سه روز پس از علنی شدن طرح مجمع تشخیص مصلحت برای تغییر قانون انتخابات در جمهوری اسلامی، طیف های رادیکال جناح راست نسبت به حذف نقش نظارت استصوابی شورای نگهبان در قوانین جدید ابراز نگرانی کرده و از رد این طرح در مجلس هشتم و شورای نگهبان خبر داده اند. در مقابل یک عضو مجمع تشخیص مصلحت چنین اظهار نظراتی را “باندی و محفلی” خوانده است.
علی عسگری، مشاور و رابط مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت در مجلس، روز گذشته در نخستین موضع گیری این مجمع نسبت به انتقادات در مورد طرح کمیسیون ملی انتخابات گفت: “برخی از این دوستان که نظرات منفی راجع به این طرح داشتند اصلا این طرح را نخواندند و پیشنهاد می‌کنم ابتدا این طرح را مطالعه و مورد واکاوی قرار دهند تا اظهار نظر آنها منطبق با واقع باشد.”
در حالی که از روز شنبه، پس از کنفرانس مطبوعاتی محسن رضائی دبیر مجمع تشخیص مصلحت که از آغاز بررسی طرح اصلاح کلی “قانون انتخابات” خبر داد،برخی رسانه ها و چهره های تندروی جناح راست حمله به این طرح را در دستور کار قرار داده اند، در مقابل علی عسگری با تاکید بر اینکه “آقایان در تلاش برای ملتهب کردن فضا” هستند خاطرنشان کرد: “باید بدانند که این کاری که در مجمع شروع شده است، مطلوب رهبری ونظام است و برای انقلاب یک ضرورت تام است و مخالفین بی‌آنکه به این مساله توجه داشته باشند که رهبری مسوولیت مهمی بر دوش مجمع گذاشته‌اند، فضا را سیاسی می‌کنند.”
کیهان؛ اولین مخالف
حسین شریعتمداری مدیر مسئول کیهان روز شنبه با انتشار سرمقاله ای که انتقادات تندی علیه طرح مذکور مطرح کرده بود، خود را به عنوان نخستین مخالف تغییر قانون انتخابات معرفی کرد.نماینده ولی فقیه در موسسه کیهان با اشاره به بند چهارم فصل “ساماندهی اجرای” این طرح آن را در راستای حذف نظارت استصوابی شورای نگهبان ارزیابی کردو در توضیح به ماده 28 این بند اشاره کرد که در آن آمده است: “کمیسیون ملی انتخابات مسئولیت برگزاری انتخابات، بررسی صلاحیت داوطلبان، کنترل و نظارت بر تبلیغات و هزینه های انتخاباتی و انجام بازرسی و رسیدگی به شکایات را برعهده دارد.”
آقایان بی اطلاع
اما عسگری در پاسخ به شریعتمداری او را بی اطلاع از این طرح خواند: “به آقایانی که این طرح را نخواندند باید بگویم شورای نگهبان مرجع مسوولیت و نظارت بر حسن اجرای قانون انتخابات را عهده دار است.”
وی در گفتگوی مفصل خود با ایلنا -خبرگزاری کار- تایید و ابطال انتخابات را نیز به عهده شورای نگهبان دانسته و گفته است “در طرح پیشنهادی وظیفه نظارتی شورای نگهبان حتی پیش ازگذشته پیش‌بینی شده است.”
با این حال عسگری تلویحا از حذف اصلی ترین نقش شورای نگهبان یعنی نظارت استصوابی خبر داده و گفته است در طرح جدید انتخابات، کمیسیون ملی انتخابات “مسئولیت بررسی صلاحیت داوطلبان” را بر عهده خواهد داشت.
شورای نگهبان با استفاده از نظارت استصوابی تاکنون هزاران تن از چهره های سیاسی را به دلیل آنچه “عدم احراز صلاحیت” برای کاندیداتوری نامیده از حضور در رقابت های انتخاباتی جمهوری اسلامی محروم کرده است.
اما اینک براساس ادعای کیهان در طرح جدید شورای نگهبان می تواند یکی از اعضای خود را تنها به عنوان “ناظر” به کمیسیون ملی انتخابات معرفی کند: “یک نفر از اعضای شورای نگهبان به انتخاب آن شورا، به عنوان ناظر و بدون حق رأی”.
