آرش سیگارچی
در شرایطی که بسیاری از مقامات کشور “مشکلات اقتصادی” فعلی را محصول “ضعف مدیریتی” دولت احمدی نژاد می دانند، روز گذشته آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران ضمن سخنانش در شیراز با دفاع از عملکرد اقتصادی دولت، گرانی را “رایج در تمام دنیا” دانست و با رد هرگونه مشکل اقتصادی، بزرگنمایی مشکلات را کار “دشمن” دانست.
با اینکه مشروح سخنان آیت الله خامنه ای از دو کانال صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران بصورت زنده پخش شد، با این حال خبرگزاری های داخلی سخنان وی را به نقل از “پایگاه اطلاع رسانی دفتر رهبری” منعکس کردند. این پایگاه سخنان آیت الله خامنه ای را پس از بیان شدن توسط وی، تنظیم و سپس در اختیار رسانه ها و خبرگزاری ها قرار می دهد.
بر اساس متن این خبر که خبرگزاری های ایرنا، فارس و ایسنا آن را انعکاس داده اند، رهبرجمهوری اسلامی با رد مشکلات اقتصادی گفته است: “رسانه‌های بیگانه در تلاشند هر مسئله‌ای حتی حوادث طبیعی نظیر خشکسالی و مسائلی همچون گرانی را که در دنیا نیز عمومیت دارد به عاملی برای فشار بر ملت و مسئولان ایران تبدیل کنند و مردم باید در این زمینه هوشیار باشند. سال گذشته نیز دشمن درصدد ایجاد اختلال در اقتصاد کشور و بزرگنمایی مشکلات بود که راه اساسی مقابله با مشکلات اقتصادی موجود، انضباط مالی، صرفه جویی، و پرهیز از اسراف است.“
این سخنان آیت الله خامنه ای در حالی بیان می شود که بسیاری از مسئولان جمهوری اسلامی به شدت از عملکرد اقتصادی دولت محمود احمدی نژاد، بخصوص در مورد مبارزه با گرانی انتقاد کرده اند. در همین راستا هفته گذشته “داوود دانش جعفری”، وزیر برکنار شده امور اقتصادی و دارایی دولت نهم و منصوب آیت الله خامنه ای در شورای تشخیص مصلحت، به شدت از عملکرد دولت انتقاد کرد و ناتوانی دولت را عامل گرانی دانست. وی از جمله گفت: “آیا می شود انتظار داشت که برای انجام تکالیف بودجه ۱۳۸۷ نزدیک به ۶۰ میلیارد دلار نفتی توسط بانک مرکزی تبدیل به ریال شود، ولی نقدینگی بالا نرود؟! هر کس بلد است بفرماید انجام دهد. یا اگر نقدینگی بالا رفت، کاری کنیم که تورم بالا نرود؟! هر کس می تواند بفرماید انجام دهد.“
حتی حداد عادل، رییس مجلس نیز دیروز در گفتگو با خبرنگاران ضمن تایید گرانی در کشور با بیان اینکه “تلاش می‌کنیم گرانی تخفیف پیدا کند”، گفت: “همان‌طور که بارها تاکید شده، مهار نقدینگی و ایجاد انضباط مالی از جمله مسائلی است که می‌تواند در کاهش تورم موثر باشد. در حال حاضر نیز با تماس با مسوولان دولت سعی می‌کنیم از برنامه‌های آنها در این رابطه مطلع باشیم و با دولت برای تحقق راهکارهایی که آنها برای مقابله با گرانی و تورم پیش گرفته‌اند، همکاری کنیم. ”
با این حال “خامنه ای” با اشاره به “بحران اقتصادی بی سابقه در 60 سال اخیر که از آمریکا شروع و به اروپا و دیگر مناطق سرایت کرده”، گفته است: “این بحران باعث شده که سازمان ملل نیز در جهان بحران غذایی اعلام کند اما رادیوهای بیگانه، با تمرکز بر ایران، به گونه‌ای تبلیغ می کنند که گرانی در ایران، به خاطر بی توجهی «مسئولان دولت و دیگر بخشها» است در حالیکه مسئولان کاملاً به این موضوع توجه دارند.“
با این حال وی یادآور شده است که: “به فضل پروردگار مشکلات کشور از مشکلات بسیاری از کشورها کمتر است اما همین مسائل نیز باید با همت قوای سه گانه و احساس مسئولیت همگانی مردم برطرف شود تا ملت بزرگ ایران راهی را که با ایمان و قدرت و حکمت آغاز کرده با سرافرازی به پایان برساند و جامعه نمونه اسلامی را تشکیل دهد.“
وی همچنین تحریم های اقتصادی علیه ایران را بی اثر دانسته و خاطرنشان کرده است: “ملت ایران از اوایل انقلاب در محاصره و تحریم دشمنان بوده اما با تکیه بر استعدادهای درونی خود، این تهدید را به فرصت پیشرفت و استقلال و خودباوری تبدیل کرده است بنابراین این ملت بزرگ را از محاصره اقتصادی نترسانید. ملت ایران با ایمان، غرور ملی و تکیه بر افتخارات تاریخی و مواریث فرهنگی، انقلاب اسلامی را به وجود آورد تا در سایه اسلام به استقلال و آزادی، عزت ملی، سعادت و رفاه دنیوی و سربلندی اخروی دست یابد. دشمنان ملت ایران از روند پیشرفت این کشور دستپاچه شده و بر فشارهای خود افزوده‌اند اما ملت ایران هر تحریم و محاصره را به زمینه‌ای برای پیشرفت مضاعف تبدیل خواهد کرد.”
