مازیار رادمنش
سایت خبرگزاری آفتاب نوشت که یک عضو شورای مرکزی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در واکنش به دعوت «محسن کدیور» از اعضای این تشکل برای انجام مناظره، گفت: “نظر آقایان عضو جامعه در این خصوص را باید از خودشان بپرسید اما شاید شان آقایان و حضرات جامعه در این نباشد که با شخصی مانند آقای کدیور مناظره کنند.” مدتی پیش از این، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، طی نامه ای به آیت‌الله موسوی اردبیلی رئیس دانشگاه مفید قم از وی بابت قرائت مقاله کدیور تحت عنوان “بازشناسی حق عقل، شرط لازم سازگاری اسلام و حقوق بشر” در همایش «حقوق بشر» این دانشگاه انتقاد کرد. در پاسخ به این انتقاد، کدیور طی نامه‌ای به آیت‌الله مقتدایی نایب رئیس جامعه مدرسین، ضمن بیان اینکه اساسا مقاله وی در همایش فوق قرائت نشد، اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را دعوت به مناظره درباره نسبت حقوق بشر با اسلام کرد. سید محمد غروی عضو شورای مرکزی جامعه مدرسین در این مورد به خبرنگار سیاسی آفتاب گفت: “شاید شان آقایان و حضرات جامعه مدرسین باعث شود ایشان حاضر نباشند تا با آقای کدیور مناظره کنند.” غروی تاکید کرد: “البته بنده از نظر آقایان در این خصوص اطلاع ندارم اما اینکه نمی‌شود به هر بهانه‌ای با هر شخصی مناظره کرد.” غروی درعین‌حال در پاسخ به این پرسش که “آیا خود وی حاضر است تا با کدیور مناظره کند؟”، گفت: “بنده نه فرصت این امور را دارم و نه اینکه هر مطلبی که طرح می‌شود را قابل مناظره می‌دانم.” محسن کدیور مدتی قبل به عنوان یکی از روحانیون اصلاح طلب و اساتید مهم دانشگاه، در جریان تصفیه های دانشگاه توسط دولت احمدی نژاد، از دانشگاه اخراج شد.
محسن کدیور کیست؟
محسن کدیور، متولد 18 خرداد 1338 در شهرستان فسا، استان فارس. نام پدرش منوچهر کدیوراست، پدرش فوق لیسانس حقوق و کارشناس امور حقوقی است. مادرش خانم دکتر تدین دکترای علوم تربیتی دارد. مادرش مدتها دبیر و چندی مدیر مدرسه دخترانه تربیت معلم شیراز بود. خواهرش دکتر جمیله کدیور، دکترای علوم سیاسی دارد و شوهر خواهرش به نام دکتر عطاء الله مهاجرانی، از سن 25 سالگی وکیل مجلس، معاون نخست وزیر، معاون رئیس جمهور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. محسن کدیور در سال 1359 با همکلاسی دانشگاهش به نام نیکو (زهرا) رودی ازدواج کرده و چهار فرزند دارد. وی به زبان های انگلیسی و عربی مسلط است.
