جاناتن توبین
در تعدادی از مقالات و گزارشات خبری از قول مقامات دولت آمریکا در نیویورک تایمز ذکر شده است که امروز احتمال رویارویی نظامی با دولت اسلامی ایران به نحو محسوسی کاهش یافته است. هرچند که از این مقامات دولت آمریکا نام برده نشده است ولی با مذاکراتی که این ماه در استامبول میان ایران و قدرت های بزرگ جهان برگزار شد، تقریبا واضح است که دیگر هیچ کس در کوتاه مدت انتظار رویارویی نظامی با ایران، بر سر برنامه هسته ای این کشور را ندارد. بااین وجود تبدیل این نتیجه گیری عینی به عنوان یک هدف، نیازمند کمی دقت است. دلیل اینکه بقول یکی از مقامات نامبرده درجه حرارت پائین آمده، این نیست که غرب به قانع کردن ایران برای دست برداشتن از برنامه هسته ای خود نزدیک تر شده است. بلکه در واقع این امر نتیجه سیاستی است که هر گونه رویارویی نظامی را در دوران تبلیغات ریاست جمهوری آمریکا نامطلوب تشخیص داده است.
هیچ یک از دلایلی که مقامات دولتی به عنوان نشانه کاهش درجه حرارت مناقشات ذکر می کنند امیدی به دستیابی به توقف برنامه هسته ای ایران ایجاد نکرده است. تحریم ها و دیپلماسی نتوانسته است ایران را به تغییر رویه متقاعد کند. هر چند تحریم ها در حال اثر گذاشتن بر اقتصاد ایران است ولی این امر برنامه هسته ای ایران را متوقف نکرده است و رهبران اسلامی این کشور مطمئن هستند که با انجام مذاکرات با کشورهای 5+1 خواهند توانست گوی ذکاوت را از اوباما بربایند. هدف همه این اقدامات یک چیز است: احتراز از جنگ با ایران و دادن فرصتی به اوباما تا بتواند با رای دهندگان خود، بدون سخنی از افزایش قیمت نفت یا جنگ جدیدی در خاورمیانه، روبرو شود.
چند ماه پیش که اوباما ذکر کرد قصد ندارد سیاست کنترل یک ایران هسته ای را در پیش بگیرد، بسیاری از تحلیل ها احتمال بروز جنگ را بسیار نزدیک می دیدند. ولی با ذکر “پنجره دیپلماسی” در برخورد با ایران وی راه فرار تازه ای را در پیش گرفته است. مذاکرات فقط به ایران زمان بیشتری می دهد تا به غنی سازی اورانیوم ادامه دهد. اخبار رسیده از تهران در باره تمایل آیت الله ها به سازش هم دقیقا چیزی است که رئیس مذاکرات هسته ای - کاترین اشتون رئیس سیاست خارجی اروپا - مایل است بشنود. تمام این شواهد مثبت حاکی از آن است که قرار است موضوع تا تابستان و شاید هم پائیز کشانده شود.
اروپایی ها درانتظار دیدن نشانه ای از عقب نشینی ایران هستند تا بهانه ای برای لغو تحریم های اقتصادی علیه ایران پیدا کنند. دولت آمریکا و دولت ایران هر دو این هدف مشترک را دنبال می کنند که مذاکرات را تا ماه نوامبر و انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ادامه دهند؛ تاریخی که پس از آن رئیس جمهور آمریکا فرصتی می یابد تا در سیاست خود تجدید نظر کند.
دلایل انتقاد ها علیه نخست وزیر اسرائیل هم در زمینه حمله نظامی به ایران روشن است.
در زمانی که مذاکرات در حال انجام است، به هر صورتی که این مذاکرات پیش برود، انجام یک حمله نظامی غیر عملی و دور از ذهن است.
از سوی دیگر اگر قرار بود اسرائیل چنین حمله ای را انجام دهد، اطهار نظر مقامات سابق اطلاعاتی معمولا چیزی نیست که جلوی رهبران اسرائیل را بگیرد. افکار عمومی اسرائیل بیشتر خواهان شکل گیری اجماع بین المللی علیه ایران است تا اقدامی یک جانبه از سوی دولت اسرائیل.
مجله تایمز از سوی دیگر اشاره کرده است که اوباما با چشم دوختن به مذاکرات ایران با کشورهای 5+1 برای خود دام گذاشته است. هرچند ایرانی ها ممکن است با ذکاوت از این فرصت استفاده کنند و مذاکرات را ماهها ادامه دهند ولی آنها نشان داده اند که آماده اند تا با تاکید بر عدم اجرای تعهدات طرف مقابل تلاش های دیپلماتیک را متوقف کنند و از مذاکرات بیرون بروند. البته چنین کاری در این شرایط به نفع ایران نخواهد بود ولی چندان هم دور از ذهن نیست. ولی اگر چنین اتفاقی بیافتد، اوباما ناچار است قول خود را بشکند و برای متوقف کردن ایران اقدام کند. اگر چنین لحظه ای قبل از نوامبر فرا برسد، زمان دشواری برای تصمیم گیری خواهد بود.
منبع: نیویورک تایمز – 30 آوریل