آیت الله خامنه ای افزوده است: “هر ملت برای تحقق اهداف خود باید هزینه‌هایی بپردازد و ملت بزرگ و شجاع ایران نیز 8 سال جنگ تحمیلی، تقدیم شهیدان بزرگ در مقابله با تروریسم کور دهه 60، و ایستادگی در برابر تهدیدها و تحریمهای اقتصادی را به عنوان هزینه های پیروزی انقلاب پرداخته و اکنون نیز در این میدان مهم، همچنان مقتدر و مصمم ایستاده است.
انتقاد مراجع از گرانی
آیت الله خامنه ای در شرایطی در سخنان خود مشکلات اقتصادی را رد کرده و گرانی را مشکل “فعلی دنیا” دانسته که بسیاری از صاحبنظران داخلی و همچنین روحانیون عالیرتبه ایرانی، در روزهای گذشته بر وجود گرانی در ایران تاکید داشته و برخی نیز آن را محصول “بی تدبیری دولت” و “عدم توجه احمدی نژاد به هشدار کارشناسان” دانسته اند.
آیت الله مکارم شیرازی که از دوستان نزدیک آیت الله خامنه ای است نیز هفته گذشته در حاشیه دیدار با شورای مرکزی کمیته امداد امام خمینی گفته بود: “از گوشه و کنار کشور وضع گرانی و تورم به ما شکایت می‌شود و در این میان مساله مسکن غوغا می‌کند و در قسمت‌های دیگر نیز داد مردم بلند است. گاهی فکر می‌کنند اگر ما این مسایل را بازگو کنیم تضعیف دولت است، ولی اینطور نیست و ما دولت را صالح می‌دانیم و باید آن‌را کمک کرد زیرا اگر مشکل اقتصادی حل نشود تبدیل به مشکل سیاسی و فرهنگی خواهد شد.“
این انتقاد محدود به مکارم شیرازی نیست بلکه روحانیون بلندپایه دیگری از قم، نیز از گسترش گرانی‌ها در دولت محمود احمدی‌نژاد انتقاد کرده اند.بطوریکه آقای مصباح‌یزدی که از وی به عنوان پدر معنوی دولت احمدی نژاد نام برده می شود تلویحا به دولت انتقاد کرده و گفته است که مسئولان جمهوری اسلامی برای ریشه‌کن کردن فقر، “باید مهارت‌های لازم” را کسب کنند.
غیر از این دو روحانی، آیت‌الله “عبدالکریم موسوی اردبیلی” نیز در انتقاد از گرانی‌ها در ایران گفته است: “گرانی اخیر، احساسی و شعاری نیست بلکه یک واقعیت همه فهم است و اگر در گذشته عده‌ای گرانی را می‌فهمیدند، امروز همه اقشار جامعه آن‌را لمس می‌کنند”.
آیت‌الله جوادی آملی هم در دیدار مردمی خود با اشاره به “برخی کاستی‌های اقتصادی” موجود در جامعه همگان را بر پیروی از حقیقت فراخواند. او به این ترتیب پاسخ دولت را داد که پیش از این سعی در انکار گرانی داشت. به گزارش “خبر حوزه”، وی افزوده بود: “برای رسیدن به حقیقت، چاره‌ای جز پیمودن راه حق نداریم، لذا نه بی‌راهه برویم و نه راه کسی را ببندیم. ”
استاد حوزه علمیه قم گفته بود: “با اینکه در کشور همه جور نعمت فراوان است، اما متأسفانه تورم و گرانی وجود دارد و اگر عاملان آنها خلاف رفتند، باید بدانند که این راه خلاف، راه نیست.”