تولد و زندگی ازفسا تا شیراز
محسن کدیور از یک خانواده سرشناس فسا است، تقریبا تمام نزدیکانش از مدارج علمی بالایی برخوردار بودند. پدر و مادرش افرادی مذهبی بودند و در زندگی خود او نیز از نوجوانی، سیاست و مذهب نقش مهمی داشت. پس از پایان دبستان و نیمه اول دبیرستان وارد دبیرستان دانشگاه پهلوی شیراز شد و در آنجا به عنوان یکی از بهترین شاگردان این مدرسه نمونه که معمولا اکثر فارغ التحصیلانش وارد رشته های دانشگاهی دانشگاه پهلوی آن زمان یا دانشگاههای مهم دیگر می شدند، گشت. وی در سال 1356 با معدل 19.70 به عنوان نفر 76 آزمون سراسری سال 1356 وارد رشته مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه شیراز شد. وی از همان ابتدا با همکاری روحانیون پیرو آیت الله خمینی مانند سید علیمحمد دستغیب، سید علی اصغر دستغیب، سید عبدالحسین دستغیب، شیخ علی موحد و دیگر فعالان مذهبی شهر و دانشگاه به فعالیت سیاسی مربوط به انقلاب در شیراز پرداخت. وی همزمان به تحصیل در رشته مهندسی برق و الکترونیک نیز می پرداخت. در سال 1356 و 1357 در جلسات مختلفی از چهره های شاخص انقلابی آن زمان، مانند دکتر حبیب الله پیمان، ابوذر ورداسبی، جلال گنجه ای، کریم رستگار (رهسپار)، برای انجام سخنرانی در شیراز دعوت کرد و تقریبا در تمام این مراسم خود، سخنران برنامه هایی بود که در مسجد الرضا، مسجد آتشی ها، شاهچراغ و دانشکده های مختلف دانشگاه شیراز برگزار می شد. وی به دلیل فعالیت های دانشجویی یک بار در طی پائیز 1356 تا بهمن 1357 سه بار به مدت کوتاه دستگیر شده و یک بار در هنگام دستگیری شدیدا مضروب شد. او علیرغم آشنایی نزدیک با نیروهای سیاسی جنبش مسبمانان مبارز، سازمان مجاهدین خلق و سازمان های دیگر مذهبی همیشه به عنوان شخصیت مستقل خودش به سخنرانی یا تدریس مسائل سیاسی و مذهبی می پرداخت.
پس از انقلاب، فعالیت های دانشجویی
اگرچه محسن کدیور نیز مانند بسیاری از دانشجویان همزمان و همدوره خود، با گروههای مختلف نزدیک شده بود، اما پس از پیروزی انقلاب، تشکیلات دانشجویی نیروهای مذهبی شیراز به جای آن که با نام انجمن اسلامی دانشجویان فعالیت کند، به دلیل تفاوت با سایر انجمن ها به نام سازمان دانشجویان مسلمان دانشگاه شیراز دست به فعالیت زد. از دانشجویان هم دوره ای که همراه با وی در دانشگاه شیراز فعال بودند، از افرادی مانند عطاء الله مهاجرانی (وزیر سابق ارشاد)، مصطفی معین (وزیر سابق علوم و نامزد انتخابات ریاست جمهوری)، علی قنبری (مشاور رئیس جمهور)، حسین قاضیان (محقق علوم اجتماعی)، مجید محمدی (نویسنده و پژوهشگر)، سید ابراهیم نبوی (طنزنویس)، علیرضا علوی تبار (از شاگردان وی بود)، وحید شاهچراغی (از فرماندهان سپاه)، نیره اخوان (نماینده مجلس در دوره های مختلف)، حسن کامران (نماینده مجلس)، علی رسولی (فرزند آیت الله رسولی محلاتی و یکی از معاونان وزارت نفت)، مهدی کوچک زاده (از شاگردان وی) می توان نام برد. وی در جریان اشغال سفارت آمریکا با دانشجویان پیرو خط امام همراهی می کرد و در جریان تعطیل دانشگاه شیراز که توسط سازمان دانشجویان دانشگاه شیراز صورت گرفت، یکی از عوامل اصلی تعطیل دانشگاه بود. وی جزو اولین کسانی بود که همراه با نمایندگان شورای انقلاب، کار اداره شهر شیراز را در دست گرفت و پس از تعطیل دانشگاه نیز تا مدتی کلاس های مختلف عقیدتی و سیاسی او در دانشگاه دائر بود.
