نگاهی به سینمای ایران در مونترال
سینما جادوی خود را از هفته اخیر بر فراز شهر فرانسه زبان های سرزمین شمالی گسترانده است. شهر شلوغ مونترال از پنج شنبه گذشته مهمانی مجلل هنر هفتم را بر پا کرده است و قرار است ضیافت با شکوه خویش را تا شانزدهم شهریور در قالب سی و سومین فستیوال بین المللی فیلم مونترال پا بر جا نگه دارد.
جشنواره فیلم استان کبک، از سال 1977 بی وقفه میزبان سینماگران شهیر دنیا بوده است و با توجه به گستردگی چشمگیر بخش های سینمایی آن همه ساله چند صد فیلم از شانس حضور و نمایش در این فستیوال با شکوه برخوردار می شوند.
سینمای سرزمین ما نیز بیست سال پس از آغاز به کار این جشنواره توانست با فیلمی از مجید مجیدی جایزه نخست این جشنواره را به خانه آورد و از آن پس بود که ایران به پای ثابت فستیوال فیلم مونترال بدل شد.
امسال 400 فیلم از قریب به 80 کشور جهان در مونترال حاضر خواهند بود که از این میان 130 فیلم برای نخستین بار اکران عمومی را تجربه خواهند کرد. جشنواره مونترال به گونه ای افتخار سینمایی آمریکای شمالی نیز مطرح می شود چرا که تنها فستیوال رقابتی در آن اقلیم است که از سوی فدراسیون بین المللی انجمن تولید کنندگان فیلم به رسمیت شناخته شده است.
در این نوشته فیلم های ایرانی که امسال در مونترال حاضر هستند را مرور خواهیم کرد، تاریخ حضور هنرنمایی پارسیان در مونترال را ورق خواهیم زد و همچنین دلیل ذوق زدگی مان از حضور جعفر پناهی در این جشنواره را خواهیم گفت.
فیلم های ایرانی
آتشکار
این فیلم داستان درگیری ها ذهنی یک “آتشکار” است که دیگر نمی خواهد بچه دار شود. مردی که کنترل مواد مذاب را در کوره‌های بلند ذوب آهن به عهده دارد و در تلاطم با روح پدر خویش است.
محسن امیر یوسفی که پیشتر فیلم غیرمتعارف “خواب تلخ” را به دست دوربین سپرده بود، در حالی برای حضور در بخش رسمی مسابقه رسمی – مهم ترین بخش فستیوال- آماده می کند که پیش تر به دلایلی نامعلوم از بیست و شممشین جشنواره فجر حذف شد. این فیلم که با بازی حمید فرخ نژاد ساخته شده دومین فیلم بلند امیریوسفی است.“خواب تلخ” فیلم نخست این کارگردان 38 ساله با اقبال بسیاری در جشنواره های خارجی روبرو شد و در فستیوال کن هم جایزه ای از آن خود کرد. این دانش آموخته ریاضیات که این روزها سینماگری زبردست به حساب می آید، سال ها قبل در دیگر جشنواره معتبر کانادا-فستیوال تورنتو- حاضر بود و فیلم کوتاه “دست های سگی” را عرضه کرده بود. فیلم جدید که لوکشین شهری آن اصفهان است در واقع نگاهی به ”وازکتومی” است، عملی که مردان انجام می دهند تا دیگر قدرت بچه دار شدن را از خویش بگیرند. اثری که تا به امروز از اکران عمومی آن در ایران ممانعت به عمل آمده است. این کارگردان مستقل چند هفته پیش در نامه ای سرگشاده در انتقاد از ممانعت وزارت ارشاد برای اکران فیلم خود نوشت: “ آتشکار فیلمی است که هم مخاطب خاص را در حیطه فرهنگی و هم مخاطب عام را در گیشه سینما راضی میکند و شاید این یکی از دلایل نگرانی آقایان بود”
آتشکار با نوزده فیلم دیگر برای به دست آوردن مهم ترین جایزه مونترال خواهد جنگید.
