمرد و افزود که انقلاب مشروطه خواهی در ایران تنها 3 سال پس از کشف نفت در ایران رخ داد.
بی اطلاعی محمدعلی شاه از کشف نفت و اهمیت آن نکته دیگری بود که بهنود در سخنان خود به آن اشاره کرد و گفت که یکی از نزدیکان محمد علی شاه که 8 سال پس از برکناریش با وی دیدار کرده روایت مهمی از شاه برکنار شده را نقل کرده است؛محمدعلی شاه به میهمانش گفته که اخیرا خبر مهمی در روزنامه ای فرنگی خوانده ام که گویا ماده عجیبی به اسم نفت در جنوب ایران کشف شده است.
بهنود اضافه کرد که تا سال ها پس از کشف نفت در جنوب ایران راهی از تهران به آن مناطق وجود نداشت.
این روزنامه نگار ایرانی مقیم لندن برای تشریح نقش نفت در تحولات فعلی منطقه و تحولات داخلی و خارجی ایران، از مخاطبان خود خواست که وضعیتی را در ذهن خود تصور کنند که یک هفته سوخت به کانادا و امریکا و اروپا نرسد.
بهنود چنین تصویری را انگیزه حضور غرب و به ویژه امریکا در خاورمیانه و خلیج فارس معرفی کرد و با اشاره به اینکه ایران پس از عربستان سعودی دومین کشور نفت خیز است، گفت که چنین موقعیتی نقش تعیین کننده ای در خاورمیانه داشته و بر بسیاری از تحولات داخلی در ایران و به ویژه تلاش یک صد و پنجاه ساله ایرانیان برای رسیدن به دموکراسی و آزادی نیز تاثیری غیر قابل انکاری برجا گذاشته، و بخش بزرگی از رویدادهای حال حاضر ایران نیز ناشی از همین موقعیت است.
او در ادامه سخنانش به ماجرای دموکراسی خواهی و آزادی خواهی ایرانیان در 150 سال اخیر پرداخت.او با اشاره به اینکه 150 سال است که ایرانیان صدها و هزاران مقاله در ستایش آزادی نوشته و می نویسند، گفت بعید است که پس از این همه کسی در ایران نداند که آزادی چه مزیت هایی دارد.
مسعود بهنود مساله اصلی را نه “توصیف مزایای آزادی یا دموکراسی” بلکه ارائه تعریفی مورد قبول و کاربردی از دموکراسی در ایران عنوان کرد.
بهنود با اشاره به نقش “قهرمانان در تاریخ” یک صد سال اخیر، و با اشاره به سر براوردن دیکتاتوری از قبل اندیشه قهرمان سازی، گفت که ایرانیان برای دست یابی به توسعه بیش از آنکه به قهرمان نیاز داشته باشند به ساخت و ارائه مدلی بومی برای توسعه یافتگی نیاز دارند که به جای قهرمان، “مدیر” تولید کند.
مسعود بهنود در ادامه سخنانش گفت که جریانی طی سال های اخیر در ایران شکل گرفته که دو ویژگی عمده دارد.او ویژگی نخست این جریان را طرح پرسش های اساسی برای برون رفت از بن بست 150 ساله دموکراسی خواهی و آزادی طلبی عنوان کرد، و از “تابو شکنی” به عنوان ویژگی دوم این جریان یاد کرد.
او هم چنین موج بازنشر و بازخوانی آثار عمیق فکری از مشروطه تا امروز را یکی از مشخصه های نسلی جدید در ایران برشمرد که در جست و جوی خود برای ارائه مدل بومی دموکراسی و توسعه به بازخوانی و بازنگری میراث فکری و رفتاری 150 سال اخیر ایرانیان فارغ از نگاه ایدئولوژیک بر آمده است.
بهنود هم چنین “نظم” را حلقه ای مفقوده در تحول خواهی ایرانیان برشمرد و به نقل از محقق ایرانی گفت که اگر بخواهیم ایران، دموکراسی و توسعه را با هم جمع کنیم بیش از هر چیز دیگر به “نظم” نیاز داریم.
در بخش دوم مراسم جمعه شب در موسسه پریا در تورنتو تعدادی از حاضران به طرح دیدگاه ها و پرسش های خود پرداخته و مسعود بهنود نیز نظر و پاسخ های خود را مطرح کرد.
تاتر “پرده” را شاهین صیادی برای اجرا به زبان انگلیسی آماده کرده و سارا فیلیپس آن را به انگلیسی برگردانده است.
گروه “وان لایت” که این نمایش را اجرا می کند با حمایت های دولت کانادا و استان هالیفاکس در سال های گذشته نمایش “مرگ یزد گرد” اثر بهرام بیضائی را نیز بر روی پرده برده است.این گروه عضو انجمن حرفه ای تئاتر کانادا، و کارگاه نمایشنامه نویسان مونترآل است.
بازیگران نمایش “پرده” همگی کانادائی هستند و تنها یک نفر از آنان زاده ایران و بزرگ شده کانادا است.
مگی استیوارت مدیرعامل وان لایت درباره دو سالی که کار بر رمان “خانوم” زمان برده به بی بی سی گفته: “در این مدت بیش از هر چیز، ترسیم زنی ایرانی که بارها به دوزخی که انسان ها ساخته بودند پا نهاد و باز به زندگی برگشت به ما توان بخشید.زنی که از ایران به تعقیب سرنوشت غریب خود به روسیه، ترکیه، فرانسه، آلمان رفت و باز برگشت، شاهد جنگ ها و خباثت ها و در عین حال انسانی ترین روابط انسانی بود”.
نمایش “پرده” پیش از این در هالیفاکس به اجرا در آمده، و از 28 نوامبر تا 8 دسامبر در “هاربرفرانت سنتر” تورنتو اجرا می شود.