رفتن به حوزه علمیه
در سال 1359 و چند ماهی پیش از آغاز جنگ ایران و عراق، یک گروه سی نفره از دانشجویان مذهبی دانشگاه شیراز و برخی از جوانانی که تازه از دبیرستان فارغ التحصیل شده و همگی عضو اتحادیه دانش آموزان مسلمان شیرازبودند، تصمیم گرفتند دروس دانشگاهی را رها کنند و به سوی تحصیل علوم دینی بروند. این جمع سی و چند نفره به مدت سه ماه در شهر شیراز به درس خواندن پرداختند. با آغاز جنگ این جمع دچار انشقاق شد، تعدادی از آنان به جنگ رفتند و اکثرا در همان ماههای اول جنگ کشته شدند، گروهی از آنان در جبهه ماندند، تعدادی از آنان نیز تصمیم گرفتند به قم بروند و تحصیلات دینی را در قم ادامه دهند. محسن کدیور، رضا حشمتی (بعدا در دوره خاتمی مسوول مساجد کشور شد)، مجید محمدی و علی امیری در قم ماندند. از این میان محسن کدیور درس را از همه جدی تر گرفت. در همان زمان با نیکو (زهرا) رودی یکی از همکلاسی های رشته مهندسی اش ازدواج کرد و در همان سال نیز خواهر هفده ساله اش، جمیله، همسر عطاء الله مهاجرانی، اولین وکیل شیراز در مجلس اول که سه ماه از 25 سالگی اش گذشته بود و به عنوان جوان ترین وکیل مجلس عضو هیات رئیسه اولیه شد. محسن کدیور که در آغاز جنگ از سوی روحانیون شیراز به عنوان نیرویی که پشت جبهه به حضورش نیاز است، از جبهه بازگردانده شده بود، در قم بتدریج با جدی گرفتن درس، از سیاست فاصله گرفت و به قول دوستانش برای مدتها حتی روزنامه های عادی را هم نمی خواند. پیشرفت او در دروس بسرعت جای او را به عنوان یک چهره جدی که در آینده روحانیت کشور نقشی بسزا ایفا خواهد کرد، در میان روحانیون قم و بخصوص پیروان آیت الله منتظری باز کرد. محسن کدیور که در سال 1358 در مقاله ای با عنوان « امام را از چنگال قدرناشناسان نجات دهیم» در مجله سروش علیه اتحاد سه گانه آیت الله بهشتی، هاشمی رفسنجانی، علی خامنه ای متن تندی نوشته بود و از اولین کسانی بود که رسما و علیرغم حمایت آیت الله خمینی از رئیس جمهور وقت ابوالحسن بنی صدر، علیه او مقاله تندی نوشته بود و بسیاری معتقد بودند گرداننده بسیاری از رفتارهای سیاسی شوهر خواهر جوانش، عطاء الله مهاجرانی است، با رفتن به قم وارد فضای جدی و کاملا فقهی و اصولی این شهر شد و همه چیز را رها کرد.
وعده آخوندی با پیتزا
شاید در ابتدای کار، فضای راستگرای روحانی حاکم بر قم باعث شد تا او هم به موضع راست سنتی قم نزدیک شود، اما بتدریج و با گذشت دوران چپ های کابینه موسوی و روی کار آمدن هاشمی رفسنجانی، مرگ آیت الله خمینی و پایان جنگ، محسن کدیور نیز مطرح ترین روحانی چپگرا و اصلاح طلبی شد که پیش از آنکه به چهل سالگی پابگذارد، به عنوان یک صاحب نظر فقه سیاسی شناخته شده بود. او جز مدتی که در مرکز مطالعات استراتژیک در کنار عباس عبدی، سعید حجاریان، علیرضا علوی تبار، و دیگران کار می کرد، صرفا به تحقیق، امور فقهی، نوشتن، تدریس و آموختن پرداخت. او از مهم ترین روحانیون نسل جدید شیعه ایران است، کسی که به دو زبان مسلط است، نظرات جدید سیاسی و اجتماعی را می شناسد، رمان و شعر و داستان و ادبیات را خوانده است، از خانواده ای غیرروحانی و مرفه و اهل فرهنگ آمده است، بسیاری از اعضای خانواده اش در فرنگ زندگی می کنند، با شیوه های ارتباطی دنیای مدرن آشناست، در دانشگاههای معتبر جهان از جمله هاروارد، آکسفورد، توکیو و سایر دانشگاههای جهان حضور فعال داشته است و به قول سعید حجاریان که پس از یک مهمانی خصوصی در خانه محسن کدیور که از میهمانان با پیتزا پذیرایی شده بود، یکی از اولین آخوندهایی است که به مهمانان خودش پیتزا می دهد.