حمله الهام به هاشمی
در همین ارتباط غلامحسین الهام با ابراز نگرانی شدید نسبت به طرح انتخاباتی مجمع تشخیص مصلحت، آن را “پروژه” و “فتنه” نامیده است: “این یکی از آن فتنه هاست که عرض کردم، و دنباله طرح کودتا است نه از دوره فتنه اخیر کودتای سبز بلکه از دوران اصلاحات و خاتمی، آقای هاشمی همواره دنبال این بود که شورای نگهبان را دور بزند.”
این عضو شورای نگهبان که در جمع انصار حزب الله در انتقاد از آیت الله هاشمی رفسنجانی سخنرانی می کرد همچنین با اشاره به نامه مصطفی پورمحمدی که دو سال پیش در مقام وزیر کشور خطاب به آیت الله خامنه ای از لزوم ایجاد تغییرات در قوانین انتخاباتی سخن گفته بود، عملکرد مجمع تشخیص مصلحت را مورد انتقاد قرار دادو از جمله اظهار داشت: “یکباره از آن نامه طرحی در آوردند مبنی بر حذف شورای نگهبان از انتخابات، این نبوده است، گفته اند شورای نگهبان را دور بزنیم و یک کمیسیون انتخابات تشکیل دهیم، این برای همیشه خلاف قانون اساسی است، چه دلیلی دارد؟”
گفتنی است شورای نگهبان طبق مصوبه سال ۱۳۷۴ مجلس پنجم (که اکثریت را در آن دوره محافظه کاران در اختیار داشتند) صاحب حق “نظارت استصوابی” شد. طبق تفسیری که اعضای این شورا از قانون مذکور ارائه می‌دهند، این شورا خود را به خاطر تصمیماتی که می‌گیرد، در برابر هیچ نهادی پاسخگو نمی‌داند و نیازی به ارائه مدرک برای تصمیم‌های خود ندارد.
در حالی که رهبران مخالفین دولت-جنبش سبز- از نقش و حمایت این شورا در تقلب درنتایج انتخابات 22 خرداد سخن می گویند؛ اما الهام نظر دیگری در زمینه “کارنامه” شورای نگهبان دارد: “کارنامه شورای نگهبان نشان داده است که هم حقوق مردم حفظ می شود و هم حقوق نظام، اینها در انتخابات دیدید چه کودتایی می خواستند انجام دهند، می خواهند همان را ساختاری کنند تا ابزار قانونی اش فراهم شود، حالا میان دوره ای یا بعد از این دوره یک چیز دیگر رو می کنند که نظام را در دست بگیرند.”
الهام پیشاپیش هشدار داده است که این طرح در مجلس رای نمی آورد، و شورای نگهبان و رهبر جمهوری اسلامی نیز آن را تایید نخواهند کرد.
پیش گویی حسینیان
یک روز پیش از الهام، روح الله حسینیان از حامیان محمود احمدی نژاد در مجلس هشتم هم در گفتگو با خبرگزاری ایسنا با قاطعیت از رد این طرح در مجلس خبر داده بود: “این قانون خلاف مقررات و قانون اساسی است، زیرا نظارت در انتخابات که قانون به عهده شورای نگهبان گذاشته و امور اجرایی را به عهده دولت گذاشته برخلافش در این قانون آمده، بنابراین حتی اگر مجلس آن را تصویب کند قطعا شورای نگهبان آن را به دلیل آنکه خلاف قانون اساسی است رد می‌کند.”
حسینیان با حمله مستقیم به آیت الله هاشمی رفسنجانی و محسن رضایی، نظرات سیاسی آن ها را “شکست خورده” نامید و به آنها توصیه کرد مجمع تشخیص مصلحت را بازی “امیال سیاسی” خود قرار ندهند، چرا که به اعتقاد حسینیان اعضای شاخص این مجمع قصد دارند با “دور زدن” قانون نظرات سیاسی خود را اعمال کنند.
اظهار نظرهای باندی و محفلی
در همین رابستا مشاور و رابط مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص در ادامه گفتگوی روز دوشنبه با خبرگزاری ایلنا، در اظهاراتی که به نظر می رسد خطاب به الهام، حسینیان و همفکران آنها در طیف رادیکال راست است، چنین اظهارنظر هایی را “باندی و محفلی” توصیف کرد: “برخی آقایان هنوز به التهابات قبل و بعد از انتخابات ادامه می‌دهند و سعی دارند این طرح را طرحی جمعی از افراد در مجمع تلقی کنند که می‌خواهند احیانا قانون و شورای نگهبان را دور بزنند؛ این گونه اظهار نظر‌ها به جای آنکه ولایتمدارانه و حق مدارانه باشد بیشتر جناحی باندی و محفلی است.”
