جمعی از ایرانیان مقیم واشنگتن دی سی روز یکشنبه 5 ژوئن (15 خرداد) برای بزرگداشت عزت الله سحابی و دخترش هاله دردانشگاه جورج واشنگتن آمریکا گرد هم آمدند.
در این مراسم که از سوی “انجمن دانشجویان ایرانی دموکراسی خواه دانشگاه جورج واشنگتن” برگزار شد دوستان قدیمی، آشنایان و دوستداران سحابی ها، ابعاد شخصیتی و زندگی این دو فعال سیاسی را عنوان کردند.
“لاله… لاله…هاله ! در خاک ما فصل لاله تمام نمی شود. این بار هاله، لاله شد. هاله قصه شد. مگر می شود آن مرگ شریف، تصویر بی قصه ای باشد؟ آن چهره آرام، چشمان نیمه باز و لب های گشوده به لبخندی سرد، میان پارچه ای سفید، در اتاقی از خانه اش با دیوارهای سبز رنگ. تو بگو انگار کبوتر سفید سنگ خورده میان باغ…پرهایش را جمع کرده بود. سینه مجروحش، پنهان پرها. پرنده معصوم، آرام گرفته بود. قصه، قصه سنگپران بی رحم باغ است.
آن جا که همراهان زنی، در سکوت و سیاهی، کفن به دور هاله می پیچند. دوستی می گوید : قیچی نداشتیم. با دندان پارچه ها را تکه تکه کردیم. بلد نبودیم این کار را. مردی را آوردند تا پارچه ها را آن طور که رسم است بپیچد. باید بند، دور تنش می بستیم. هیچ کدام جسارت نداشتیم گره ها را محکم ببندیم. خیلی مراقب بودیم تنش درد نگیرد. تابوت را بلند کردیم. پاهای ما پیچ می خورد و تابوت می رفت و بوی این خون، بوی آشنای خون منصور حلاج است.”
این دلنوشته ای بود از هانیه بختیار که آنرا در آغاز مراسم تقدیم به هاله سحابی کرد.
از خشونت مبرا
مهدی نوربخش از اعضای نهضت آزادی و داماد دکتر یزدی اولین سخنران این مراسم بود که به بیان ویژگی های عزت الله سحابی از جمله جوانگرایی و فرصت دادن به جوان ها پرداخت.
وی سحابی را اصلاح گر سیاسی و اجتماعی دینی، اخلاق گرا و مبارز خواند و با اشاره به بحث جوانگرایی وی گفت: سحابی معتقد بود که جوانان با بکارگیری خشونت تنها با استمرار حکومت کمک می کنند و نیروی جوان منتقد و خشمگین سرکوب می شود.
نوربخش با تاکید بر نظرات سحابی ادامه داد:مهندس سحابی معتقد بود که اگر جوانان هدایت و الگو داشته باشند بهترین نیرو برای تغییر و تحول هستند.
این عضو نهضت آزادی با ارائه دیدگاه هایی دیگر از مهندس سحابی به این نتیجه گیری رسید که وی بشدت برای جوانان نقش اساسی قائل و مخالف خشونت بود.
آقای نوربخش در بخش دیگری در مورد خشونت به اعتقاد دکتر سحابی اشاره کرد و گفت:او اعتقاد داشت که انحصار شرعی اعمال خشونت در دست دولت است.
وی در پاره ای دیگر از سخنانش نیز به بخش هایی از فعالیت های اجتماعی سیاسی هاله اشاره کرد و بخش هایی از دست نوشته های هاله سحابی از زندان برای پدر را باز خوانی کرد.
منش و مرام والا
علی افشاری تحلیل گرسیاسی و عضو پیشین شورای مرکزی تشکیلات سراسری دانشجویی دفتر تحکیم وحدت نیز در این مراسم به یادآوری قسمتی از خاطراتش در زندان با مهندس سحابی پرداخت.
وی با اشاره به این که منش و مرام سحابی نقطه عزت این خاندان است و وی در 4 دهه اخیر عرصه عمومی ایران فردی تاثیر گذار و مطرح بود گفت:این در حالی است که سحابی میراث سیاسی موفقیت آمیزی نداشت و تلاش های سیاسی وی به اهداف مورد نظرش نرسید.