سوابق تحصیلی و علمی
محسن کدیور که عضو هیات علمی گروه فلسفه اسلامی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران است، دوره کارشناسی مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه شیراز را پس از سه سال درس خواندن رها کرد. در کنار دروس فقهی در مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم دوره کارشناسی ارشد “الهیات و معارف اسلامی” را در سال 1372 گذراند و پایان نامه اش را با عنوان “وجود و ماهیت زمان در فلسفه اسلامی” با استاد راهنما دکتر احمد احمدی گذراند. پس از آن دوره دکتری فلسفه و حکمت اسلامی را با گرایش حکمت متعالیه در دانشگاه تربیت مدرس در سال 1378 به پایان رساند. او در حالی که رساله اش را کار می کرد، برای اولین بار به دلیل مواضع اصلاح طلبانه اش زندانی شد. نوشتن رساله دکتری او با عنوان « تحلیل انتقادی آراء ابتکاری آقا علی مدرس در حکمت متعالیه» زیر نظر استاد راهنما دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی در زندان به پایان رسید. او در سال 1376 از حوزه علمیه قم درجه اجتهاد در فقه و اصول گرفته و اجازه اجتهاد وی توسط آیت الله حسینعلی منتظری نجف آبادی صادر شده است.
سوابق آموزشی و تدریس دانشگاهی
محسن کدیور از سال 1362 و همزمان با تحصیل دینی در مدارس رضویه، آیت الله گلپایگانی و فیضیه مشغول تدریس بود و تا سال 1376 این کار را ادامه داد. وی از سال 1371 توسط دانشکده علوم سیاسی دانشگاه امام صادق به عنوان مدرس مدعو پذیرفته شد و پنج سال در این دانشکده درس می داد. او جز این موارد با دانشگاههای دیگری نیز همکاری کرده است؛ مربی پیمانی گروه فلسفه دانشگاه مفید قم (76-1372)، مدرس مدعو دانشکدة الهیات دانشگاه امام صادق (77-1373)، مدرس مدعو گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس (77-1373)، مدرس مدعو دانشکدة حقوق دانشگاه شهید بهشتی (77-1375)، استادیار پیمانی گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس (81-1379)، استاد مدعو گروه علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس (83-1379)، استاد مدعو گروه حقوق دانشگاه تربیت مدرس (1383)، استادیار رسمی آزمایشی گروه فلسفه و حکمت دانشگاه تربیت مدرس (84-1381)، استادیار رسمی قطعی گروه فلسفه و حکمت دانشگاه تربیت مدرس (1384- 86)، استادیار رسمی قطعی گروه فلسفه اسلامی مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران (از 1386)
سوابق اجرایی
عضو هیأت بررسی کتاب در قم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی/ 73-1368 معاون اندیشة اسلامی مرکز تحقیقات اسلامی مرکز تحقیقات استراتژیک/ 77-1370 عضو شورای پژوهشی مؤسسة عالی پژوهشی تأمین اجتماعی/84-1377 دبیر مجموعة فلسفه و کلام شرکت انتشارات علمی و فرهنگی/ 82-1377 رئیس انجمن دفاع از آزادی مطبوعات/ از 1378 مدیر گروه فلسفه دانشگاه مفید قم/ 75-1372 عضوشورای تخصصی گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس/79-1377 عضو کمیتة تخصصی شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه تربیت مدرس/85-1382 مدیر گروه فلسفة دانشگاه تربیت مدرس/85-1383 عضو شورای آموزشی وپژوهشی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس/85-1383 عضو شورای نظارت و سنجش دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس/ 85-1383
سوابق پژوهشی
عضوکمیته علوم انسانی هیأت داوران جشنواره بین المللی خوارزمی/ از 1379.عضو گروه فلسفه و گروه عرفان و ادیان مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها/ 84 -1379. عضو کمیتة علمی همایش بین المللی حقوق بشر و گفتگوی تمدنها/ 1380، و همایش بینالمللی مبانی نظری حقوق بشر/ 1382. عضو کمیتة علمی سمینار سقراط فیلسوف گفتگو/ 1381. عضو شورای علمی کمیتة پژوهش ستاد بزرگداشت یکصدمین سالگرد انقلاب مشروطیت/84- 1382. عضو شورای علمی گروه علمی همایش حکمت و عرفان شیراز (از قرن 7 تا 9 هجری قمری)، از خرداد 1386. عضو شورای علمی تحقیق و تصحیح علمی انتقادی مجموعه آثار فلسفی- حکمی ابن سینا، از تیر 1386.