وقتی لیموها زرد شدند
نامزدی شهربانو و شهرام با آغاز جنگ خونین ایران و عراق آغاز می شود. آنان بر آن می شوند برای کمک داوطلبانه به جبهه های نبرد بروند. در این اثنا شهربانو در جنگ مفقود الاثر می شود. شهرام سال ها در پی او می گردد اما سرانجام ناامید می شود.پس از آن است که مرد با صمیمی ترین دوست شهربانو ازدواج می کند، اما سال ها بعد شهربانو در کاروان اسرای جنگ به ایران باز می گردد…
این فیلم در بخش مسابقه “فیلم های اول” فستیوال مذکور به رقابت خواهد پرداخت. لیموهای محمدرضا وطن دوست (کارگردان) که به همراه مریم رستمی (بازیگر نقش شهربانو) در کانادا حاضر است، پیشتر توانسته بود جایزه بهترین فیلمبرداری “فیلم اول” جشنواره فجر را نیز به خود اختصاص دهد. این فیلم بلند 35 میلی متری در واقع نخستین تجربه بلند این فیلم ساز مازندرانی قلمداد می شود و و پیش از این قرار بود به جشنواره کن نیز ارسال شود که در این امر ناکام ماند. این فیلم همچنین قرار است شانس خود را شرکت جشنواره تورنتو و سن سباستین نیز امتحان کند.
بیست
آقای سلیمانی مدیر یک تالار پذیرایی است که به دلیل جدایی از همسرش دچار بیماری عصبی و افسردگی شده است. او تصمیم به فروش تلار خود می گیرند اما کارگران تالار که به کار خویش احتیاج دارند می کوشند تا تصمیم رئیس خود را تغییر دهند.
بیست که به همراه فیلم “درباره الی” امسال حضور پر رنگ و موفقیت آمیزی را در جشنواره های بین المللی تجربه می کند، دومین ساخته عبدالرضا کاهانی است و پرویز پرستویی، مهتاب کرامتی، علیرضا خمسه و فرشته صدر عرفایی در آن ایفای نقش کرده اند. این فیلم اوایل تابستان امسال در جشنواره هنری “کارلووی واری ” در کشور چک حاضر بود و توانست جایزه ویژه هیئت داوران معتبرترین فستیوال اروپای شرقی را از آن خود کند. این فیلم همچنین در جشنواره فجر نیز در 7 بخش نامزد دریافت سیمرغ بلورین شده بود. بیست همچنین در جشنواره فیلم ورشو در لهستان نیز به نمایش در آمد و در فستیوال فیلم مونترال، در بخش تمرکز بر “سینمای جهان” به نمایش در خواهد آمد.
پنالتی
“پنالتی” که به سینمای کودکان اختصاص دارد همچون “بیست” در بخش تمرکز بر “سینمای جهان” حاضر خواهد بود. فیلم انسیه شاه حسینی در خوزستان فیلم برداری شده است و تهیه کننده “پنالتی”، آن را اثری متفاوت پیرامون وقت کشی و خودباوری توصیف می کند که ایستادگی در مقابل مشکلات را آموزش می دهد.
انسیه شاه حسینی برای هرچه باور پذیر بودن فیلمش تمام بازیگران را از اهالی جنوب برگزیده است و درباره آن گفته است “ برای ساخت فیلم «پنالتی» و انتخاب بازیگران آن حدود یکسال تمام روستاهای خوزستان را گشتم و بازی های فوتبالشان را دیدم و سعی کردم با انتخاب هایی که انجام می دهم به اصل جنس برسم”. پنالتی پیش از این در جشنواره فیلم “تائورمینا” حضور یافته بود و در جشنواره ای که مدیر هنری آن “دبورا یانگ” منتقد صاحب نام نشریه “ هالیوود ریپورتر” بود مورد تقدیر قرار گرفت.
فیلم اول
نخستین فیلم فرزند کارگردان شهیر ایران، جعفر پناهی، “فیلم اول” نام دارد. پناه پناهی که پیش از این پیش از به تصویر برداری و عکاسی از پشت صحنه فیلم “آفساید ” مشغول بوده است، ساخته اخیر خود را به پدرش تقدیم کرده است.
او در این فیلم به موضوع غیر متعارف و جنجالی یعنی طرح نیروی انتظامی ایران برای جمع آوری ماهواره های شهروندان پرداخته است. او در این فیلم از صحنه های مستند نیز استفاده مرده است. فیلم کوتاه او پیشتر در سومین جشنواره فیلم پلیس ایران نیز به نمایش در آمده است و قرار است در بخش “ تمرکز بر یلم های کوتاه ” مونترال شرکت کند.