وی راز ماندگاری و تاثیر گذاری مهندس سحابی را در منش و مرام این عبد صالح خدا بر شمرد و گفت : “در واقع منزلت اجتماعی مهندس سحابی در فراسوی آرا ودیدگاه های سیاسی ، اعتقادی و اقتصادی وی قرار داشت”.
افشاری ادامه داد :مهندس سحابی با اعمال و رفتارش طی 63 سال منشی را ساخت که می تواند چارچوبی برای بنا کردن همبستگی سیاسی در معنای موثر و مثبتش باشد.
این فعال سیاسی به واکاوی ابعاد شخصیتی مهندس سحابی پرداخت و افزود: رهایی و عزت نفس بالا دیگر خصیصه ای وی بود که همگان را جذب می کرد وی مخالفان را به رسمیت می شناخت و می کوشید تا روابطش با دیگران را خارج از همسویی سیاسی و ایدئولوژیک تنظیم کند.
افشاری با اشاره به این که سحابی حتی با بازجو ها و قاضی دادگاه انقلاب نیز نجابت به خرج می داد ادامه داد:پایبندی به انصاف و اعتدال در وی پررنگ بود.
وی تاکید کرد: جوانمردی سیاسی مهندس سحابی زبانزد خاص و عام بود، تاکید زیاد وی بر منافع ملی، استقلال، درونزایی ومرزبندی با بیگانگان اگر چه در برخی موارد جنبه افراط به خود می گرفت ولی تکیه گاهی استوار برای توسعه ملی و میهن دوستان بود.
آزادی خواهی و طرد تمامی اشکال استبداد دیگر ویژگی بود که افشاری به آن اشاره کرد و گفت:وی در تعامل با مخالفان و دیدگاه های منتقد، معتقد به دموکراسی بود و با جباریت سیاسی مرزبندی صریحی داشت.
افشاری در پایان سخنانش در خصوص مهندس سحابی به نقل از نوشته محمد قائد سحابی را چون فانوسی دریایی روشنگر جنبش دموکراسی خواهی و دوست داران ایران آباد، ازاد و سرافراز خواند.
ما پیش تر از اینها باید می مردیم
زهرا علیجانی از نزدیکان خانواده سحابی نیز از میهمانان این مراسم بود که از هاله و دغدغه هایش گفت.
وی با خواندن نامه ها ودست نوشته های هاله پرداخت و جنبه های مختلف شخصیتی هاله را به تصویر کلام کشید.
وی هاله را سمبل ایمان، خلوص، صداقت، احترام، یک رنگی و در یک کلام تمام خوبی ها نامید و گفت:آنچه در هاله ندیدیم تکبر و خودخواهی بود.
علیخانی با اشاره به دست نوشته های هاله سحابی بعد از حضور در تظاهرات های خیابانی در تهران و در پی اعتراض به نتایج انتخابات دهم ریاست جمهوری گفت: هاله حتی دربه سرکوبگران نیز با دیده خشونت نمی نگریست و دلش برای ناآگاهی آنها می سوخت.
این همراه خانوادگی سحابی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به خاطرات هاله سحابی گفت : هاله در گپی دوستانه با یکی از دوستانش گفته بود که ما زیاد زنده مانده ایم و پیش تر از اینها باید برای احقاق حقوق از دست رفته بشر می میردیم.
همچنین مهندس نورالدین غروی از دوستان نزدیک مهندس عزت الله سحابی به عنوان آخرین سخنران با یادآوری خاطرات قبل و بعد از انقلاب خود با وی پرداخت. وی مهندس سحابی را شخصیتی اخلاقی توصیف کرد که برخوردی باز با همگان داشت و به پلورالیسم سیاسی سخت معتقد بود. وی تاکید زیاد مهندس بر استقلال و حفظ تمامیت ارضی را نقطه قوت وی دانست که استقلال، عدالت اجتماعی و آزادی را توامان با هم می خواست و این مفاهیم در ذهنیت وی به هم گره خورده بودند و به صورت مجزا از یکدیگر معنایی نداشتند. او نقش ویژه و موثر خانم زهرا عطایی همسر مهندس سحابی در پشتیبانی از مواضع آزادی خواهانه و میهن دوستانه مهندس سحابی و در پرورش زنده یاد هاله سحابی را تشریح کرد.
در این مراسم که توسط دکتر محمد برقعی هدایت می شد، صمصام کشفی نیز دو قطعه شعر برای حاضران خواند. گرد هم آئی سه ساعت انجامید.
