سمانه زندی‌نژاد پیش از اجرای نمایش “عروسک های سکوت” با نمایش “به مراسم مرگ داداش خوش آمدید” در بخش نگاه ویژه سی‌امین جشنواره بین‌المللی فجر شرکت کرده بود که موفق به دریافت جایزه اول کارگردانی، طراحی صحنه، متن و همچنین تقدیر بازیگری مرد و نامزد بازیگری مرد در بخش مسابقه ایران شد.“عروسک های سکوت”جدیدترین اصر این کارگردان جوان است که در سالن سایه مجموعه تئاتر شهر بر صحنه است. گفتگو با این کارگردان را می خوانید.
خانم زندی نژاد، در تجربه سال گذشته با فرزانه سهیلی نویسنده نمایشنامه‌تان موفق بودید. آیا تجربه موفقیت گذشته در شکل گیری این اثر تاثیر گذار بود؟
بله.قطعا یکی از دلایل تکرار مجدد همکاری مان ایده های مشترک قبلی بوده است.درباره “عروسک های سکوت” هم اتفاق مشابه سال گذشته رخ داد.داستان واقعی این نمایش اولین بار فرزانه سهیلی برایم گفت.آن قدر تحت تاثیر این حادثه قرار گرفتیم که تصمیم گرفتیم متن نوشته شود و اثر به اجرا در بیاید.در اتودهای ابتدایی تعدد شخصیتی داشتیم تا اینکه با همفکری ها و مشاوره های لازم به این نتیجه رسیدیم که بهتر است با پرداخت ایده و داستان و خلاصه کردن تعداد شخصیت تمرکز را بر سوژه بالاتر ببریم.
نمایشی که بر صحنه دارید تا چه اندازه بر اساس رویکردهای مستند و اتودهای نزدیک به واقعیت شکل گرفته است؟
این کار براساس یک داستان مستند تولید شده است.داستانی که در یکی از شهرهای کشورمان رخ داده و موضوع و سوژه آن که اتفاقا در بسیاری از نقاط کشورمان هم درحال فراگیری و گسترش است برای گروه ما تبدیل به چالش شد.چالشی که بی تفاوتی و عبور از ان بای گروه ما شدنی نبود.بنابراین تصمیم به اجرای اثری با همین شکل و موضع گرفتیم و سرانجان آن نمایش “عروسک های سکوت” بود. تلخی این موضوع برای ما به قدری شدید بود که همه همکارانم در گروه به دنیال نمونه های خودسوزی و دلایل آن بودند.مدت ها کنکاش و پژوهش و جمع آوری اطلاعات و اخبار در این زمینه اتفاق افتاد.
تاثیرات روحی و روانی انتخاب این موضوع بر شکل کار شما تا چه اندازه ای بود؟
به هر حال نزدیک به یک سال هر روز با این سوژه ها کلنجار می رفتیم.این زمان به تنهایی کافی است تا به نتایج جدیدی در شکل اجرا،بازی بازیگران و تغییرات نگرشی محتوایی دست پیدا کنیم.
در تبلیغات نمایش از تماشاگران خواسته اید تا افراد زیر 15 سال از تماشای این کار خودداری کنند.این موضوع تا چه اندازه وجهه تبلیغی دارد؟
در واقع پیشنهاد محدودیت تماشاگران پس از بازبینی اجرای عمومی اتفاق افتاد.این نظر بازبین ها و مدیر مجموعه تئاتر شهر بود که به دلیل محتوای پیچیده و انتخاب شکل اجرایی اثر دست به چنین کاری بزنیم.همه تلاش خود را داشته ایم که این موضوع تبلیغ منفی بر کار نشود.پس از اینکه اجراهای ما شروع شد و عکس العمل تماشاگران را مورد ارزیابی قرار دادیم متوجه شدیم که پیشنهاد درستی بوده است.
آیا “عروسک های سکوت” را گونه ای از نمایش وحشت می دانید؟
شخصا معتقدم که در تئاتر ژانر یا گونه وحشت نمی تواند وجود داشته باشد.لااقل این وضعیت با توجه به امکانات سخت افزاری برای گروه ما غیرقابل امکان بود.اگرنام و صفت “وحشت” در رابطه با اجرای ما در خروجی خبرگزاری ها و رسانه ها رصد می شود تنها به دلیل محتوای غم انگیز و استرس آور موضوع است.همین.بنابراین به نظر می آید که تماشاگران ما نباید از گروه اجرایی توقعی در ژانر وحشت را داشته باشند.
پس می توان درون مایه متن را در شکلی کلی غم انگیز و دردناک توصیف کرد و نه شکل اجرایی آن را…
بله.این نمایش به دلیل تلخی و غم‌انگیز بودن داستانش، وحشتناک است. قرار نیست وقتی ژانر وحشت عنوان می‌شود تماشاگر بیاید بترسد و جیغ بکشد بلکه وحشتناکی این نمایشی به تلخی آن است و مخاطب از تلخی موضوع شاید وحشت کند.
علت انتخاب نام “عروسک های سکوت” برای نمایش چه بود؟
نام این نمایش پیش از این “ساعت های بی عقربه” بود، چون در متن اولیه تمرکز بیشتری بر ساعتی که پسر به دختر هدیه می دهد، داشتیم. وقتی تمرکز متن نمایشنامه روی این قضیه کمتر شد و در پس زمینه قرار گرفت، تصمیم گرفتیم نام ساعت بی عقربه را برداریم و بعد به نام “عروسک های سکوت” رسیدیم.
