پیتر گرایر
احتمالا ً بعید است حملۀ بازدارندۀ آمریکا به تأسیسات هسته ای ایران به زودی انجام گیرد. اما این بدین معنا نیست که این موضوع تا ابد از دستور کار خارج است. اسرائیل نیز – که از احتمال وجود یک همسایۀ هسته ای متخاصم در منطقه احساس نگرانی می کند – ممکن است جدول زمان بندی خود را برای اقدام احتمالی نظامی بر ضد ایران داشته باشد.
این نتیجه گیری تنی چند از کارشناسان مستقر در آمریکاست که در روزهای اخیر دربارۀ احتمال هرگونه حملۀ بازدارنده به ایران مذاکره کرده اند. روابط ایران و آمریکا احتمالا ً یکی از دو یا سه مورد از سخت ترین مسائل سیاست خارجی آمریکاست که رئیس جمهور بعدی این کشور ناگزیر خواهد بود به آنها بپردازد. بعنوان مثال، او باید تصمیم بگیرد که آیا این موضوع به اندازه ای اهمیت دارد که آمریکا برای تضمین همکاری های بیشتر در خصوص مهار گسترش احتمالی سلاح های اتمی ایران، با روسیه بیش از پیش سازش کند.
علاوه بر این، رئیس جمهور بعدی آمریکا باید دربارۀ لحن کلی خود برای نزدیک شدن به دولت ایران تصمیم گیری کند. جرج پرکوویچ کارشناس تکثیر و گسترش سلاح های اتمی در مؤسسه صلح بین المللی کارنگی در واشنگتن می گوید:“در حال حاضر ایرانیان احساس می کنند که از موضع بالاتری برخوردارند. آنها تازه دارند نسبت به لحن خود هوشیارتر می شوند.” از اواخر ماه ژوئن، ایران با لحنی دوستانه تر دربارۀ برنامه هسته ای خود صحبت کرده است.
منوچهر متکی وزیر امور خارجۀ ایران در مصاحبۀ 6 ژوئیه که از شبکه سی ان ان پخش شد، خاطر نشان کرد، “مذاکرات وارد فضایی جدید با چشم انداز جدیدی شده است.” در همین حال، خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مذاکره کنندۀ اصلی این اتحادیه دربارۀ موضوع هسته ای ایران، در ساعات پایانی 4 ژوئیه، نامۀ ایران را که پاسخ به پیشنهاد مشوق های بین المللی در قبال توقف برنامۀ غنی سازی ایران بود، دریافت کرد.
سولانا خاطر نشان کرده است، محتویات این نامه علنی نشده است. وی این نامه را دشوار و پیچیده خوانده و اظهار داشته، پاسخ ایران باعث “خوش بینی کامل” او نشده است. سولانا خاطر نشان کرده است:” امیدوارم بتوانیم در هفته های آتی، در صورت امکان قبل از پایان ماه جاری، گفتگو با ایران را ادامه دهیم، اما نمی خواهم به شما تصورات کاملا ً خوش بینانه بدهم.”
این تغییر لحن پس از هفته ها رد و بدل کردن تهدید و هشدار میان ایران و آمریکا بر سر اقدام احتمالی نظامی آمریکا یا اسرائیل بر ضد ایران صورت گرفت. به ویژه اینکه، رزمایش نظامی ماه گذشتۀ اسرائیل اساسا ً بعنوان هشداری به ایران تلقی گردید. اما کنث پولاک کارشناس مسائل خاورمیانه در مؤسسه بروکینگز در سمینار 26 ژوئن دربارۀ سیاست آمریکا در قبال ایران خاطر نشان کرد، احتمالا ً هدف از این رزمایش دادن پیام به آمریکا نیز بوده است.
پولاک در سمینار 26 ژوئن در مرکز مطالعات بین المللی و استراتژیک در واشنگتن گفت:“اسرائیلی ها در تلاشند علامت بدهند که آنها واقعا ً نگران جریانی هستند که در خاورمیانه دارد اتفاق می افتد. آمریکا و دیگر کشورها نمی خواهند اجازه بدهند که این جریان خیلی پیشروی کند.” پولاک افزود، ”احتمال بمباران تأسیسات غنی سازی هسته ای ایران توسط اسرائیل صفر نیست، اما به اندازه ای هم که بسیاری از کارشناسان تصور می کنند، بالا نیست. در واقع، به این خاطر است که اسرائیل می داند که احتمالا ً با اقدام تلافی جویانۀ متحدان ایران در لبنان و نوار غزه روبرو خواهد شد.”
پولاک خاطر نشان کرد، “اسرائیلی ها بسیار نگرانند که اگر دست به حمله نظامی بزنند، آنچه که اتفاق می افتد دقیقا ً همانی است که (توسط ایران) به حماس و حزب الله گفته شده است: ما به شما به دلایلی 15 هزار موشک دادیم. از آنها استفاده کنید.”
اما به گفته جون آلترمن مدیر برنامه خاورمیانه در مرکز مطالعات بین المللی و استراتژیک در واشنگتن، صحبت از زور، چه به طور علنی چه با ایما و اشاره، می تواند نتیجه عکس بدهد. آلترمن می گوید:“هر چه بیشتر دربارۀ زور حرف بزنید، تصور می کنم کمتر بتوانید از همکاری متحدان خلیج فارس بهره مند بشوید. آنها ترسیده اند.“
مسأله اصلی برای مقامات آمریکایی این است که تصمیم بگیرند آیا می توانند با ایران هسته ای کنار بیایند. پولاک می گوید، اگر آنها تصمیم بگیرند که نمی توانند با ایرانی که صاحب زرادخانۀ هسته ای باشد، کنار بیایند، حرف اصلی آنها این است که مایلند برای جلوگیری از این امر به ایران حمله کنند. پولاک می گوید:“من تصور نمی کنم که مردم آمریکا بخواهند برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی به این کشور حمله کنند.“
منبع: کریستین ساینس مانیتور، 8 ژوئیه، 2008