دلار که روزی از سوی احمدی نژاد “کاغذ پاره” خواند شده بود، دوباره واحد تبدیل ذخائر ارزی ایران شده است. حذف دلار بیش از دو سال طول نکشید، با این تفاوت که در آن دوره، دولت مستقر وحامیانش، سروصدای بسیار کردند ولی این بار، دولت بی سروصدا فقط با اعلام بانک مرکزی به سوی دلار چرخید. هنگام تغییر ذخائر ارزی ایران از دلار به یورو در سال 86 بسیاری از کشورهای نفتی وهمانند ایران از این چرخش اجتناب کردند ولی احمدی نژاد با تبلیغات بسیار مبادرت به این کار کرد. در آن دوره هم ایران از این چرخش ضرر هنگفتی دید، همان طور که این روزها چرخش دوباره به سمت دلار، باعث کاهش 22درصد ذخائر ارزی ایران شده است.
آقای دکتر اعلام کرد
داستان از 28آبان 86 شروع شد. نشست اوپک بود ومتکی ونوذری وهیات عامل اوپک ایران به همراه احمدی نژاد در جلسه سران اوپک حاضر بودند. در تیم ایرانی زمزمه ای بود که “دکتر (احمدی نژاد)با سخنرانی اش میخواد بترکونه”. برخی از دیپلمات های قدیمی نفتی در هیات عامل اوپک آخرین تو صیه ها را به “دکتر” میکردند که احمدی نژاد را از اعلام طرحش منصرف سازند. این دیپلمات ها که بعدها در تغییر وتحولات وزارت نفت پاکسازی شدند معتقد بودند اعلام طرح جایگزینی یورو به جای دلار در معاملات نفتی فقط منجر به “خنده” سران قدرتمند اوپک وبی اعتباری ایران می شود، اما همراهان احمدی نژاد اعتقادی دیگری داشتند واین طرح را “انقلابی در مناسبات نفتی” میدانستند.
احمدی نژاد حرف همراهانش را گوش کرد واین طرح در جلسه سران اوپک اعلام شد. در اواسط سخنرانی وی اما ملک عبدالله، پادشاه عربستان جلسه را به بهانه صرف چای وقهوه ترک کرد. پشت سر او رییس کشور امارات وبحرین وکویت هم از جلسه خارج شدند ولی احمدی نژاد کماکان به سخنرانی ادامه داد.
بی بی سی از آن جلسه گزارش داد که: “رییس جمهوری ایران دلارآمریکا را “تکه کاغذی بی‌ارزش” خواند و خواهان خرید و فروش نفت براساس واحد پول دیگری شد.
این شبکه خبری همچنین افزود: “احمدی‌نژاد و هوگو چاوز (رییس جمهور ونزوئلا) خواستار فروش نفت در برابر واحد پولی به غیراز دلار آمریکا هستند. چاوزهم تاکید کرده باید به «امپراطوری دلار» خاتمه داده شود. ونزوئلا به عنوان عضو اوپک از موضع رئیس جمهور ایران حمایت کرد. اما عربستان سعودی، بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان و متحد آمریکا با جایگزینی واحد پول دیگر به جای دلار آمریکا برای خرید و فروش نفت در بازارهای جهانی مخالفت کرد.”
پس از آن به گزارش فارس “غلامحسین الهام(سخنگوی وقت دولت) روز دوشنبه در 27 آذرماه همان سال به خبرنگاران گفت قصد از جایگزینی دلار با یورو کاهش مشکلات دستگاه های اجرایی در سرمایه گذاری بوده است.”
وی در ادامه اضافه کردکه: “اتخاذ چنین تصمیمی اتکای جمهوری اسلامی به دلار را از بین می برد و معادلاتمان را ریالی - یورویی حساب می کنیم. از این به بعد منابع خارجی و درآمدهای نفتی ایران بر اساس یورو محاسبه و دریافت می شود”.
البته داوود دانش جعفری، ( وزیر امور اقتصادی و دارایی وقت ) هم به یکی از خبرگزاری ها گفت: “نفت هم به یورو و هم به دلار فروخته می شود”.
به هر حال این انتقال با بوق وکرنا انجام شد. غافل از اینکه در سالهای آینده ورق بر میگردد واین رفتار تبلیغاتی وشعاری وجهی دیگر می گیرد.