این عضو مجمع تشخیص مصلحت تاکید کرده است این طرح زیر نظر آیت الله خامنه ای در حال بررسی است: “مجمع تشخیص مصلحت نظام زیر نظر مقام معظم رهبری به‌عنوان یک نهاد حاکمیتی انجام وظیفه می‌کند و هیچ مصوبه آن نیز بدون تایید ایشان قانونیت پیدا نمی‌کند.”
استقبال اصلاح طلبان
از سوی دیگر روز گذشته معاون حقوقی و پارلمانی وزارت کشور در دوره دولت اصلاحات ضمن دفاع از این طرح، نظارت استصوابی را به عنوان مهم ترین مشکل قانون فعلی انتخابات معرفی کرد: “مشکل کلیدی در قانون انتخابات مساله نظارت استصوابی است که اگر این مساله حل شود بقیه مسائل هم قابل حل خواهد بود و در صورت تشکیل کمیسیون ملی انتخابات با حضور تمام قوا و دخالت افکار عمومی تمام مسایل قابل حل خواهد بود.”
محمد میرلوحی در مصاحبه با ایلنا به طور تلویحی به جانبداری های شورای نگهبان از محمود احمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری و همچنین کاندیداهای جناح راست در انتخابات مجلس و شورا اشاره کرده و گفته است: “اگر سیاست‌های انتخابات اصلاح نشود، مانند همیشه قبل از هر انتخابات بحث تائید صلاحیت‌ها مطرح می‌شود و داور انتخابات به نفع یک جناح رفتار می‌کند و به جناح مقابل آن کارت قرمز نشان می‌دهد.”
میرلوحی بحران سیاسی جمهوری اسلامی که پس از انتخاب مجدد و بحث برانگیز محمود احمدی نژاد به وجود آمده است را ناشی از بی توجهی به لوایح دو قلوی محمد خاتمی در اوایل دهه هشتاد می داند: “نتایج بی‌توجهی به این مساله و رد نظر مجلس در مورد لوایح دوقلوی دولت، در مورد لایحه مربوط به انتخابات وضع امروز کشور است.”
رجانیوز و یک پازل
این در حالی است که سایت رجانیوز وابسته به دولت دهم نیز در گزارشی تفصیلی، طرح انتخاباتی جدید را در ادامه تلاش ناکام محمد خاتمی برای از میان برداشتن نظارت استصوابی شورای نگهبان تفسیر کرده است. نویسنده با اشاره به “لوایح دوگانه” خاتمی که در سال 81 مطرح اما توسط شورای نگهبان رد شد، به بندهای طرح انتخاباتی مجمع تشخیص مصلحت اشاره کرده و مدعی شده است: “این همه در واقع یک پازل است.”
پازلی که به اعتقاد نویسنده سایت رجا منافع “جبهه مشارکت” را تامین می کند: “پازلی که می بایست بخش هایی از آن آگاهانه و بخش هایی غیرآگاهانه تکمیل شود تا منافع اتاق فکر جبهه مشارکت از آن بیرون بیاید.”
انتقاد موسوی و کروبی
گفتنی است به غیر از خاتمی، میرحسین موسوی و مهدی کروبی به عنوان رهبران سیاسی جنبش سبز در بیانیه های خود از قوانین فعلی انتخابات انتقاد کرده اند. میرحسین موسوی در بیانیه هفدهم خود بر برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه و بدون “خدعه و دخالت” تاکید کرد و مهدی کروبی در بیانیه ای که در ماه بهمن منتشر کرد با انتقاد از “ساطور نظارت استصوابی” که توسط شورای نگهبان اعمال می شود، حذف آن را خواستار شد: “بدعت زشت شورای نگهبان که تمام ایرانیان از جمله چهره های شاخص و شناخته شده را به ساطور نظارت استصوابی می سپارد باید حذف گردد. میزان باید فقط رای ملت باشد نه گزینش و مهندسی آرای مردم بر اساس سلایق عده ای خاص.”
