البرز محمودی
با اینکه روزاول ماه مه به عنوان روزجهانی کارگر، در بیشتر کشورها جشن گرفته و از کارگران قدردانی می شود اما این روز در ایران،از سوی حکومت روزی “ترسناک” تلقی می شود که در آن کارگران “قصد اعتراض” دارند. براین اساس است که دولت ایران خود را محق می داند از چند روز مانده به روزجهانی کارگر، از طریق نهادهای امنیتی، انتظامی و قضایی بر کارگران فشار بیاورد تا آنان را از بیان مشکلات شان در این روز منصرف کند. به همین علت درخواست تشکل های کارگری مستقل در شهرهای سنندج، کرمانشاه، اصفهان، قزوین و بوشهر برای برپایی تجمع روز کارگر از سوی مسوولان رد شد و کارگران همچنان در زندان ها باقی ماندند.
چنین بود که تشکل نیمه دولتی “خانه کارگر” نیز که تمام توان خود را برای راهیابی “علیرضا محجوب” به مجلس هشتم بسیج کرده بود، یک هفته زودتر از موعد به استقبال روز کارگر رفت. در این میان برخی از تشکل های خود جوش نیز جمعه گذشته در شرایطی امنیتی روز کارگر را جشن گرفتند. بر اساس یک رسم چند ساله، کارگران شرکت واحد اتوبوس رانی تهران، کارخانه های سایپا و ایران خودرو هر سال در محل آبشار خور جاده چالوس روز کارگر را جشن می گرفتند که امسال به دلیل خودداری کارفرمایان از واگذاری اتوبوس به کارگران، آنها پارک چیتگر در غرب تهران را برای جشن انتخاب کردند. به این ترتیب صدها فعال کارگری و کارگر از تهران و اطراف، روز ششم اردیبهشت در حالی به پیشواز روز جهانی کارگر رفتند که صدها مامور امنیتی و لباس شخصی در برابر آنها صف بسته بودند تا مانع برگزاری این روز در پارک چیتگر شوند. ضمن آنکه درهای پارک هم بسته بود.
این موضوع باعث شد کارگران راهی پارک جهان نمای کرج شوند؛ جایی که بالاخره صدای سرود ها و دردهای کارگران در آن طنین انداز شد. البته چند تن از شرکت کنندگان در مراسم، حین اجرا و پس از آن، به مدت کوتاهی بازداشت، و سپس آزاد شدند.
برخی رسانه ها خبرداده اند که تشکل های مستقل کارگری علیرغم عدم صدور مجوز، اعلام کرده اند که امروز مراسم روزکارگر را برگزار خواهند کرد. به عنوان مثال صدیق کریمی، عضو هیئت مدیره اتحادیه کارگران ایران در سنندج گفته است: “کارگران سنندج حتما در این روز مراسمی خواهند داشت.”
به گفته وی، کارگران بارها به مسئولان مراجعه کرده‌اند تا مجوز بگیرند؛ ولی مسئولان پس از مدتی سردواندن آنان، سرانجام هرگونه تجمع کارگران را ممنوع اعلام کردند.
کارگران زیر خط فقر
با روی کار آمدن دولت نهم، مشکلات کارگران افزایش یافته است. بسیاری از کارخانه ها ورشکست و به دلیل اخراج گسترده کارگران در ایران، این قشر از جامعه ایران، در زندگی روزمره با مشکلاتی جدی مواجه شده اند.بسیاری از کارگران ماههاست که حقوقی از کارفرمای خود دریافت نکرده اند؛ آن هم حقوقی که با توجه به موج فزاینده تورم در ایران کفاف زندگی آنها را نمی دهد. به گفته منابع رسمی در حال حاضر حداقل دستمزد کارگران ایرانی ۱۸۳ هزار تومان تعیین شده و در بسیاری موارد با احتساب مزایا حداکثر به ۲۳۰ هزار تومان می رسد. این در حالی است که به گفته کارشناسان اجاره خانه در تهران و مراکز استانها در ایران به طور متوسط در سال گذشته حدود ۳۰۰ هزار تومان بوده است. نبود بیمه مناسب درمانی و تامین اجتماعی و قراردادهای کوتاه مدت هم از دیگر دغدغه های کارگران ایرانی است.