تغییر در سه فاز وسه مرحله
دهم خرداد 89 روزنامه جام جم در گزارشی آورد که: “بانک مرکزی اجرای تدابیر و تمهیداتی را به‌منظور تغییر در ترکیب سبد ارزی کشور و تبدیل ذخایر موجود در آن به دلار آغاز کرده است”.
بر اساس این گزارش “در پی کاهش قابل توجه ارزش یورو در برابر دلار که همزمان با آغاز بحران اقتصادی در یونان و اسپانیا آغاز شد و اکنون احتمال گسترش آن به کل کشورهای حوزه پول واحد اروپایی ـ یورو ـ می‌رود، بسیاری از کشورها به خاطر جلوگیری از ضرر دیدن از اثرات این کاهش ارزش، تبدیل ذخایر خود از یورو به‌دلار را آغاز کرده‌اند.”
بر اساس گفته منابع موثق که به “جام‌جم” گزارش داده بودند “برنامه‌ای در 3 مرحله توسط معاونت ارزی بانک مرکزی تهیه و پیشنهاد شده که ظاهرا مورد تصویب نیز قرار گرفته و فاز نخست آن از اول این ماه آغاز شده است. این برنامه در نظر دارد بتدریج و تا 4 ماه آینده حدود 45 میلیارد یورو از ذخایر ارزی کشور را به دلار تبدیل کند. در فاز نخست 15 میلیارد یورو از این ذخایر در حال تبدیل است و تا پایان شهریورماه امسال و اوایل پاییز کل رقم هدف‌گذاری شده، تبدیل خواهد شد.”
پس از مدتی شبکه انگلیسی زبان “پرس تی وی” متعلق به جمهوری اسلامی نیز این خبر را تایید کرد.
17درصد کاهش قیمت یورو
این گزارش درحالی منتشر شد که قیمت یورو در دو ماه گذشته بیش از 17درصد کاهش یافته و درمقابل قیمت طلا حدود 20 درصد بالا رفته است یعنی عملا دارایی های یورویی ایران بیش از 17درصد از ارزش خود را از دست داده ودلار حدود 5درصد بالا رفته است؛به عبارت دیگر بانک مرکزی در این تحولات بیش از 22 درصد ضرر متحمل شده است.
براساس اعلام مقامات رسمی، بانک مرکزی در فروردین‌ماه 89 بخش زیادی از ذخایر ارزی را تبدیل به ریال کرده و نقدینگی در این ماه به‌طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است؛گفته می شود این نقدینگی برای پرداخت به مشمولان طرح هدفمندکردن یارانه‌ها در نظر گرفته شده است که اثرات تورمی آن هم بسیار خواهد بود.
براساس آخرین آمار بانک مرکزی، دارایی‌های خارجی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از مبلغ 905926 میلیارد ریال در آذرماه 1387 با 3 / 14 درصد کاهش به 776486 میلیارد ریال در آذر ماه 1388 رسیده است.
براساس گزارش پولی بانک مرکزی؛ مجموع دارایی‌های بانک مرکزی نیز در یک سال منتهی به آذر 1388 با بیش از 6⁄11 درصد کاهش از 1286287 میلیارد ریال به 1137455 میلیارد ریال رسیده است.
کاهش بدهی دولت و بانک‌ها به بانک مرکزی در این بازه زمانی، بدهی دولت به بانک مرکزی حدود 2 درصد کاهش یافته و به 133275 میلیارد ریال رسیده و بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی با 13 درصد کاهش از 216275 به 188111 میلیارد ریال کاهش یافته است.
براین اساس به نظر می رسد هزینه‌های دولت به‌قدری زیاد شده که بانک مرکزی ناچار به برداشت از ذخایر خارجی خود شده و برای اولین‌بار ۳۰ هزار میلیارد ریال به عنوان مالیات به دولت پرداخت کرده است.
این در حالیست که به موجب گزارش رادیوفردا: “با توجه به حجم عظیم بدهی های منطقه یورو و آهنگ بسیار کند رشد اقتصادی در این منطقه، امکان کاهش باز هم بیشتر نرخ برابری یورو در برابر دیگر ارز های مهم بین المللی به ویژه دلار بسیار جدی است و اگر تلاش آمریکا و و قدرت های آسیایی نمی بود، سقوط پول واحد اروپا شتاب بیشتری به خود می گرفت. در واقع آمریکایی ها و آسیایی ها از آن بیم دارند که فرو ریزی «یورو لند» بار دیگر اقتصاد جهانی را در یک بحران بسیار عمیق و دامنه دار ظهور کند.”