کتاب های منتشر شده
نظریههای دولت در فقه شیعه، اندیشة سیاسی در اسلام (1). ترجمة عربی: نظریات الحکم فی الفقه الشیعی (بحوث فی و لایة الفقیه)، بیروت. دفتر عقل، انتشارات اطلاعات، 1377، حکومت ولایی، اندیشه سیاسی در اسلام (2)؛ نشرنی، 1377، بهای آزادی، دفاعیات محسن کدیور در دادگاه ویژه روحانیت، به کوشش زهرا رودی (کدیور)، نشرنی، 1378. مجموعه مصنّفات حکیم مؤسس آقا علی مدّرس طهرانی، جلد اوّل: تعلیقات الاسفار، انتشارات اطلاعات، 1378. مجموعه مصنّفات حکیم مؤسس آقا علی مدرس طهرانی، جلد دوّم: رسائل و تعلیقات، انتشارات اطلاعات، 1378. مجموعه مصنّفات حکیم مؤسس آقا علی مدرس طهرانی، جلد سوّم: رسائل فارسی، تقریظات، قطعات، تعلیقات نقلیه، تقریرات و مناظرات، انتشارات اطلاعات، 1378. مناظره پلورلیسم دینی (عبدالکریم سروش، محسن کدیور)، انتشارات سلام، 1378. مأخذ شناسی علوم عقلی، با همکاری محمّد نوری، 3 جلد، انتشارات اطلاعات، 1379، دغدغههای حکومت دینی، نشرنی، 1379. سنت و سکولاریسم، با همکاری عبدالکریم سروش، محمد مجتهد شبستری و مصطفی ملکیان؛ انتشارات صراط، 1381. سیاست نامه خراسانی (قطعات سیاسی در آثار آخوند ملا محمد کاظم خراسانی صاحب کفایه)، مجموعه منابع پیشگامان اسلام سیاسی در ایران معاصر (1)، انتشارات کویر، 1385
مقالات منتشر شده
محسن کدیور دهها مقاله در نشریات مختلف نوشته و منتشر کرده است. بیش از چهل مقاله تحقیقی مهم او در حوزه فلسفه، فلسفه سیاسی، فقه و حکمت در نشریاتی مانند کیهان اندیشه، آینه پژوهش، معارف، التوحید (عربی)، راهبرد، نامه مفید، فصلنامه گفتمان، ماهنامه کیان، ماهنامه آفتاب، فصلنامه مدرسه، خردنامه صدرا، مدرس علوم انسانی، العلوم الانسانیه للجمهوریه الاسلامیه الایرانیه (عربی)، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، مقالات و بررسیها، تحقیق اجتماعی (انگلیسی)، نشریه سالانه انجمن ژاپنی مطالعات خاورمیانه (انگلیسی) به زبانهای فارسی، عربی و انگلیسی چاپ شده است.