علاوه بر این، آیت‌الله مهدوی کنی، روحانی بلندپایه محافظه‌کار و نماینده تهران در مجلس خبرگان رهبری درباره تورم و آنچه که “فرافکنی تقصیرها” نامید به دولت محمود احمدی‌نژاد انتقاد کرد و در گردهمایی ائمه جماعات در مسجد مطهری گفت: “در ملاقات خود با آقای احمدی‌نژاد به ایشان گفتم که ما را ابزار فرض نکنید. ما پیش و پس از انقلاب مبارز بودیم و با فساد و آنچه مخالف مصالح دین و کشور است مبارزه می‌کنیم.”
دولت عامل گرانی
غیر از روحانیون بلند پایه برخی از منتقدان دولت نیز در هفته های اخیر بر گرانی و نقش دولت احمدی نژاد در آن تاکید کرده اند. به نوشته کارگزاران مهدی کروبی رییس مجلس ششم در اولین نشست خبری خود با خبرنگاران در سال جدید، درخصوص “ارزیابی خود از دلایل اصلی گرانی و تورم در کشور”، گفت: “اقتصاددانان نظرات مختلفی را در این باره مطرح کردند اما من به گفته حجت‌الاسلام مصباحی‌مقدم در این‌باره استناد می‌کنم که یکی از دلایل مهم تورم و گرانی را افزایش نقدینگی و برداشت بی‌رویه از حساب ذخیره ارزی دانست.“
وی خطاب به رئیس جمهور تاکید کرد: “بیش از آنکه به فکر تغییر و تحولات جهان باشیم، باید فکر گوجه‌فرنگی و مسکن مردم بود.”
غیر از کروبی مجید انصاری نیز گرانی و مشکلات اقتصادی را محصول اشتباهات دولت و البته مجلس دانسته و چنانکه آفتاب گزارش کرد، گفته بود: “در این موضوع مهم دولت و مجلس هر دو مقصرند. فرافکنی در میان مسوولان رواج یافته است، در حالی که دولت و مجلس هفتم باید اشتباهات خود را بپذیرند و از مردم عذرخواهی کنند.“
در همین ارتباط سایت نواندیش گزارش کرده، “قدرت الله علیخانی” نماینده مردم بویین زهرا و آوج در نطق پیش از دستور هفته گذشته اش در مجلس گفت: “چند روز قبل کنار مسجد الجواد میدان هفت تیر خانمی محجبه گفت : حاج آقا برای حل مشکل گرانی دعا کنید.در جواب گفتم خدا خیرت دهد. ولی در دلم گفتم خدا خیرت بدهد، دعا خوب است، اما قبل از آن باید عقل را بکار گرفت. کارشناسان اقتصادی را بکار گرفت، از بزرگان اقتصاد باید استفاده کرد، باید دو سال پیش حرف اقتصاد دانان را گوش می کردند و نمی گفتند نفت که داریم گران است، دولت قدرتمند داریم، همه چیز حل می شود. این حل شدن است که شما امروز شاهد آن هستید؟ امیدوارم دولت محترم از کارشناسان استفاده کند، دلسوزانه محبت کند و همه به کمک هم بیایند -انشاءاله- البته مجلس هشتم وظیفه اش بسیار سنگین است.“
در این میان هادی حق شناس نماینده بندر انزلی و عضو کمیسیون اقتصادی در سخنانی انکار کنند گان گرانی را به “پرسش از زنان خانه دار” راهنمایی کرده بود. به گزارش آفتاب، وی گفته: “ اثبات گرانی نیاز به تحقیق ندارد، از خانم‌‌های خانه‌دار بپرسید. مسایل اقتصادی جزء رفتار عادی مردم است و اقتصاد مثل علم فیزیک یا انرژی هسته‌ای نیست که نیاز به یک تحقیقات وسیع داشته باشد.“
وی افزوده: “هنگامی که شما در خیابان راه می‌روید و قیمت‌ها را مشاهده می‌کنید و همچنین خانم‌ها که هر روز برای خرید به فروشگاه‌ها مراجعه می‌کنند می‌توانند احساس کنند که قیمت کالای مورد نظرشان نسبت به روز گذشته چه مقدار گران شده است.شدت گرانی در جامعه چیزی پیچیده‌ای نیست که بخواهیم تحقیقات گسترده‌ای درباره آن انجام دهیم و با مراجعه به مغازه محل می‌توانیم وجود شدت گرانی را متوجه شویم.“