به گزارش خبرگزاری فارس دبیر اجرایی خانه کارگر قم در همین ارتباط گفته است: “در شرایط کنونی نیمی از جامعه کارگری کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند. کارگران همواره برای تامین معیشت خود با مشکلات مختلفی روبرو بوده‌اند و درآمد آنها فقط نیمی از مخارج آنان را تامین می کند.“
وی افزوده: “در گذشته به قشر کارگر بیشتر توجه می‌شد، اما امروز شاهد هستیم که توجه به قشر کارگر کمتر شده و مشکلات این قشر نیز به تبع آن افزایش یافته است”.
دبیر اجرایی خانه کارگر قم، متناسب نبودن میزان افزایش حقوق با نرخ تورم، عدم وجود زمینه برای اضافه کاری و کمرنگ شدن نقش مجامع کارگری در دفاع از حقوق کارگران را از مشکلات مهم این قشر عنوان کرده و گفته است: ”متاسفانه امروز شاهد هستیم که به دلیل درست اجرا نشدن قانون کار، کارگران از امنیت شغلی برخوردار نیستند و در این میان حداقل حقوق کارگران نیز رعایت نمی‌شود.“
دبیر اجرایی خانه کارگر استان همدان هم با اشاره به فضای کار در ایران گفته است: “کارگر نمی‌تواند با ترس و فشار کاری، کالایی با کیفیت تولید کند.“
اما به گزارش ایسنا، دبیر اجرایی خانه کارگر استان کردستان با اشاره به حقوق کم کارگران گفته است: “حقوق 219 هزار تومانی قشر ضعیف کارگر در حال حاضر کفاف زندگی آنان را نمی‌دهد و این دستمزد از دستمزدهای زیر خط فقر به شمار می‌آید. کارفرمایان با استفاده از این شیوه هر وقت که دلشان بخواهد کارگران خود را اخراج و نیروی جدیدی را به استخدام در می‌آورند و به محض اعتراض کارگر علیه کارفرما مسئولان آن را امنیتی و با دیدی دیگر به قضیه می‌نگرند”.
شلاق و زندان بهای اعتراض
مشکلات کارگران در حالی با شدت یافتن تورم روز به روز بیشتر می شود که آنها فرصت اعتراض نیز ندارند. هرچند روز کارگر می توانست به فرصتی برای بیان اعتراض ها باشد اما نظام مایل به شنیدن این اعتراض ها نیست. بسیاری ریشه برخورد های اخیر با کارگران را مربوط به وقایع روزکارگر سال قبل می دانند. سال گذشته وقتی احمدی نژاد در مراسم روز کارگر شرکت کرد، بسیاری از کارگران با دادن شعارهایی سیاست های او را به چالش کشیدند. کارگران در واکنش به شعار “انرژی هسته ای حق مسلم ماست”، فریاد زدند: “قرارداد دایم حق مسلم ماست”، “بیمه اجباری حق مسلم ماست”، “درآمد مناسب و داشتن حق اعتراض حق مسلم ماست”.
در هفته های اخیر بسیاری از چهره های کارگری بازداشت و برخی نیز به شلاق یا زندان محکوم شده اند. کارگران کیان تایر که “به غیر از حقوق آذرماه و مبلغ ۱۲۰ هزار تومانی که به عنوان حق بن در شب عید به کارگران پرداخت شده است، دیگر هیچ حقوقی از کارفرما دریافت نکرده اند” وقتی اعتراض کردند با سرکوب پلیس ضد شورش مواجه شدند.
همچنین 140 نفر از کارگران لاستیک البرز پس از اعتراض شان بازداشت شدند. در سنندج “شیث امانی” بازداشت شد و یکی از نشریات مربوط به اخبار کارگری در هفته های اخیر توقیف شده و هنوز منصور اسانلو در بند است.