مقالات ارائه شده در مجامع داخلی
محسن کدیور از سال 1372 تا کنون 24 مقاله تحقیقی را برای عرضه به همایشهای مختاف داخلی ارائه داده است؛ مکتب عقلی شیراز (نخستین سمینار فارس شناسی، دانشگاه شیراز 1372)، اسلام و توسعه، تفاهم یا تعارض (نخستین همایش اسلام و توسعه، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، زمستان 1375)، قلمرو حکومت دینی از دیدگاه امام خمینی (کنگره بین المللی امام خمینی و احیای تفکر دینی، دانشگاه تهران، 1376) حقوق سیاسی مردم در اسلام (حق تعیین سرنوشت)، کنفرانس بین المللی اسلام و حقوق بشر، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تهران، 1377) متن انگلیسی این مقاله نیز منتشر شد. آزادی عقیده و مذهب در اسلام و اسناد حقوق بشر (نخستین همایش بین المللی حقوق بشر و گفتگوی تمدّنها، تهران، دانشگاه مفید با همکاری یونسکو و مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها، اردیبهشت 1380)، فلسطین وهمزیستی ادیان (همایش بین المللی فلسطین:نگاه ایرانی، دانشگاه تربیت مدرس، دی 1380)، فیلسوف آشنا، گفتگوی ناشناخته (سمینار سقراط فیلسوف گفتگو، مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها با همکاری دفتر پژوهشهای فرهنگی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، اسفند 1380)، ملاحظاتی درباره فقر و شکاف اجتماعی (باهمکاری11محقق دیگر، همایش چالشها و چشم اندازهای توسعه ایران، اسفند 1381.)، مسئله بردهداری در اسلام معاصر (دومین همایش بین المللی حقوق بشر، دانشگاه مفید، قم، اردیبهشت 1382)، اندیشه سیاسی آخوند خراسانی (همایش بررسی مبانی فکری و اجتماعی مشروطیت ایران، بزرگداشت آیت الله محمد کاظم خراسانی؛ دانشگاه تهران، دی 1382)، فلسفهء سیاسی ابن سینا (همایش بین المللی بوعلی سینا ؛دانشگاه همدان 1383)، سازگاری اسلام و دموکراسی، کدام اسلام؟ کدام دموکراسی؟ (همایش بین المللی دین و دموکراسی، مرکز مطالعات اسلام و دموکراسی (CSID) و دانشگاه فردوسی مشهد، 1383.)، حقوق بشر، شهروندی ودین (نشست بین المللی و بین رشته ای نسبت لائیسیته و حقوق بشر: شهروندی ودین؛ کرسی حقوق بشر، صلح ودموکراسی، یونسکو، دانشگاه شهید بهشتی، 1383.) کانت در ایران (همایش کانت، مؤسسه پژوهشی حکمت وفلسفه ایران، 1383) علم و دین، مطالعه موردی دیدگاه مهندس بازرگان (همایش علمی فرهنگی بزرگداشت مهندس مهدی بازرگان، 1383، حسینیه ارشاد) سهروردی وعشق (همایش عرفان، اسلام و ایران (بزرگداشت شیخ شهاب الدین سهروردی)؛ دانشگاه تهران و موسسه پژوهشی حکمت وفلسفه ایران؛ 1383) فلسفهء اسلامی، نقد حال، افق پیش رو (سمینار مباحث فلسفی ؛دانشگاه تربیت مدرس، 1383) بررسی متون آموزشی فلسفه اسلامی (ارزیابی، بایسته ها) (همایش بررسی متون ومنابع حوزه های فلسفه، کلام، ادیان و عرفان (اسماء)؛ پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی، 1384) مسئلهء عقلانیت در حکمت متعالیه صدر المتألهین (سمینار مباحث فلسفی؛ دانشگاه تربیت مدرس؛ 1384.)، مسئله تعقل در حکمت متعالیه ملا صدرا (سمینار مباحث فلسفی؛ دانشگاه تربیت مدرس، 9/3/1385.)، نگاهی به فلسفه آقاعلی مدرس طهرانی (همایش احیای عقاید اسلامی در ایران و هند (1318- 1163ق/1900-1750م )؛ انجمن ایران شناسی فرانسه در ایران؛ تهران، 12/4/.1385.)، جایگاه دین و حقوق مردم در حکومت مشروطه از دیدگاه آخوند خراسانی (همایش ایران یکصد سال پس از مشروطیت، تجارب گذشته، چشم انداز آینده؛ تهران، مرکز همایشهای بین المللی رایزن، 15 مرداد 1385.)، داد و ستد اسلام و مدرنیته (همایش دین و مدرنیته، مرکز بین المللی گفتگوی ادیان، تهران حسینیه ارشاد، 26 مرداد 1385. )، مواجهه سنتی، سنت گرایانه، بنیادگرایانه و نواندیشانه با سنت نبوی (همایش علمی حکمت و بازاندیشی سنت نبوی؛ تهران، 1 اسفند 1385)
شرکت در مجامع خارجی
ارسال مقاله برای انجمن مطالعات خاورمیانه ای شمال آمریکا، نوامبر 2002، واشنگتن دی سی، دانشگاه نیویورک در سال 2002، دانشگاه توکیو در سال 2004، دانشگاه آزاد بروکسل در سال 2004، دانشگاه ملی ایرلند در سال 2005، مرکز مطالعات آلمانی ژاپنی برلین در سال 2006، دانشگاه تورین در سال 2006، او همچنین در سمینارهای علمی و کارگاههای پژوهشی خارجی در سراسر جهان شرکت کرده است از جمله دانشکده حقوق هاروارد در سال 2002، دانشگاه عمان در سال 2004، دانشگاه توکیو در سال 2004، دانشگاه آکسفورد انگلیس در سال 2004، دانشگاه اسلام آباد پاکستان در سال 2004، دانشگاه برلین در سال 2005، ایتالیا در سال 2006، او همچنین از یک فرصت مطالعاتی در دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد در سال 2002 بهره برده است. محسن کدیور به عنوان استاد راهنما برای دهها دانشجوی دوره دکتری دانشگاههای مختلف کار کرده و بر رساله آنان نظارت کرده است.
و سرانجام
محسن کدیور، جزو نسل روحانیونی است که علاوه بر خواندن علوم جدید و آشنایی با آخرین نظرات علمی در حوزه های علوم اجتماعی، از معدود فقهایی است که نظرات فلسفی و فبسفه سیاسی فقها و دانشمندان بزرگ تاریخ شیعه و تاریخ اسلام را می شناسد. او با زبان دنیای اسلام (عربی) و زبان دنیای علم و سیاست از بیست سالگی آشناست. در بسیاری از کشورهای جهان آثار و مقالاتش عرضه شده و خودش در دانشگاههای مهم جهان حضور یافته است. جز همه اینها او از کسانی است که از بقیه روحانیون موجود به لحاظ تسلط فقهی و اجتهادی سالها جلوتر است. علاوه بر همه اینها او به عنوان یکی از مهم ترین فعالان سیاسی اصلاح طلب و منتقدان جدی ولایت فقیه سالهاست که نظراتش را در سطوح مختلف ارائه داده و همه اینها را در زمانی کرده است که هنوز به سن پنجاه سالگی نرسیده است. او جزو معدود روحانیون شیعه است که مساله حقوق بشر را مقدم بر همه چیز در مسائل حقوق انسانی می داند. محسن کدیور سه بار در زمان های کوتاه و دوبار به مدت طولانی به زندان رفت و تا آخرین روز محکومیتش را در زندان اوین گذراند. شاید روحانیت امروز شیعه در ایران هرگز نظیر او را به خود ندیده است.